Tíminn - 16.03.1975, Blaðsíða 19

Sunnudagur 16. marz 1975.
TÍMINN
19
r
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur í
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7,-simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 —
auglýsingasimi 19523.
Verð i lausasölu kr. 35.00.
Askriftargjaid kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.

J
Skattur á fannfergi
Nú liður óðum að vori. Páskatunglið er kviknað,
vorjafndægur fram undan, fimm vikur til sumar-
mála. Langdegið er að leysa skammdegið af
hólmi, og þó að við þvi megi búast, að veturinn
geri enn um sinn hriðaráreiðar á landið, hallar
samt veldi hans.
Að þessu sinni hefur verið vetrarriki mikið i
mörgum landshlutum með þungum snjóalögum,
sem ekki hafa aðeins verið til baga, ýmiss konar
trafala og mikils kostnaðarauka, heldur gerðust
einnig af völdum fannfergisins atburðir, er minnzt
verður i sögunni meðal átakanlegustu slysa af sinu
tagi á seinni timum.
Fjölmörg byggðarlög i landinu hafa orðið miklu
til að kosta til þess að halda leiðum færum, vega-
gerðin og menn hennar, sem stjórna snjóruðnings-
tækjunum, hafa staðið i ströngu eins og oft áður,
og fólk um viðar byggðir hefur iðulega þurft að
taka á þolinmæði sinni og þrautseigju. Það hefur
verið rafmagnslaust, simasambandslaust, út-
varpslaust og sjónvarpslaust annað veifið,
truflanir hafa orðið á flugsamgöngum, og land-
leiðir hafa verið tepptar langtimum saman, þrátt
fyrir alla viðleitni til þess að halda þeim opnum
eftir föngum, stundum og sums staðar með
afurðatapi fyrir bændur, sem ekki hafa komið
mjólk sinni allri á markað.
Svo einkennilega sem það kann að hljóma hafa
þó fannalögin skilað einum aðila ágóða. Og það er
sjálfur rikissjóðurinn. Hann hagnast á fannfergi.
Snjóruðningar eru honum tekjustofn. Þessu er
þannig varið, að tuttugu prósent söluskattur er
goldinn af vélavinnunni við snjóruðninginn, rétt
eins og glingursölu i búðum, auk þess sem tuttugu
og fimm prósent innflutningstollur er á snjóruðn-
ingstækjum i öndverðu.
Vegagerð rikisins býr þar við sömu kosti og aðr-
ir, og þó að hún sé vitaskuld hluti af rikiskerfinu,
skerðir þetta meira en litið það fé, sem hún hefur
til ráðstöfunar til viðhalds á vegum og vetrar-
vinnu, þegar snjóþungt er. Miklu hastarlegra er
þó, að þetta er sérskattur á þau sveitarfélög lands-
ins, sem umfram önnur hafa mikið kostnað af
snjómokstri sökum staðhátta og legu á landinu.
Þeim er hegnt með umframgjöldum, fólgnum i
söluskatti, fyrir að búa þar, sem meiri snjó leggur
en annars staðar.
Við þessa kosti eiga kaupstaðir og kauptún á
Austfjörðum, Norðurlandi og Vestfjörðum að búa,
öðrum fremur, og auk þess sveitarfélög i dreifbýli,
oft fátæk og fámenn, er leggja fé á móti vegagerð-
inni til þess að fá vegi rudda endrum og sinnum
svo að þau búi ekki við innilokun langtimum sam-
an. Þar á meðal eru sveitarfélög, sem gerðar hafa
verið á öðrum vettvangi ráðstafanir til þess að
halda i byggð, svo sem Inndjúpið, og önnur, sem til
orða hefur komið, að þörfnuðust sams konar lið-
sinnis. Þetta er þvi eitt af þeim fyrirbærum, þegar
hægri höndin veit ekki, hvað sú vinstri gerir.
Af svipuðum toga er það, þegar söluskattur er
lagður á umskipun vara og brottflutning frá upp-
skipunarhöfn i önnur byggðarlög. Það er i fram-
kvæmd sérsköttun eftir þvi, hvar á landinu fólk
býr, og veldur óeðlilegum verðmun eftir byggðar-
lögum og mismunandi fjármagnsþörf viðskipta-
fyrirtækja. Þótt kannski sé það ekki jafnhróplegt
og að skattleggja sérstaklega erfiðleika, sem
hljótast af fannalögum.
— JH
Norman Cousins, Long Island Press:
Aröbum ber að viður-
kenna Ísraelsríki
ísrael verður að viðurkenna sérstakt Palestínuríki
ÉG var fyrir skömmu á ferð
i Libanon, og gafst þá kostur á
að ræða við einn af vitrustu
mönnum i löndunum fyrir
botni Miðjarðarhafsins,
Charles Malik. Hann var áður
forseti allsherjarþings Sam-
einuðu þjóðanna, en er nú
deildarforseti við bandariska
háskólann i Beirut.
Ég lagði þrjár spurningar
fyrir dr. Malik:
1. Hvaða mat vildi hann
leggja á friðarmöguleikana,
eins og nú horfði við?
2. Hvað vildi hann telja
frumskilyrði varanlegs frið-
ar?
3. Hvaða möguleikar væru á
að fella fullnægingu þessara
frumskilyrða að liklegum
friðartillögum?
DR. MALIK hóf svar sitt á
þvi að taka fram, að ástandið
ylli sér kviða, ef ekki ótta, en
sagðist vera afar lélegur
spámaður. Hann kvaðst hafa
verið spurður álits á ástandi
mála i september 1973, og þá
sagzt lita á það björtum aug-
um. En styrjöld var skollin á,
áður en mánuður var liðinn.
Eftir þessa reynslu kvaðst
dr. Malik ekki geta mælt með
sér sem spámanni. Hins vegar
sagðist hann vona, að kviði
sinn nú væri jafn óréttmætur
og bjartsýnin hefði verið
haustið 1973.
ANNARRI spurningunni
kvaðst d r. Malik geta svarað
af nokkurri sannfæringu.
Frumskilyrði friðar, og raun-
ar þungamiðja friðarmögu-
leika væri, að Arabaþjóðirnar
viðurkenndu tilveru Israels-
rikis. Á þessu taldi hann allt
velta. Arabar yrðu ekki aðeins
að viðurkenna ísrael sem
óhjákvæmilega staðreynd,
heldur einnig að velta fyrir sér
hugsanlegum hag sinum og
allra aðila af þvi að miða
framtiðaráform við gagn-
kvæma viðurkenningu á
tilveru.
1 öðru lagi kvað hann Isra-
elsmenn verða að gera sér
ljóst, að þeir yrðu að vera
reiðubúnir að greiða slika
viðurkenningu háu verði. Og i
hverju ætti þá það verð að
vera fólgið?
Hann kvað ísraelsmenn
verða að byrja á þvi að eftir-
láta Egyptum að nýju allan
Sínai-skaga. Að visu yrði að
játa, að áhætta fylgdi þvi að
láta fjallaskörðin á Sinai af
hendi. En meiri áhætta væri
þó óneitanlega i þvi fólgin að
raunverulegum friði yrði ekki
komið á.
DR: MALIK taldi ágreining
ísraelsmanna og Araba
greinilega umsemjanlegan,
hvað sem annars mætti um
þetta segja.
Hvað Jerúsalem áhrærði,
kvaðst hann lfta svo á, að
viðkvæmni beggja trúflokka
gagnvart Landinu helga væri
miklu þyngri á metum en
stjórnmálayfirráð borgarinn-
ar sjálfrar.
Margt hefur gerzt i
stjórnmálunum undangenginn
aldarfjórðung, en ekkert af
þvi hefur breytt þeirri sann-
færingu dr. Maliks, að alþjóð-
leg yfirráð yfir Jerúsalem
verði bæði auðveldust i fram-
kvæmd og haldbetri i raun en
allt annað, sem stungið hefur
verið upp á.
DR. MALIK kvað algerlega
óraunhæft að ætlast til þess,
að ísraelsmenn létu Gólan-
hæðirnar af hendi, nema
tryggt yrði nægilega vel, að
þær yrðu ekki notaðar i hern-
Rabin, forsætisráðherra ísraels.
aði. Hins vegar kvað hann jafn
ósanngjarnt að ætlast til þess,
að Sýrlendingar vildu afsala
sér hæðunum i hendur Israels-
manna.
Með hliðsjón af þessu, og
öðrum aðstæðum, kvaðst dr.
Malik telja sama máli gegna
um Gólanhæðir og Jerúsalem
að þvi leyti, að alþjóðleg yfir-
ráð væru liklegust til lausnar.
Hann sagði að þetta væri ófull-
nægjandi svar og jafnvel óvið-
felldið. Ekkert væri unnt að
færa fram þvi til gildis annað
en það eitt, að það væri skárra
en yfirráð tsraelsmanna eða
Sýrlendinga, og gilti einu,
hvorir ættu i hlut.
DR. MALIK geymdi erfið-
asta úrlausnarefnið þar til sið-
ast, eða Palestinumenn. Hann
kvað marga hafa gert þá
skyssu á undangegnum árum
að halda, að Palestinuvanda-
málið hyrfi af sjálfu sér með
timanum. Þetta væri ekki rétt
álitið.Ný kynslóð væri vaxin
úr grasi, og henni hefði verið
innrætt sú kvöð og köllun að
vilja hverfa til sins heima-
lands.
A hitt bæri og að lita, að
hvorki væri hægt að ætlast til,
að ísraelsmenn yfirgæfu
heimili sin eða leystu rikið
upp, en þetta yrði þó að gera i
raun, ef fullnægja ætti kröfu-
hörðustu Palestinumönnun-
um. Þeita gerði málið einmitt
jafn flókið og torleyst og raun
bæri vitni.
Ef ætla ætti mannlegri
rökhyggju að greiða úr þess-
ari flækju, væri einna llk-
legast, að áliti dr. Maliks, að
stefna að myndun sérstaks
Palestinurikis á þvi frjósama
svæði, sem ligur að Jórdaniu.
Sennilega yrði þó að ætla
þessu nýja riki lifandi sam-
band við annað hvort Jórdaníu
eða Israel.
MESTAN vanda kvaðst
Malik telja samfélögunum
stafa af þvi, eins og málum
væri nú háttað, að fólkið sjálft
léti hinn flókna vanda bera sig
ofurliði. Ef vel ætti að fara,
væri ekki um neinn annan kost
að ræða en að vinna linnulaust
og af einlægni að skynsam-
legri lausn.
Charles Malik er afar
ákjósanlegur sáttasemjari. Ef
unnt væri með einhverju móti
að sannfæra báða aðila um
ágæti þess að trúa slikum
manni fyrir hagsmunum sin-
um við bindandi lausn vanda-
ans, mætti eflaust bjarga þús-
undum mannslifa.