Atuagagdliutit - 18.07.1963, Blaðsíða 26

Marsimut angalaninaleKaut
sule ilisimaneKångilaK planet Mars inoKarnersoK inoKanginer-
sordlunit. taimåitoK planetimut angalassugssat tagpavane
inungnik nåpitsinigssamingnut piarérsimarKuneKarput
pavaninarssuaK mångånit 60 mili.
km-inik ungasissusilingme uvdloriar-
ssuaK sorssungnerup gutianik Marsi-
mik taineKartOK ipoK Kularnångitsu-
mik planet tåssåusavdlune inåp tutiv-
figsså sujugdleK.
Mars planeteKatiminut avdlanut na-
lerKiutdlugo nunarssuavtinut éssingu-
nerssaungmat amerdlasorpagssuit i-
sumaKartarput tagpavane åmåssuse-
Kartunik KanoK issikoKaraluarnersu-
nik navssågssaKartoK. taimåitumik
Marsimut angalatitagssat sujugdlit
tagpavane inungnik nåpitsisagaluarpa-
ta uivssumerKuneKångitdlat; nåmag-
siniagagssaråtdlo planetip Kåta ilisi-
massagssarsiorfiginigsså, inoKarsi-
magpat inuinik erKigsisimassumik a-
tåssuteKarnigssaK inunerånutdlo tu-
ngassunik påsiniainigssaK. naugdlo
Mars inoKarnersoK ilisimaneKångika-
luartOK taimåitoK inoKarnigsså naut-
sorssutigalugo angalanigssaK tåuna
ungasingitsukut pissugssångortoK a-
tåne agdlautigineKartutut ilivdlugo
årKigssorneKarsimavoK.
Marsip tungånut
Marsimut angatdlasiaic ingmikorti-
terdlugo raketinik usissautinik Nu-
narssup silåinartåta avatånukåussor-
neKåsaoK, tagpavaninarssuardlo kati-
terériatdlarpåssuk Marsimut angala-
nigssarssuaK imåinåusagunångitsoK
tugdlingutisaoK.
tåssalo inuit sujugdlermérdlutik
planetimut avdlamut ilisimassagssar-
sioriartordlutik autdlaraluåinåsaKaut.
angatdlatip Mars Kaningoriartuina-
lerpago inugtaisa planetip Kånik mi-
sigssuinigssartik radar Kingussuitdlo
atortoralugit autdlarterisavåt. planet
inoKarsimagpat pereigsårtumik misig-
ssorértariaKarpåt Kanigdlivatdlårtina-
go.
angatdlåmiut angatdlatérKat inug-
tagdlit imalunit inugtaxångitsut åssi-
lissutinik fjernsynitdlo „issåinik" pi-
lersugkat planetip tungånut autdla-
gartisavait. tåuko avKutigalugit a-
ngatdlåme radionik åssigisséinigdlo
nåkutigingnigtut nipinik autdlakåti-
tanigdlunit Marsimérsunik tusåssa-
Karniardlutik misilisavåt. tusåssaKa-
runik tusåssatik imiutisavait isumait-
dlo påsiniardlugit ulåputigilisavdlugit.
planetip Kåta Kulinguagut
pissarinerunera pissutigalugo uva-
gutaoK mauna Mars inoKartussårti-
nartigo inuilo „marsimiunik" taigor-
dlugit. — marsimiut ersilerKunagit a-
ngalatitat ivko planetimik misigssui-
nertik Kutsingåtsiartorssuarme inger-
dlåkatdlåsavåt. KamutililersuneKar-
dlutik nåkartineKångikunik angatdla-
tinitdlunit silåinåkorutinik Marsimér-
sunit malerssorneKångikunik angat-
dlatertik åparsartisavåt, Kanordlo pi-
ssoKångigpat Kutsigpatdlåratik sut
tasamane atimingne sanausinaussut
tamaisa — sordlo tingmissartunut si-
låinarssuåkortautinutdlunit mitarfit,
sut planetip igdlersornigssånut tunga-
ssut, igdloKarfit industriKarfiussutdlo
— åssilissardlugitdlo filmiliarisavait,
alapernaerssutigalugit påsiniaivfiga-
lugitdlo.
marsimiut silåinåkut malerssutinik
nalinginaussunik malerssuilisagaluar-
pata misigssuiartortitaussut radiukut
aKugdlugit pissaritsumik Kimågat-
dlarteriåinåuput. marsimiutdle silåi-
narssuåkut angatdlasianik angatdla-
serdlutik piniarssårilisagaluarpata nu-
narssuarmiut misigssuiartortutitatik
uterartitariaKarpait planetivdlo silåi-
nartåta avatånut Kutsinarssuarmut
tunuaratdlartariaKardlutik. kingorna
mianerssortumik åparterKisåput u-
nuauneranilo radar infrarødestråiet-
dlo iluaKutigalugit misigssuinertik i-
ngerdlaterKigtåsavdlugo.
pissaritsungilaK
alapernaerssuivdlune påsiniaineK
tåuna sujugdleK inerpat angatdlater-
miut Nunarssuarmut uterniåinångi-
kunik Marsip ernåne uningauginarsi-
nåuput påsissatigdlo radiukut Nunar-
ssuarmut nagsiutinartarsinauvdlugit.
marsimiut patdligssåungitsutut sujo-
rasåriniartututdlunit iniarpata Nu-
narssuarmit angatdlatit avdlat misig-
ssuinerme ikiutugssat autdlagartine-
Kåsåput.
marsimiut silåinarssuåkut angatdla-
sianik peKarsimångigpata Marsip
Kåumatai mardluk ersinartorsivfiu-
naviångitdlat. nunarssuarnuut nuniv-
figeriåinåusavait tåukunanilo uninga-
veKarfingnik sanaortulersinauvdlutik.
mikissuså nutsuinikipatdlårnerilo pi-
ssutigalugit ajornartorsiutit åssigi-
ngitsut nåpineKartåsasimagaluarput;
utarKisaugatdlartumigdle uningave-
Karfigtut atorsinåusassut oKautigine-
Karput,
Marsip avgornerinik pingårneru-
ssunik nåkutigdlineK sivisusaKaoK.
sule sivisunerusaoK radiukut autdla-
kåtitat — taimåitoKarsimagpåme —
isumait påsiniåsavdlugit, åmale sule
ajornartorsiutit angnerulisavdlutik
autdlakåtitsinerme OKautsit åssigi-
ngitsut atorneKarpata. Mars pivdlugo
iliniagaKarneK nåmik pissaritsunaviå-
ngilaK — pingårtumingme planet
tåuna inoKåsagpat.
nunisinauvugut?
påsiniainerme tåssane sivisume på-
sinarsisagaluarpat 'marsimiut ikingu-
tinersussut. uvagutdlo iliniarumav-
dlugit kigsautigissavut, tauva Kular-
nångitsumik tåukununga atåssute-
Karnigssamut piarérsarneK autdlarti-
sagaluarpoK. sujugdlermérutitut ra-
diukut Kingortitårivdlunilunit kaler-
risårineK imalunit nalunaerutinik nå-
kåtitsineK autdls.rniutåusagaluarput.
imaKa aitsåt Kåumaterpålukasit Kå-
ngiugpata KanoK sujunertaKartugut
påsineKarsinaulisaugut, imaKalunit
nåme. marsimiut akerKersimaniångit-
sugaluarunigdlunit angatdlativut er-
siutigilersinauvait taimalo sassune-
Karnigssamingnut sujoravdlutik nalu-
naerutivutdlunit påsinerdlugdlugit
nuniniarnerigaluarput akerdlilersorsi-
nauvdlugo. nunikaluaruvtalumme i-
maKa issikuvtigut avdlauneruvatdlår-
dluta tatamigsinauvavut ivkunånga-
lo ersiortunit såssuneKarsinauvdluta.
kisa imaKa naggatågut atåssuteKar-
niarnerigaluarput pissariussoK sorae-
rutinartariaKalisavarput marsimiutdlo
KimåinartariaKalisavdlugit.
marsimiut akeraugpata
ilisimassagssarsiortartuvta imaKa a-
ma påsisinauvåt marsimiut akerau-
ssut navianartut. såkugssiat tungaisi-
gut sujuarsimanerusagaluaruvta
marsimiut KanoK iliorfiginagitdlo er-
sigisångilavut. atominigdle sékugssia-
nik silåinarssuåkutdlo angatdlasianik
peKåsagaluarpata tamåkukujuitdlunit
tungaisigut ilisimatusarneK putdlavi-
gilersimåsagaluarpåssuk imaKa agdlåt
Nunarssuarme nålagkersuissut nuå-
nitsumik kinguneKarsinaussumik au-
lajangissariaKalisåput.
planetit mardluk ingmingnut sor-
sstitilernigssåt ingalagsimaniardlugo
såkutivut silåinarssuarme akiunerme
atortugssiat imåinåungitsut marsimi-
unut nivtarteruneKarsinåuput taimai-
liorfiginerinilo erKigsisimassumik su-
leKatigingnigssamik KinuvigineKarsi-
nauvdlutik. tamåna iluaKutåusångig-
pat Marsime silåinåkorutinut mitarfit
ataminigdlo såkugssiorfit Kaertartor-
ssuarnik nåkåtitsivigineKåinartaria-
Karsimåput uvagut måne Nunarssu-
armitugut marsimiunit seKitagtitau-
nigssarput pingitsorniaruvtigo.
tåssa taimatut NunarssuaK Marsi-
mut atåssuteKarniaraluarumårpoK, i-
limasuinartariaKarpordle tamåna
aungmik kuissinertaKarane nåmagsi-
neKarumårtoK. imåisinauvorme Mars
silarssussoK inoKångivigsorssuaK nu-
narssuarmiut KanoK agtigissorssuar-
mik akornuteKaratik pigsikalårfigisi-
naussåt. Kanordle ilissamik planet
tåuna puerKortoK inoKarsimagune å-
ma imaitdluarsinauvoK inussut tåuko
nunarssuavtinut angalaniartorssué-
ngortut. pilerssårusiardlo måna tusa-
rigarput åssilivdluinardlugo iliorsi-
nåuput, avdlaunerussumingme iliu-
sigssaKarunångitdlat silåinarssuarmit
tikiuniariutå såssutitdlångigpatigut.
Erling Villadsen
BISCUITS
bedst til bedste vennerl
ikmgutiginerpaussanut pitsauttersiussissariaKarpoK!
danskit kunglkuinlk pilersulssoK
agdlagtoK
HERMAN MELVILLE
(nangitaK)
tamavtale Kulariungnaerdlugo på-
sisimalerparput silap kiagtikiartuinar-
nera aussarpalåleriartuinarneralo ilu-
tigalugo nålagarput ukissiuarneranik
nikatdlunganeranigdlo avdlångortiku-
mårå. uvdlune kingugdlerne Akab ki-
nåne takimeKartarpoK KanoK OKåsa-
nerpugut inungne avdlanissdgune ku-
ngujungajangnermik taineKarsinauga-
luartoK.
kapitalit 28-at:
Akab kingornalo Stubb
uvdlualuit ingerdlarérsut siko ilu-
lissatdlo avungarssuaK Kimarérdlugit
Quitosip upernåva nunålo nunage-
KissoK atuatdlagparput. uvdlut Kåuma-
rigsut, kiagtut tipigialårssuarmik uliv-
kårtut ingerdlavigilerpavut nalunago
sule sujunigssavtine kiagtut nunåta
pivdluautigssarititai uvdlorpagssuarne
åvKutigalugitdlo misigiumårivut. u-
nuit uvdloriarpagssuagdlit atdlårKeKi-
ssut pavungarssuaK Kinerfiusinaussut.
uvavtinut sinigtariaKaraluartunut a-
jornakusortarpoK KanoK pisanersugut
inåinåsanersugut aniginardlutalunit
pingortitarssup kussanåssusia misig-
ssusanerigput.
inuit utorKalissut sivikitsuinarmik
sinigtalersarput sordlume inuit sivi-
sunerussumik inusimalerångamik su-
na toKumut åssingusinaussoK tamåt
ungasingnerulersiniardlugo ilungersu-
lersartut. umiarssuarne nålagaussut
amerdlanertigut utorKalissut Kérsut-
dlo akugtusinatik umiarssuarme ini-
tik Kimåtarpait unuavdlo tårneranut
anissardlutik. taimatutdlo ipoK umiar-
ssuavta nålagå Akab, tåssa avdlatut
OKautigalugo nålagarput uvdlune ki-
ngugdlerne anérsuartorujugssugaluar-
poK agdlåt iniminut pulåginartartu-
tut OKautigissariaKalerdlune autdlar-
Kåravtame silamut umiarssilvdlo Kå-
nut pulåtsiåinartartutut oKautigissa-
riaKarnerusimagunaraluardlune. uva-
ngale ilåne iniminut atilerdlunilo i-
ngålugpalugtoK tusarpara: „avdlåu-
ngilaK sordlo ilivermut imaKa atiler-
dlune, utorKalivdlune inikasingmut a-
tertarneK ilivigssamut pulalernertut
1P0K.“
unuit tamaisa unuame pigårtugssat
inigssamingnut pigångata, nåparumilo
kingugdliuvdlune nasigtflsimassoK ar-
Karångat ilanilo sinilerérsimassut i-
tertikumanagit nipaersårdluné agdlu-
naussaK uvdlutitdlugo kalitausima-
ssok amålerångamiuk ilerKorissarpå
aKumut umiarssdp nålagåta inåta i-
såriånut Kiviatdlailersardlune, tåssa-
lume sivitsoriångitsoK umiarssup nå-
lagatoKå iniminit anitdlagtaraoK ma-
juårtarfit sinarssuat saviminiussoK a-
jåpårtordlugo. Akab taimatut iniminit
nuilersoK issigigåine takussariaKar-
tarpoK inussoK isumatoK isumaliute-
Karungnaernerdlo ajortoK. unuame
taimatut iniminit anitdlagkångame i-
lerKorissarpå unigdlune isårissaminit
nuisåinartardlune, tåssame nalungi-
namiuk aKugtune pissariaKarteKi-
ssamingnik siningniartut tommit ar-
finilinait isigkame tungmissaisa a-
tåne, taimalo Kissungmik nisume sau-
nertåta singnardluatinginaviångikai
imaKalo singnagtupilugtisavdlugit e-
Kalugssuarnik umassorujugssuarnig-
dlunit malerssorneKartutut. kisiåne
tåssa Akab unuk taimane ilerKori-
ngisåinagkaminik iliorpoK. KanoK ili-
ornine erKarsautigisimånginerdlugo
pissorpaloKalune umiarssup Kånut a-
nitdlagpoK OKimaeKissumigdlo avdlo-
rardlune aKup Kåne saKissålerdlune.
årime sivitsoriångitsoK aKugtoruseK
StubbitoKaK iniminit anitdlagpoK pi-
ssusigssaileKingaj agtututdlo Kuiasår-
dlune OKardlune, umiarssup nålagå
Akab piumagune umiarssup Kånuka-
rusugpat kiavdlunit soruname iner-
tersinåungikå imaKale avdlatut ilior-
dlune nisume tutissarnerata nipå ni-
pikitdlisarsinaugaluarå. taima OKara-
me erssencigdluångikaluartumik o-
KarpoK KanoK isanersoK Akabip nisu-
me Kissugtåta nåa sauneK paligssanik
nimertågaluarpago. Stubbinguåkuluk!
AkabitoKaK kinaussos puiomavérsår-
simåsagaluarpat!
„Kamutilingmut aKerdlorinialerang-
ma, Stubb? “ Akab akivoK. „sok pa-
ligssanik nimisavinga? kisiåne Kima-
guniarit, puioravkuna takananitoKar-
toK. unuamut ilivigssat aterfiginia-
ruk ulingmigdlo ingminut nimerdlu-
tit uvdlunime kingugdlerne taimai-
siorumatunguatsiaKautit! tarriniarit,
KingmeK!"
taima akineKarnigssaminik ilima-
sugsiméngikaluardlune OKausipilugfi-
gineKardlunilo Stubb univigdlune u-
nigpoK. taimaitdlunime silagtulersutut
OKapilorpoK: „uvanga taimatupalåK
OKalugfigineKarsimångilanga, umiar-
ssup nålagå, amalume OKautsit tai-
måitut tusardlugit nuånerpatdlångi-
laK.“
„Karngit matuniaruk!“ Akab Kati-
malugpoK kigutine kisimavdlugit mi-
sigingitsututdlo itdlune OKalugfigissa-
minik Kimagutsilerdlune, sårdlume
misigitsårdlune OKautsine pingussi-
nermik ilajumanagit KimagutsertoK.
„någga, umiarssup nålagå," Stubb
OKalorKilerpoK ersiungnaersimassutut
nipaKardlune. „Kingmimik taineKar-
dlunga nåmaginarsinåungilara, atar-
Kinartutit."
„tauvame Kuleriardlunga siutitumik
tajumanerusavavkit imalunit imaKa
nerssussuaK pulukilunit taifitigiuma-
nerugaluarpat. kisiåne tåssa månå-
kordluinaK Kimaguniarit Kimaguku-
mångikuvit silarssuarmut akornusér-
Kigsinaujungnaersisavavkit!"
taima OKardlunilo Akab OKalugfi-
gissame tungånut autdlarpoK issikualo
mersernarpalungårmat Stubb misigi-
simångitsutut itdlune tunuartilerpoK.
„sujornatigut OKautsinik taimåitu-
nik taimalo ajortigissunik OKalugfigi-
neKarsimångisåinarpunga akinangalo
tunuåmarsimananga," Stubb «atima-
lugpoK majuartarfigtigut iniminut a-
titigalune. umilaussaKalunilo inimi-
nut arKaraluarame nangåssortutut
Kumut KigsimigårtuarpoK sordlo aula-
jangerneK sapilersutut itdlune maju-
arKisanerdlune utorKardlo akiniåsa-
nerdlugo unmåsanerdlunilunit. tai-
maitdlunime inarterpoK isumalioru-
nardlune aKago Kåumarnigsså utar-
Kinaratdlarniardlugo.
kapitalit 29-at:
Cetologi (arfernut ilisimatussuseK)
sivitsoriångitsoK imarpigssuarnut
anitdlakåupugut imarujugssup KerKa-
ne kisivta pugtassussutut misigisima-
lerdluta. tauvale piniarfigssarput ti-
keréravtigo arferujugssuitdlo erKavti-
ne nuigaluartalerérmata pissariaKar-
poK arferit tamåko sussut erssenung-
nerussumik erKartulåsavdlugo arfang-
niarnerup arfangniavdlo nangmineK
inunerata ersserKingnerussumik påsi-
neKarnigssånut pissutausinaungmata:
måna erKartorKårniagara tåssauvoK
arferit ilagissarissusiat nailisardlugo
navsuiåsavdlugo. tamåna soruname i-
maisiatdlåinardlugo nåmagsineK ajor-
naraluarpoK, pingårtumik tamatuma
tungåtigut månamut påsissausimassut
isumaKatigingitsorujugssungmata.
„umassunik ilsimatussutsime arferit
pivdlugit ilisimassagssanik påsiumi-
nåinerussoKångilaK," åssersutigalugo
issuarsinauvarput kaptain Scoresbyp
ukioK 1820-me taima agdlauserisså.
(nangisaoK)
26