Atuagagdliutit

Árgangur
Útgáva

Atuagagdliutit - 03.06.1987, Síða 20

Atuagagdliutit - 03.06.1987, Síða 20
20 ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN NR. 23 1987 Isumaliutersuut- Kronik FN-ip innuttaasunut aningaasaateqarfia: Inuttusiartorpallaarneq siunissami siooranartoq Nunarsuarmi innuttaasut julimi 5 milliard-inngussapput, oqallisissiami FN-ip Københavnimi paasissutissiisarfiatigut saqqummiunneqartumi taama allassimasoqarpoq 1987-imi meeqqamik inunngorto- ^ qarneratigut silarsuarmi innuttaa- sut S milliard-inngussapput. Ilisi- maneqanngilaq qaqugorpiaq aam- ma sumi tamanna piumaarnersoq. FN-illi innuttaasunut aningaasaa- teqarfia (UNFPA) isumaqarpoq juli 11-ianni »Fem milliard- inngorfik«-ussasoq. Aningaasaate- qarfiup ukiumoortumik nalunaa- rusiaani saqqummiunneqaqqam- mersumi oqaatigineqarpoq, silar- suarmi innuttaasut amerliartortu- assasut ukiut 100-it matuma kin- gornatigut 10 milliard-it sinnilaar- lugit amerlassuseqalerlutik amerli- X artorunnaarserlutik. Inuit maannakkut minutsimut 150-inik amerleriartarput. Tassa ullormut 220.000-it missaannik u- kiummulu 80 milliuunit missaan- nik. Nalunaarusiamilu »The State of World Population 1987«-imi al- iassimapput taamatut amerliartor- tigiinnarutta ukioq 2000-ip missaa- ni 6 milliard-inngorsimassasugut, ukioq 2010-imi 7 milliard-iussalluta ukioq 2022-imilu 8 milliardiussallu- ta. Nalunaarusiortut allapput amer- leriaatit 90 procentii nunani siuar- sagassani amerleriaatigineqassa- sut, nalunaarusiornermilu pisor- taasimavoq UNFPA-p pisortaa qa- nittukkut toqusoq Rafael M. Salas. Maannakkullu tassani pisortaavoq nakorsaq arnaq Nafis Sadik, nuna- mini Pakistanimi nakorsaareersi- malluni 1971-imi UNFPA-mi suli- lersimasoq. Innuttaasunut aningaasaateqar- fimmi pisortanngorlaap suliaasa si- ulliit ilagisimavaat Københavnimut tikeraarneq. Ilaatigut naalakkersu- inermik suliaqartut pingaaruteqar- luinnartunik oqaloqatigisimallu- git. Inuusarnerat pingasoriaatinngortoq Sumiikkaluaraanniluunniit meeq- qamik inunngortoqarnera nuan- naarutigine qartarpoq. UNFPA-lu allappoq inuit 5 milliard- inngornissartik nuannaarutigisari- aqaraat. Agguaqatigiissillugu maannakkut inuit 60-inik ukioqa- lersarput, tassa 17 hundredikkut qi- teqqunneranni milliardit affaannik amerlassuseqarnerminniit pingaso- riaammik inuunertunerullutik. Si- larsuarlu tamaat eqqarsaatigissa- gaanni meeqqat 1.000-iugaangata 80-iinnaat toqusarput, tassa toqu- sartut taamanernit tallimariaataan- narmik amerlassuseqalersimallu- tik. Inuilli amerliartornerat siuariar- nerinnarmik nassataqarsimanngi- laq, aammali ajornartorsiutinik nassataqarsimalluni. Tamakkualu kinguneri nunani assigiinngitsunik assigiinngitsunik ersiuteqartarput. Nalunaarusiami paasinarsaaniu- titut isumaliutersuutigineqarsi- mapput nunat marluk tamarmik immikkut 20 milliuunit missiliorlu- git inullit. Nunap aappaani naalak- kersuisut innuttaasut amerliartor- pallaarunnaarsinniarpaat ukiut hundredit tulliuttut ingerlaneranni aalajaatsumik 35 milliuuninik a- merlassuseqalersimaqqullugit. Nu- nalli aappaani killilersuutaasinnaa- sunik pissarsiniarneq ajornakuso- ortorujussuuvoq. Tassanilu inut- taasut 120 milliuuninngornissamik tungaannut amerliartorataannaap- put. Oqaatigineqarporlu meeraaqqat toqusarnerat inuunikissuserlu in- nuttaasut amerliartornissaannut- taaq sunniuteqartartut. Amerliartorpiannginneq pitsaaneruvoq »Meeraq nummer 5 milliard« nu- nami inuttusiartortorujussuarmi inunngoruni inuuginnarnissaminut periarfissarissaannginnerujussuus- saaq nunami inuttusiartorpianngit- sumi inunngortuminngarnit. Ta- matumunnga pissutaasunut ilaap- put nunani inuttusiartorpianngit- sunik peqqinnissap tungaatigut sul- lissineq pitsanerugajuttarmat. Meerarlu nunami inuttusiartor- pianngitsumi inunngortoq periar- fissarissaarneruvortaaq naleqarne- rusumik inuulernissaminut. Meeq- qammi ilinniartinneqartussat a- i alle mærker, klargjort på eget værksted. Kran- og ladopbygninger samt special- opbygningér udføres på egen karosserifabrik. Ring eller skriv om dine ønsker! Nye dæk og slidbanedæk samt alt i reservedele. 'dahi pedersen lastvogne SVERIGESVEJ 7800 SKIVE TLF 07-5?;555 SKIBSPROVIANTERING. OLIESERVICE QALULERIVIK . VODBINDERI BOX 75.3950 AASIAAT/EGEDESMINDE ANGALLATIT ORSERSORSINNAAVANGUT VI LEVERER OGSÅ BRÆNDSTOF TIL FISKEFARTØJER Oqarasuaat/Telefon........................... 4 25 40 Arfernut kingorna efter kl. 18,00 Oqarasuaat/Telefon........................... 4 29 16 merlasuujunngikkaangata ilinniar- titseriaasertaaq pitsaanerusarpoq. Paasinerluinerit UNFPA-p nalunaaruiaanittaaq in- uttusiartornermut tunngatillugit paasinerluissutaanerusartut sam- mineqarput. Tamakkua ilagaat in- uinngooq amerlanerujartortillugit ajornartorsiutinik qaangiiniaqati- giittussat amerlanerulersartut. Tas- sa imaalillugu, inuinngooq amerla- nerujartortillugit silaqassutsikkut pisinnaassusertaaq alliartortartoq, taamalu ajornartorsiutiminnik qaangiiniarsinnaassusiat anneru- lersartoq. Taamaakkajunngilarli, nalunaa- rusiami allassimavoq. Oqaluttuari- saanermilu pisimasut arlallit asser- suutitut taaneqarput — ilaatigut A- merikami Qiterlermi Maya-kultur- ip nungussimanera Kinallu inuuttu- siartornerujussua pissutaalluni nu- nap suliffissuaqarfinngorniarnera- ta kigaannerujussua. Oqaatigineqarpoq nunat ullu- mikkut ingerlalluarnerpaasut tas- saasut innuttaasut amerliartorne- rannik killilersuilereersimasut. Na- lunaarusiamilu taaneqarpoq tupin- nanngitsoq Korea Kujalleq amerli- artunngitsunik inulik tassaammat nunat kingulliullutik suliffissua- qarfinngortut ingerlalluarnerpaar- taat. Aningaasaqarnermut sunniuttarnera Nalunaarusiami assortorneqartoq alla tassa, oqartoqartarmat innut- taasut amerliartornerat aningaa- sarsiornermut sunniuteqartanngit- soq. Tassagooq aningaasaqarner- mut ajorsiallaataasarnaniluunniit pitsannguallaataaneq ajortoq. UNFPA-li nalunaarpoq innuttaa- sut amerlanerugaangata isertitat agguaqatigiissinnerat appasinneru- sartoq. Tassanilu erseqqissaatitut atorneqarsimapput Japanimi Bra- siliamilu misilittakkat. 1975-imi naalagaaffiup isertitai innuttaasu- nut agguaqatigiissillugit Brasiliami 900 dollarsiusimapput Japanimilu 1.400 dollarsiusimallutik. Nunani taakkunani aningaasatigut siuari- arnerit assigiissimapput, Brasilia- mili siuariaat innuttaasumut ataat- simut naatsorsorlugu 2.000 dollar- siinnaasimavoq Japanimi 16.000 dollarsiusimalluni. Brasiliami in- nuttaasut amerliartornerujussuata aningaasarsiornerup pitsannguu- tissarigalua iisimavaa. Oqallinneq • Debat Allakkat ammasut: ...avatangiisillu Innuttaasut amerliartornerata ava- tangiisinut sunniuteqartannginne- ragaanera UNFPA-p assortorluin- narpaa. Tassami innuttaasut pinn- gortitallu oqimaaqatigiinnerat sun- nerneqarujussuartarpoq. Pingaar- tumik ikiliartuler sarlutik orpippas- suit, uumasut qaqutigoortut naa- sullu qaqutigoortut. Maannakkut nunani siuarsagas- sani orpinnik piiaasoqaraangat qu- lerarterutaannaannik amerlassusi- linnik ikkussueqqittoqartarpoq. Tamatumunngalu pissutaalluin- nartut ilagaat innuttaasut illoqarfi- it avataannut nutseraluttuinnarne- rat, tamakkualu ikummatissanik pisariaqartitsisorujussuusarput. Tamatuma uumasunik naasunil- lu ulorianartorsiortitsinera isiginn- gitsuusaarneqarsinnaanngilaq: Naatsorsuutigineqarpoq maannak- kut piusut ilaat 100-it missingi uki- oq 2000-imi nungulluinnarsimaju- maartut. Annerusumik iliortoqarsinnaavoq UNFPA-p nalunaarusiaani allassi- mavoq ilaqutariinnik pilersaarusi- ortarneq eqqarsaatigalugu ullutsin- ni naalakkersuinikkut anguniagaa- sartut assigiinngitsut sunniuteqar- sinnaajunnaarsimasut. Nunalli as- sigiinngitsut politikkii assigiinngit- sut aqqutigalugit kajumissaariso- qarsinnaavoq ilaqutariinnik piler- saarusiorneq aallunneruleqqullu- gu- Erseqqissarneqarpoq nunat a- taasikkaat innuttaasut tungaasigut ajornartorsiutaat nunanut tamanu- uttaaq sunniuteqarsinnaasartut. Innuttaasut amerliartorpallaarne- rat silarsuup sinneranut ajoqutaa- sumik sunniuteqarsinnaasarpoq, soorlu pinngortitap aserorneqarne- ratigut, pitsuussutsilluunniit kingu- nerisinnaasarmagu nunanut alla- nut akiitsorpassuaqalerneq. Innuttaasunik amerliartorpal- laartitsinaveersaarneq ukiuni kin- gulliunerusuni arlaleriarluni iluat- silluartarsimavoq. Sulili annerusu- mik iliuuseqartoqarsinnaavoq, pin- gaartumik nunani inuttusiartorpal- laarnertik pissutigalugu aningaa- sassarliorfiulersimasuni. UNFPA- p ukiormanna nalunaarusiaa »The State of World Population«-imik taaguuserneqarsimavoq ilaatigut taama imaqarpoq, allassimappullu arnat pitsaanerusumik atugassa- qartitaalernerat nunani siuarsagas- sani innuttaasut amerliartunngin- nerulernerannittaaq kinguneqar- sinnaasoq. Asasara ICC-mi siulittaasoq Mary Simon Ottop allagai takullugit kanngutsi- allangaarama aalla allaffigilaassa- vakkit. Naami soqutiginiaqinagu sianil- luanngitsoruna taanna, silaqaruni- mi nalussanngikkaluarpaa ICC-p suliassarinngikkaa namminersor- nerulersitsinissaq tassami nunap i- natsisartuisa tamanna suliassaraat. Neriussaanga Ottop partiiatut it- tumik Canadami Alaskamilu aal- lartitsisoqassanngitsoq tassami namminersornerulernissaat suli u- ngasinneruliinnassammat. Kalaailit nunatsinni namminer- sornerulernissaq eqqunniarneqa- lermat persuarsiuutaasimaqaaq, taamanikku Ottop partiia kiisars. akornutaannguataarsimavoq alla nipiginagu: uatsilaaq, uatsilaaq suli saperpugut, inuiannguit ikippallaa- qaagut. Maannali namminersorne- rulernitsinniit ukiut arfineq-pinga- sut qaangiutiinnartut usorsitsaaru- tigisalerpaa allaat nukitit atuinnaq- qullugit Alaskami Canadamilu naggueqatigut uagutsituulli nam- minersornerulersinniaqqullugit. Aamma EF-imiit aninialeratta kiisars. akornutaannguatuarsima- voq alla nipiginagu: EF-imiit ani- gutta perlissaagut. Immaqami suli perlersimannginnami namminer- sornerulersimaarpaloqaluni saas- sutaraatit. Inussiarnersumik inuulluarit, Ottop kalaaleqataa, Nuka Bech, Sisimiut.

x

Atuagagdliutit

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Atuagagdliutit
https://timarit.is/publication/314

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.