Tíminn - 02.10.1976, Blaðsíða 11

Laugardagur 2. október 1976
hljóðvarp
Laugardagur
2. október
7.00 Morgunútvarp Veöur-
fregnir kl. 7.00, 8.15 og 10.10.
Fréttir kl. 7.30, 8.15 (og for-
ustugr. dagbl.), 9.00 og
10.00. Morgunbæn kl. 7.55.
12.00 Dagskráin. Tónleikar.
Tilkynningar.
12.25 Veðurfregnir og fréttir.,
Tilkynningar. Tónleikar.
13.30 (Jt og suður Ásta R. Jó-
hannesdóttir og Hjalti Jón
Sveinsson sjá um slödegis-
þátt meö blönduöu efni.
(16.00 Fréttir. 16.15 Veöur-
fregnir).
17.00 Einsöngur: Sylvia Sass
syngur „Kafarann”, ball-
öðu eftir Schubert við texta
eftir Schiller: Andreas
Schiff leikur á planó.
17.30 Ferðaþættir eftir Bjarna
Sæmundsson fiskifræðing
Öskar Ingimarsson lýkur
lestri sinum úr bókinni ,,Um
láð og lög” (10).
18.00 Tónleikar. Tilkynning-
ar.
18.45 Veðurfregnir. Dagskrá
kvöldsins.
19.00 fréttir. Fréttaauki. Til-
kynningar.
19.35 Frá kumli til kaupstaðar
Gisli Kristjánsson spjallar
við Sigfús Þorleifsson fyrr-
verandi útverðarmann á
Dalvik.
20.00 óperutónlist eftir
Christoph Willibald Glucka.
Boris Christoff og Teresa
Berganza syngja ariur. b.
Sinfóníuhljómsveit útvarps-
ins i Stuttgart leikur ballett-
músik úr óperunni „Don
Juan”: Klauspeter Seibel
stjórnar.
20.45 Landssimi Islands 70
ára.Viðtöl við frumherja og
frásagnir. Pétur Pétursson
sér um þáttinn.
21.45 Paganini-etýður eftir
Franz Liszt Josef Bulva
leikur á pianó.
22.00 Fréttir.
22.15 Veðurfregnir. Danslög
23.55 Fréttir. Dagskrárlok.
sjónvarp
Laugardagur 2. október 1976
18.00 tþróttir Umsjónarmaður
Bjarni Felixson.
Hlé
20.00 Fréttir og veður
20.25 Auglýsingar og dagskrá
20.35 Maður til taks Breskur
gamanmyndaflokkur.
Korriró og ,dillidó Þýðandi
Stefán Jökulsson.
21.00 Til Málmeyjar Kvik-
mynd, sem Sjónvarpiö gerði
sumarið 1969 um Málmey á
Skagafirði. Siglt er framhjá
Þórðarhöfða og hann
skoöaður af sjó. Kvikmynd-
un örn Harðarson. Umsjón
Ólafur Ragnarsson. Frum-
sýnd 3. mai 1970.
21.35 Þrúgur reiðinnar (Grap-
es of Wrath) Bandarísk bió-
mynd frá árinu 1940, gerð
eftir hinni alkunnu skáld-
sögu Johns Steinbecks, sem
komið hefur út í islenskri
þýöingu. Leikstjóri John
Ford. Aðalhlutverk Henry
Fonda og Jane Darwell.
Sagan gerist i Bandarikjun-
um á kreppuárunum. Tom
Joad hefur setið i fengelsi i
fjögur ár fyrir að hafa orðið
manni að bana i sjálfsvörn,
en kemur nú heim I sveitina
til ioreldra sinna. Fjöl-
skyldan er að leggja af stað
til Kaliforniu i atvinnuleit,
og Tom slæst i förina. Þýð-
andi Dóra Hafsteinsdóttir.
23.40 Dagskrárlok
______TÍMINN__________H
ES£- í JÖTUNHEIMUM
FJALLANNA si
Lars hlustaði rólegur á, þegar Jónas lýsti fyrir honum
framtíðaráætlunum sínum. Hann vissi hreint ekki, hvað
hann átti að halda um þennan skyndilega áhuga sonarins
um að ryðja sér land til byggðar.
— Auðvitað er þér velkomið að ryðja þér land þarna
efra, sagði hann að lokum.
En Jónas var ekki fullkomlega ánægður með svarið.
Ryðja. Þaðskipti nú minnstu máli. Hér var um kaup að
ræða.
— Við skulum ganga þangað upp eftir og mæla blett-
inn. Svo getur þú nef nt, hvað þú vilt f á f yrir hann.
Marta hafði kallaðá Pál og Svein Ólaf til þess að segja
þeim frá þessari nýju flugu Jónasar. Þeir voru á sama
máli og faðir þeirra. Hann mátti sannarlega fá að ryðja
blett þarna. En að gera landamerki og mæla út land til
nýbýlis — það var annað mál. Hvað væri líka unnið með
því? Hann mundi áreiðanlega gefast upp á þessu eftir
viku eða svo.
Jónas hélt fast við sitt, að faðir hans og bræður skildu
brátt, að enginn friður mundi fást i Marzhlíð, fyrr en
þeir létu að vil ja hans og mældu honum út blett.
— Við getum gengið þangað upp eftir á morgun, sagði
Páll.
— Við gætum það í dag, sagði Jónas hvasst og stuttri
stund seinna voru þeir allir á leið að Suttungi.
Já, staðurinn lá vel við, það viðurkenndi bæði Lars og
synir hans, en hingað til hafði hann þó ekki verið til
neinna nytja fyrir Marzhlíð. Skógarnytjar voru nægar
nær bænum, og heilt heyæki fengist ekki af þessu grasi-
vaxna rjóðri. Jónas benti. Hér áttu landamerkin að vera
— beina línu frá vatninu upp í nakta f jallshlíðina. Fyrir
öðrum landamerkjum þurfti ekki að hugsa. Enginn
frumbýlingur mundi nokkru sinni láta sér til hugar koma
að hyggja á bólfestu í næsta nágrenni í norðri, austri eða
suðri. Þar voru lendur Lappanna og ríkisins, og gátu
tæpast boðið þau landgæði, sem fyrirhyggj'usamur land-
námsmaður gat gert sig ánægðan með. Á tvær hliðar
voru há f jöll og vatn á þá þriðju.
— Jæja, hve mikið viltu þá f á f yrir það?
Það lá nærri að Lars fyrtist. Hve mikið vildi hann fá?
Þessi litli útkiki af landi Marzhlíðar var víst ekki mikils
virði.
— Þér er velkomið að ryðja eins mikið land hér og þú
vilt, Jónas.
— Nei, ef ég fæ ekki að kaupa landið, vil ég ekki sjá
það. Ég vil geta sagt, að þetta land sé mitt. Hvort viltu
heldur fá fimmtíu ríkisdali fyrir það eða nokkur hrein-
dýr, þegar Turri kemur?
Niðurstaðan varð sú, að Jónas keypti landið fyrir tvö
hreindýr, en í kaupbréfinu áttu þó hreindýrin að jafn-
gilda fimmtíu ríkisdölum. Á síðsumarshátíðinni í Fatt-
mómak átti að ganga f rá kaupbréf inu og af henda það til
þingslesturs á Ásahlésþingi.
Morguninn eftir hélt Jónas með áhöld sín til hins til-
vonandi heimkynnis. Hann hafði líka vikunesti með sér.
Hið fyrsta sem hann gerði var að reisa einfalt Lappa-
tjald af viðarrenglum, grenigreinum og hreindýraskinn-
um. Þessi híbýli voru fullbúin að fáum klukkustundum
liðnum, en þá greip hann orfið og fór að slá grasið í
rjóðrinu. Hann hafði engin not fyrir heyið, en hann gat
ekki fengið af sér að stínga skóflu sinni í þetta hvann-
græna gras og troða það ofan í moldina.
Þannig vann Jónas dögum saman að landruðningi sín-
um. Hann hafði þegar gefið nýbýli sínu nafn, en þó
hvorki kennt það við f jallið eða vatnið. Hann kallaði býl-
ið Grænuf it. Að viku liðinni kom Lars til hans til þess að
forvitnast-um hvað hann hefði fyrir stafni. Og gamli
landnámsmaðurinn varð harla undrandi, þegar hann sá,
að Jónas hafði brotið spildu, sem var á stærð við stærsta
kartöflugarðinn i Marzhlíð. Eftir nokkrar vikur með
sama áframhaldi mundi verða eins mikið brotið land i
Grænuf it eins og Nikki Brandsson hafði keypt af Hansi
Péturssyni. Þessi mikli árangur var ekki einvörðungu
að þakka dugnaði og ákafa Jónasar heldur kornótt
fjallamold, þar sem tærur og steinar voru einu hindran-
irnar og þó smávægilegar.
En starfsáhugi Jónasar varð að þola harða raun einn
morguninn, er hann kom að Grænufit eftir næturdvöl
heima í Marzhlíð þar sem hann hafði endurnýjað nesti
sitt. Björn hafði heimsótt staðinn og nær því velt tjaldinu
um koll. Jónas fnæsti af bræði og greip til byssu sinnar,
en snöggt tillit til hins rudda lands varð því valdandi, að
ræktunaráhuginn sigraði veiðif ýsnina í blóði hans. Hann
gæti seinna fengið færi á birninum. Nú var meira um
vert að halda áfram landbrotinu.
Hinn ungi landnámsmaður unni sér varla matar frá
sólaruppkomu. Fengju hakinn og skóflan að hvílast
nokkra daga var það vegna þess, að hann haf ði tekið sér
öxi í hönd eða orf. Víðikjarri og lyngi varð að eyða, ef
grasið átti að geta vaxið í friði.
Jónas var með hugann allan við störf sín, og allt annað
varð að víkja. Hann varð að brjóta mikið land, áður eo
frostin kæmu, og ekki einu sinni daunillur jarfi mundi
hafa getað truflað starf hans. Ákafi hans skapaðist þó
ekki af afstöðu hans til annarra manna. Hann hafði ekki
í hyggju að fara yfir að Saxanesi, þegar ísinn á vatninu
væri orðinn mannheldur, og draga Emmu á hárinu yfir
að Grænufit til þess að sýna henni, að hann væri ekki
mannleysa. Hann stritaði heldur ekki frá morgni til
kvölds til þess að geta sagt við Stínu: „Líttu á, hér hef
ég byggt bæ, er það nóg?" Jónas stóð nú í sömu sporum
og margir aðrir frumbýlingar á undan honum. Hann
hafði fundið bæjarstæði, sem féll honum vel i geð, og
hann hafði í hyggju að búa þar um sig eftir beztu föng-
um. Hann hugsaði ekki um það, að hver skóflustunga
færði hann nær þeim degi, er hann stæði andspænis nýj-
um og erfiðum viðfangsefnum.
Yngsti sonur Lars var ekki hinn eini, sem tekið hafði
sér bólfestu á afskekktum og óbyggðum stað, og margir
menn áttu þá reynslu á undan honum, að nauðsynlegt
reyndist að fá sér konu, kæmust þeir svo langt í starf inu
að rækta sér jarðblett og afla heyja handa kú og nokkr-
um geitum. Ef enginn var heima til að gæta skepnanna,
gat húsbóndinn ekki vikið sér að heiman og ekki stundað
veiðar, hvað þá heldur farið á fjarlæga markaði. En
konu var ekki að finna bak við næsta runna. Það gat
meira að segja valdið nokkrum erfiðleikum að finna
hana niðri í sveitaþorpunum, og fáar voru fúsar að
hverfa úr margmenninu út í fásinnið á afskekktu nýbýii.
Það var og vonlaust að líta hornauga til fallegrar stúlku.
Hann mátti þekka fyrir ef hann gæti krækt í einhverja
sem farin væri að nálgast örvæntingaraldurinn og hefði
enga áberandi annmarka. Ást? Hér var hvorki tími né
tækifæri til að hugsa um slíkt. þegar kýrnar stóðu mál-
þola heima í f jósinu. Jónasi reyndist nauðugur einn kost-
ur að halda í austurátt í konuleitinni, því að honum var
fullljóst, að engin stúlka í f jallabyggðunum vildi líta við
honum.
Aron kom dag nokkurn upp að Grænufit og lét greini-
lega í I jós bæði undrun sína og vanþóknun. Hann settist á
stein og horfði á bróður sinn vinna.
— Gaztu ekki lynt við Lappana, spurði hann.
— Jú, víst gat ég það.
— Hvers vegna varstu þá að yfirgefa þá?
— Ég undi mér ekki lengur meðal þeirra.
Aron yppti öxlum. Undi? Hélt hann kannske að hann
mundi una sér betur hér?
— Ef þú hefðir dvalið hér heima síðastliðinn vetur,
mundir þú ekki hafa yfirgefið Lappana, sagði hann
þungbúinn. Nýbýli gef ur ekkert annað en sult og seyru.
Ég verð hugsjúkur þegar ég hugsa til þess að til eru stað-
ir þar sem frost þekkist ekki.
„Vissir þú að það eru leynigöng
ofan af háalofti niður i kjallara.”
DENNI
DÆMALAUSI