Fréttablaðið - 16.08.2006, Blaðsíða 42

MARKAÐURINN
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Hafliði Helgason RITSTJÓRN: Eggert Þór Aðalsteinsson, Hólmfríður Helga Sigurðardóttir, Jón Aðalsteinn Bergsveinsson, Jón Skaftason, Óli
Kristján Ármannsson AUGLÝSINGASTJÓRI: Anna Elinborg Gunnarsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF: 550 5006 NETFÖNG:
ritstjorn@markadurinn.is og auglysingar@markadurinn.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf.
dreifing@posthusid.is Markaðinum er dreift ókeypis með Fréttablaðinu á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Markaðurinn áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
eggert@markadurinn.is l haflidi@markadurinn.is l holmfridur@markadurinn.is l
jonab@markadurinn.is l jsk@markaðurinn.is l olikr@markadurinn.is
Sögurnar... tölurnar... fólkið...
16. ÁGÚST 2006 MIÐVIKUDAGUR12
S K O Ð U N
Vanlíðan og deilur á vinnustöð-
um eru þættir sem hafa fylgt
mannkyninu frá fornu fari en á
sjöunda áratugnum hófust rann-
sóknir á fyrirbærinu burnout
sem á íslensku hefur verið kall-
að starfsþrot eða kulnun.
Starfsþrot lýsir sér í því að
starfsmaður sem er undir stöð-
ugu vinnuálagi dregur sig smátt
og smátt frá vinnu. Starfsþrot
getur komið fram í lélegri mæt-
ingu, minni árangri og minni
gæðum verkefna.
Helstu tilfinningalegu ein-
kenni starfsmanns sem finnur
fyrir starfsþroti eru svartsýni,
þungt skap, hryggð og tilfinn-
ingasveiflur. Minnkandi sam-
kennd er með vinnufélögum
sem leiðir til meiri einangrun-
ar og dregur úr starfsánægju.
Líkamleg einkenni geta birst
sem hraður hjartsláttur, auk-
inn sviti, svimi, höfuðverkur
og vöðvaverkir og ennfremur
er starfsmaðurinn viðkvæm-
ur fyrir pestum og sýkingum.
Hann fær auðveldlega kvef og
álagið sem hann er undir dreg-
ur úr virkni ónæmiskerfisins.
Starfsmaðurinn sér ekki tilgang
með starfi sínu og sér ekki fram
á að ná árangri. Eldmóður og
hvatning hverfa og í stað kemur
leiði og vanmáttarkennd. Í sam-
skiptum við viðskiptavini kemur
þetta fram sem áhugaleysi og
lítil eftirtekt.
Til þess að koma í veg fyrir
starfsþrot er nauðsynlegt að
starfsmenn hafi fengið viðeig-
andi þjálfun. Þeim sem ekki hafa
fengið undirbúning fyrir starf
sitt er hættara við að finna fyrir
starfsþroti. Ef hæfur starfsmað-
ur sýnir merki um starfsþrot er
ráðlegt að skoða starfslýsingu
hans og jafnvel endurhanna
starfið þar sem verkefnum og
ábyrgð er komið á fleiri.
Þá þurfa stjórnendur að hafa
í huga að hrós fyrir vel unnin
verk, hvatning, sveigjanlegur
vinnutími, betri kynn-
ing nýliða á störfum
og fjölbreytileiki
starfa getur haft
mikið að segja í bar-
áttu gegn kulnun.
Sif Sigfúsdóttir
M.A. í mannauðs-
stjórnun.
S T A R F S M A N N A M Á L
Starfsþrot
starfsmanna
Í flestum löndum er skattkerfið
eitt af því sem harðast er tek-
ist á um á vettvangi stjórnmála.
Umræðan um íslenska skattkerf-
ið og áhrif þess á tekjudreifingu
landsmanna undanfarið kemur
því ekki á óvart.
Eitt af því sem greinir ríkustu
lönd heims frá þeim fátækustu
er að þau fyrrnefndu hafa náð að
byggja upp skattkerfi sem aflar
verulegs fjár án þess að lama
atvinnulíf eða leggja óþolandi
byrðar á þegnana. Gott skattkerfi
uppfyllir ýmis skilyrði. Það þarf
að afla nægilegs fjár til að standa
undir allnokkrum umsvifum hins
opinbera, það má ekki í of ríkum
mæli gefa kost á eða ýta undir
skattsvik og enn síður hrekja
fólk, fyrirtæki eða starfsemi úr
landi. Þá þarf það að teljast sann-
gjarnt þannig að sæmileg sátt
sé um það hvernig byrðunum er
skipt á þegnana. Einna erfiðast
er þó að byggja upp skattkerfi
sem dregur ekki um of þrótt úr
efnahagslífinu.
Íslenska skattkerfið, eins og
raunar öll skattkerfi í nágranna-
löndum okkar, ber þess merki
að þegar reynt er að ná mörgum
markmiðum í einu þá nást þau
aldrei öll. Þannig er kerfið að
sumu leyti ósanngjarnt, a.m.k. að
margra mati, það er engin leið að
koma alveg í veg fyrir skattsvik í
því og að einhverju marki er það
vinnuletjandi og truflandi fyrir
efnahagslífið.
Sem dæmi má nefna að marg-
ir telja ósanngjarnt að þeir sem
hafa einkum tekjur af fjármagni
skuli einungis greiða 10% skatt
af þeim tekjum á meðan aðrir
greiða nær ferfalt hærra hlutfall
af launatekjum í skatt. Þetta hlýt-
ur að teljast sérkennilegt fyrir-
komulag, jafnvel þótt horft sé til
þess að fjármagnstekjuskattur
er lagður á nafnávöxtun en ekki
raunávöxtun og
skatthlutfallið
á raunvexti því hærra en 10% ef
verðbólga er einhver.
Fyrir þessu hafa þó verið færð
ýmis rök. Þau byggja einkum
á því að mun auðveldara er að
færa eignir á milli landa og fela
þær eða tekjur af þeim en það
er fyrir launþega að flytja til
útlanda eða fela launatekjur.
Því er hætt við að fjármagns-
tekjustofninn myndi rýrna mikið
ef skatthlutfallið væri hækkað
verulega.
Þessi niðurstaða endurspeglar
eitt einkenni flestra skattkerfa.
Það er tilhneiging til að leggja
á skatta sem erfitt er að kom-
ast undan að greiða og auðvelt
er að innheimta, þótt álagningin
standist ekki alltaf ýtrustu kröf-
ur um sanngirni. Há gjöld á bíla
og bensín í flestum löndum eru
önnur birtingarmynd þessa. Það
sama má segja um mikið vægi
virðisaukaskatts í tekjuöflun
íslenska ríkisins.
Mörg lönd keppa um hylli
atvinnurekenda með lágum skött-
um á fyrirtæki og ýmiss konar
ívilnunum. Skýringin er einkum
það hve auðvelt getur verið að
flytja fyrirtæki eða starfstöðvar
þeirra á milli landa. Vel hefur
tekist að byggja upp efnahags-
líf á Norðurlöndum, þrátt fyrir
mikil ríkisútgjöld sem kalla á
mikla skattheimtu. Ein skýring
þess er að sumra mati að löndin
hafa lagt talsverða áherslu á að
skattleggja einstaklinga frekar
en fyrirtæki.
Það er þó auðvitað hægt að
ganga of langt í skatt-
lagningu einstaklinga, jafnvel
svo langt að það dregur hrein-
lega úr skatttekjum. Þetta ráku
Svíar sig á þegar skatthlutföll
á þá tekjuhæstu voru orðin um
eða yfir 90%. Þá flúðu auðkýf-
ingarnir úr landi. Ellefu öldum
fyrr sá Haraldur hárfagri líka
á bak ýmsum þegnum sínum til
Íslands vegna skattheimtu. Það
var íslenskum skólabörnum
a.m.k. kennt til skamms tíma,
þótt skýringar fólksflutninganna
hafi vitaskuld verið fleiri.
Samanlagt tekjuskatts- og
útsvarshlutfall einstaklinga er
nú tæp 37%, aðeins mismun-
andi eftir sveitarfélögum. Það
hvetur út af fyrir sig sjálfsagt
ekki til dáða að halda einung-
is eftir ríflega þremur krónum
af hverjum fimm sem er aflað
umfram skattleysismörk. Staðan
getur þó orðið enn verri en þetta
fyrir þá sem njóta bóta sem eru
tekjutengdar, fá t.d. vaxtabætur
eða barnabætur. Þannig geta við
ákveðnar aðstæður barnabætur
lækkað um 9 krónur og vaxta-
bætur um 6 krónur fyrir hverjar
100 sem bætast við tekjur.
Fyrir þá sem eru með tekjur
yfir skattleysismörkum en ekki
það háar að þeir fái ekki vaxta-
og barnabætur getur sú staða
því komið upp að þeir halda eftir
innan við helmingi þeirra tekna
sem þeir bæta við sig. Hjá þess-
um hópi getur virkt skatthlutfall
af viðbótartekjum, jaðarskattur,
sem sagt orðið yfir 50%.
Þeir sem hafa það háar tekj-
ur að þeir njóta ekki vaxta- og
barnabóta búa hins vegar við
lægra skatthlutfall af viðbótar-
tekjum og þeir ríkustu, sem eink-
um lifa á fjármagnstekjum, enn
lægra skatthlutfall. Það er óneit-
anlega umhugsunarvert að jað-
arskatthlutfallið sé hærra fyrir
tekjulítið barnafólk en þá sem
hæstar tekjur hafa.
Þetta segir þó ekki alla sög-
una. Þrátt fyrir það sem að fram-
an segir um jaðarskatta felst enn
talsverð tekjujöfnun í íslenska
skatt- og bótakerfinu. Þar skipta
skattleysismörk miklu. Þau vega
miklu þyngra fyrir láglaunafólk
en hálaunafólk og valda því að
meðalskatthlutfallið hækkar alla
jafna eftir því sem launatekjur
eru meiri. Á sama hátt skipta
hinar ýmsu bætur sem hið opin-
bera deilir út til þegnanna meiru
fyrir lágtekjufólk en hátekju-
fólk.
Skattar, hagvæmni og réttlæti
Gylfi
Magnússon
forseti viðskipta-
og hagfræðideildar
Háskóla Íslands
O R Ð Í B E L G
Hrein eign lífeyrissjóðanna nam 1.345 milljörðum króna í lok
júní og benda sérfræðingar hjá KB banka á að þetta samsvari
120 prósent af vergri landsframleiðslu. Ótrúlegur árangur hefur
náðst við að byggja upp lífeyrissjóðina á undanförnum árum
þegar haft er í huga að árið 1997 var sama hlutfall 62 prósent.
Þessi glæsti árangur er einstakt veganesti inn í komandi framtíð
og vekur eflaust upp öfund annarra þjóða sem munu lenda í mikl-
um erfiðleikum við að fjármagna eftirlaunakerfi sitt.
Tvennt skýrir þessa miklu auðsöfnun okkar Íslendinga.
Annars vegar er þjóðin ung, sem þýðir að innstreymi iðgjalda
er langt umfram útstreymið. Verður varla breyting á þessu
á komandi árum. Hins vegar hefur
raunávöxtun íslensku lífeyrissjóðanna
verið framúrskarandi á síðustu þremur
árum sem helgast af mikilli ávöxtun
á innlendum hlutabréfamarkaði og í
seinni tíð af góðri ávöxtun á erlendum
hlutabréfum og gengislækkun krónu.
Ánægjulegt hefur verið að sjá þann
mikla vöxt sem hefur orðið í erlendum
eignum lífeyrissjóðanna að undanförnu
og styttist óðum í það að þriðja hver
króna sé bundin í erlendum eignum.
Erlend eignasöfnun dreifir áhættu líf-
eyrissjóðanna og gerir þá minna háða
efnahagsþróun innanlands.
Hafrót á fjármálamörkuðum á þessu
ári veldur því hins vegar að lítið er um
örugg skjól nú um stundir. Ósennilegt
er að fjárfestar horfi upp á annan eins
vöxt á hlutabréfamarkaði og þann sem
við höfum orðið vitni að. Þetta þýðir
að langtímafjárfestar, eins og lífeyris-
sjóðirnir, munu eiga erfiðara með að
sýna sömu raunávöxtun og sést hefur
og vakna þá spurningar hvernig þeir
bregðist við lækkandi arðsemi. Telja
verður augljóst að stjórnendur lífeyr-
issjóða skoði í enn ríkari mæli kosti
þess að sameina og fækka sjóðum í því augnamiði að skila sjóðs-
félögum betri langtímaávöxtun en ella. Nokkrir meðalstórir líf-
eyrissjóðar hafa þegar runnið saman og hafa þrjár sameiningar
gengið í gegn í ár. Tína má til ýmsar ástæður fyrir því að stærri
og færri lífeyrissjóðir séu betur í stakk búnir til að takast á við
næstu verkefni. Með stærðinni næst til dæmis fram áhættu-
dreifing í eignasafni, kostnaður við rekstur sjóðanna minnkar og
sérþekking starfsmanna verður fyrir bragðið meiri. Þrír stærstu
lífeyrissjóðirnir hafa náð, ef eitthvað er, betri ávöxtun en aðrir
sjóðir á síðustu árum og meiri vexti fyrir vikið. Eflaust munu
þeir leika stóra rullu í sameiningarferli lífeyrissjóðanna.
Full ástæða er til þess að ætla að athygli fari vaxandi á starf-
semi sjóðanna og frammistöðu þeirra með aukinni fjölmiðla-
umfjöllun, almennri vitund um mikilvægi og stærð sjóðanna í
íslensku efnahagskerfi og vaxandi séreignarsparnaði almenn-
ings. Þetta kallar á það að stjórnendur lífeyrissjóða haldi vöku
sinni eftir ævintýri síðustu ára.
Sterkt lífeyrissjóðakerfi fæst við krefjandi verkefni:
Sameiningar lífeyris-
sjóða næstu skref
Eggert Þór Aðalsteinsson
Ósennilegt er að
fjárfestar horfi upp
á annan eins vöxt á
hlutabréfamarkaði
og þann sem við
höfum orðið vitni
að... Þetta þýðir að
langtímafjárfestar,
eins og lífeyrissjóð-
irnir, munu eiga erf-
iðara með að sýna
sömu raunávöxtun
og sést hefur og
vakna þá spurningar
hvernig þeir bregð-
ist við lækkandi
arðsemi.
Gott skattkerfi uppfyllir ýmis skilyrði. Það þarf að afla nægilegs fjár til að
standa undir allnokkrum umsvifum hins opinbera, það má ekki í of ríkum mæli
gefa kost á eða ýta undir skattsvik og enn síður hrekja fólk, fyrirtæki eða starf-
semi úr landi. Þá þarf það að teljast sanngjarnt þannig að sæmileg sátt sé um
það hvernig byrðunum er skipt á þegnana.
VR og fleiri stéttarfélög styrkja þátttöku félagsmanna sinna á námskeiðinu.
“Hópurinn mjög ánægður með námskeiðið
og allir sáu greinilegar framfarir á
lestrarhraða. ...mun nýtast okkur vel í starfi.”
Hópur frá Upplýsingatæknisviði Landsbankans.
“...hvergi áður náð jafn hárri ávöxtun á
tímasparnað ...”
Fylkir Sævarsson, 39 ára Iðnfræðingur.
Meiri tími - Aukið forskot – Sterkari sérstaða
Hvað segja nemendur okkar um námskeiðið:
Frábært, markvisst, hnitmiðað, krefjandi, mikil aðstoð, árangursríkt, góð þjónusta.
NÝTT!! 6 vikna námskeið hefst 22. ágúst
...næsta 6 vikna námskeið 12. september
AKUREYRI 31. ágú. & SUÐURNES 12. okt.
Skráning hafin á www.h.is og í síma 586-9400
Gerum föst verðtilboð í fyrirtækjanámskeið
Betri leið til
að vinna á
tímaskorti