Tíminn - 27.03.1979, Page 12

Tíminn - 27.03.1979, Page 12
12 Þriöjudagur 27. mars 1979 Héðinn Emilsson: Lítil framhaldssaga um Brunatryggingar og uppgjör brunatj óna Björn bóndi Benediktsson I Sandfellshaga II, öxarfjaröar- hreppi skrifar grein í Timann þann 20. mars 1979 um brunatjón, sem hann varö fyrir, þann 6. júll 1978. Þá varö eldur laus i útihúsum Björns meö þeim afleiöingum, aö verulegt tjón varö á húsunum, ásamt heybirgöum, sem i þeim voru. Útihús þessi voru bruna- tryggö hjá Samvinnutryggingum, samkvæmt samningi, sem öxar- fjaröarhreppur geröi viö félagiö 1954 og samkvæmt brunabóta- mati, geröu af brunabótamats- mönnum hreppsins. Tjón á húsum þessum var metiö 78% af verögildi þeirra fyrir tjón og sá hluti vátrygg- ingarupphæðarinnar, þaö er brunabótamatsins, greiddur sem bætur. Mat þetta var gert i sam- ráöi viö Björn er óskaöi ekki eft- ir aöstoöarmatsmanni meö sér til aö meta tjóniö enda ekki ástæöa til, þar sem Björn er sjálfur lögskipaöur brunabótamats- maöur i öxarfjaröarhreppi og gat þvi vel annast sinn þátt i tjóns- uppgjöri þessu sjálfur. Þann 10. júli 1978 urðu aöilar málsins, þ.e. Björn og fulltrúi félagsins, sam- mála um þaö aö meta tjóniö 78% af vérögildi húsanna og staðfestu báöir aöilar þaö meö undirritun matsgeröar þann sama dag og fulltrúi félagsins kom i Sandfells- haga. Ekki virtist þvi ágreiningur I máli þessu enda ekki venja aö svo sé, þar sem brunatjón sem þessi ber aö bæta þannig, að tjónþolinn njóti fyllstu réttinda og fái bætur samkvæmt þvi. Þar sem undirritaður á veru- lega aöild aö uppgjöri þessa tjóns og vegna þess, aö Björn hefur nú skýrt frá tjóni þessu, sem óánægöur viöskiptavinur félags- ins, og gefiö ábendingar um ýmislegt, sem betur mætti fara i meðferö brunatjóna almennt, tel ég nauösynlegt aö bæta nokkrum oröum viö grein Björns. Meö orö- um þessum mun ég leitast viö aö gera grein Björns aö enn betri heimild um brunatryggingar i landinu, en hún nú er og um leiö gefa betri heildarmynd af þvi einstaka tjóni, sem um er rætt. Framkvæmt laga um brunatryggingár húsa. Lög eru i landinu um þaö, aö húseigendur skuli brunatryggja hús sin. Ber mönnum aö bruna- tryggja húsin samkvæmt opin- beru mati, sem viö köllum bruna- bótamat. Framkvæmd bruna- bótamatsins, samkvæmt lögum þessum, hvilir á bæja- og sveita- stjórnum byggðarlaganna, sem tilnefna minnst tvo menn i byggöarlaginu til aö annast mat þetta. Matsmenn þessir fá siöan löggildingu sem slikir og öölast þannig vald til aö gera einhliöa álit eöa mat á raungildi húseigna i sinu byggðarlagi. Brunabóta- mati húseigna veröur þvi ekki breytt gegn vilja matsmanna, nema meö yfirmati dómkvaddra manna. Hreppar og sveitafélög I land- inu eru á þriöja hundraö og þess vegna eru fjögur til fimmhundruö brunabótamatsmenn i landinu. Algengt er, i hinum dreiföu byggöum, aö matsmenn þessir eru sjaldan kallaöir til starfa. Þeir öölast þvi ekki þá starfs- reynslu, sem nauösynleg er til matsstarfanna. FYRRI HLUTI Reglur þessar um brunabóta- matiö og lögboönar brunatrygg- ingar húsa I landinu eru frá þeim tima þegar vátryggingastarf- semin var að stiga sin fyrstu spor. Þá voru samgöngur nær engar i landinu. Hvert byggöarlag var þá að fullnægja eigin félagslegum þörfum og þess vegna voru tveir matsmenn i hverjum hreppi enda þá, skömmu eftir aldamótin, einfaldara aö annast þessi möt, en nú er. Margt hefur breytst i okkar samfélagi s.l. 60 ár sem leiöir þaö af sér, að hiö upphaf- lega fyrirkomulag brunabóta- matsins er nú orðiö ófullnægj- andi. I grein sinni getur Björn einmitt um þetta vandamál sitt sem brunabótamatsmaöur. Hann kemst aö þeirri niöurstöðu, aö hann eigi I erfiðleikum meö aö annast þetta mat m.a. vegna Til oddvita# matsmanna og umboðsmanna Sam- vinnutrygginga. Samvinnutryggingar hafa undanfarin ár sent mats- mönnum leiðbeiningar viö framkvæmd viröingargjöröa fyrir brunatryggingar húsa. Fylgja slikar leiöbeiningar hjálagöar meö bréfi þessu. Viljum vér jafnframt vikja aö ýmsum atriöum varöandi brunatryggingar almennt. Samkvæmt lögum um brunatryggingar utan Reykjavikur, en þau eru nr. 59 frá 1954, er tilgreint hversu aö þeim málum skuli staöiö. Segir þar m.a. aö skylt sé aö tryggja gegn eldsvoöa allar húseignir utan Reykjavikur, nema gripahús, hlööur og geymslur, sem ekki eru i sam- brunahættu viö ibúöarhús. Vátryggingarverð skyldu- tryggöra húsa skal nema fullu veröi þeirra eftir viröingu dómkvaddra matsmanna, og skal sveitarstjórn hafa eftirlit meö viröingargeröum i umdæmi sinu. Viökomandi sveitarstjórn ber á hverjum tima ábyrgö á , aö vátrygging- um sé haldiö viö og ný hús metin og vátryggö eftir aö byggingu þeirra er lokiö eöa þau tekin til Ibúöar. Hús i smiöum skal einnig tryggja, en tryggingarupphæö þeirra er ákveöin á hverjum tima meö samkomulagi trygg- Eignir sem þessar veröa menn aö brunatryggja og gera þaö vel, þannig aö tryggingarupphæöin sé I góöu samræmi viö verögildi eignanna. skorts á leiöbeiningum. En hverj- um ber aö gefa út leiöbeiningar fyrir brunabótamatsmenn. Sam- kvæmt lögunum um brunatrygg- ingarhúsa má lita svo á, aö bæja- og sveitafélög ættu aö gera þaö, vegna þess, aö i lögunum stendur, aö störf matsmanna séu gerö á ábyrgö bæja- eöa sveitastjórna. Ekki er mér kunnugt um, aö matsmenn hafi fengiö leiöbein- ingar frá þessum aöilum til aö styöjast viö, viö matsgeröir sinar, en hitt veit ég, aö Samvinnu- tryggingar hafa árlega sent Itar- legar upplýsingar um áætlaö verögildi hinna ýmsu húsaflokka til matsmanna, ásamt leiöbein- ingum um þaö hvernig best væri aö vinna þessi þýöingarmiklu störf fyrir samfélagiö, svo lögin um brunatryggingar húsa næöu tilgangi sinum en hann er einfald- lega sá, aö þeir sem fyrir bruna- tjónum á húsum veröa fái fullar bætur. Þar sem nokkurrar ónákvæmni gætir i grein Björns þar sem hann segist ekki hafa frá árinu 1974, þegar hann var skipaöur mats- maöur, fengiö neinar leiöbeining- ar um gerö brunabótamats þá leyfi ég mér aö birta annaö af tveimur slikum leiöbeiningabréf- um frá Samvinnutryggingum, sem send voru á árinu 1977, ásamt leiðbeiningabréfi til mats- manna á árinu 1979: ingarfélags og eiganda. Samkvæmt ofanritaöri tilvitnun i lög um brunatrygg- ingar utan Reykjavfkur, er skylt aö brunatryggja útihús i sveitum, sem eru i sambruna- hættu við ibúöarhús. Útihús utan sambrunahættu viö ibúöarhús er hins vegar ekki skylt aö tryggja samkvæmt lögum, en hins vegar er sjálf- sagt aö eigendur brunatryggi þau einnig, enda er gjarnan lánað til byggingar þeirra en þá er skilyrði aö brunatryggja þau. Verömæti útihúsa i sveit- um er einnig oröiö slikt, aö fá- ir þola aö missa þau óbætt i eldsvoða, en brunatrygg- ingariögjald er hins vegar tiltölulega lágt. Þá ættu menn ab hafa i huga, aö þegar brunatrygging er I gildi er jafnframt greitt sérstakt iö- gjald til Viölagatryggingar Islands, sem tekur til ýmissa tjóna af völdum náttúraham- fara. Rétt er aö benda á, aö þegar útihús er i sambruna- hættu viö Ibúöarhús, er trygg- ingarverö hins vegar ákveöiö meö samkomulagi á milli eig- anda og tryggigarfélags, en miöa skal viö raunviröi á hverjum tima, eftir þvi sem kostur er. A Búnaöarþingi 1976 var ályktaö um tryggingamál 0 Vel veröa menn aö vera i stakk búnir til aö mæta svona heimsókn, en gesturinn —eldurinn er i giuggum hússins. landbúnaöarins. Kom þar m.a. fram, aö þess eru dæmi aö útihús i sveitum reynast ótryggö þegar brunatjón henda. A þetta einkum við um útihús utan sambrunahættu við ibúðarhús, en einnig munu þess dæmi að útihús i Sam- brunahættu viö ibúöarhús hafa ekki veriö virt til brunatryggingar og þá ekki skyldutryggð i samræmi viö lagafyrirmæli. Þar sem Búnaðarþing skoraöi á tryggingafélögin aö fylgjast meö þessum þætti tryggingarmála og ráöa bót á þar sem með þarf, viljum vér undirstrika nauðsyn þess aö hér sé hugað aö málum, svo slik óhöpp veröi fátiöari i framtiöinni. Eins og áöur sagöi, taka lög um brunatryggingar utan Reykjavikur einnig til húsa i smiðum, en nokkur brögö eru þó aö þvi að menn bruna- tryggja ekki húsin á byggingarstigi, en einnig vill stundum dragast aö hús séu tekin út og brunatryggö fastri tryggingú, þóttsmföi þeirra sé lokiö. Þá munu þess einhver dæmi, aö hús séu með öllu ótryggö og gildir slikt ekki sist um sumarhús i eigu utan- sveitarmanna, sem ekki vita ætiö um skyldur sinar að þessu leyti. Sama máli gegnir raunar varðandi útihús i sam- brunahættu viö ibúðarhús. Eigendur vita ekki um fyrirmæli laga og þurfa mats- menn aö leiöbeina mönnum i þeim efnum og viröa húsin til brunatryggingar. Sumar húseignir eru ekki rétt tryggðar og er einkum hætt viö of lágri tryggingu, ef endurbætur eöa viðbætur hafa áttsér stað, frá þvi matsgjörö var framkvæmd. Hins vegar eru einnig einhver' tilvik, þar sem eignir eru of hátt tryggö- ar, til dæmis eldri hús, sem ekki hafa fengiö eðlilegt viöhald, eöa ibúöarhús, sem ekkierulenguri notkun. Meb tilliti til þeirrar ábyrgöar, sem viökomandi sveitarstjórn ber á framkvæmd laga um bruna- tryggingar húsa, viljum vér undirstrika nauösyn þess aö hér sé vel fylgst meö málum; Matsmenn og sveitarstjórnar- menn þyrftu aö gera sérstaka könnun á, hversu þessu er háttaö i þeirra byggðarlagi, og sjá svo um aö hú séu metin og brunatryggö eftir aö byggingu þeirra er lokiö eöa þau tekin i notkun. Þá væri rétt aö athuga sérstaklega tryggingar- upphæðir þeirra húsa, sem brunatryggð eru, þannig aö endurmeta megi þær eignir, sem ekki eru rétt tryggöar. A meöan hús eru I smiðum, þarf að benda eigendum á nauðsyn þess að brunatryggja þau ti bráðabirgöa. Meö þvi að hér er um að ræöa mikiö hagsmunamál húseigenda og sveitarstjórna, erum vér reiðubúnir aö veita alla aðstoð viö þessa athugun. Geta matsmenn og sveitar- stjórnarmenn leitaö fyrirgreiðslu hjá næsta um- boösmanni félagsins, en þar eru til skrár um þær trygging- ar sem i gildi eru i viðkomandi sveitarfélagi. Leiðbeiningar fyrir matsmenn árið 1979. Brunadeild Samvinnutrygg- inga hefur leitaö upplýsing um meöaltals byggingarkostnaö ýmissa geröa af húseignum I ársbyrjun 1979 og fylgja þær hér á eftir. Rétt er aö taka sérstaklega fram, aö hér er ekki verið aö gefa matsmönnum fyrirmæli um tiltekna verðlagningu fast- eigna, enda eru þeir ekki starfsmenn tryggingafélags- ins heldur óháðir matsmenn. Þurfa þeir þvi hverju sinni að finna hiö rétta verö meö þvi aö skoöa nákvæmlega viökom- andi eign. Þessar leiöbeining- ar geta i besta falli oröiö til léttis við það verk. 1. janúar 1979 gerðu Sam- vinnutryggingar þær breyt- ingar á visitöluákvæöum varöandi brunatryggingar húsa, aö veröi tjón á hinu tryggöa, skal það bætt i samræmi viö visitölu byggingarkostnaöar, en hún er reiknuðaf Hagstofulslands fjórum sinnum á ári. Aöur var hækkun visitölu einungis látin hafa áhrif á rétt húseigenda viö endurnýjun árlega, og gat þá oröiö um aö ræöa verulega undirtryggingu i lok ársins. Vegna þessara breytinga þurfa matsmenn viö frágang húsamats ekki aö taka tillit til hækkunar, sem oröiö hefur á byggingarvisitölu frá áramót- um til dagsetningar mats- geröar, en geta haft þessar viömiöunartölur til hliðsjónar allt áriö. Matsmenn eru beönir aö útfylla samviskusamlega eyöublööin fyrir matsgeröir og svara öllum spurningum, sem þar eru settar fram. Mikilvægt er aö fram komi sem best lýsing á viðkomandi eign og ef Áeiri en ein bygging er metin i einni matsgerö, þarf verð hverrar byggingar aö Framhald á bls. 23.

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.