Tíminn - 29.09.1979, Qupperneq 8

Tíminn - 29.09.1979, Qupperneq 8
Mwmm Laugardagur 29. september 1979 Jóhann M. Kristjánsson Geta tveir aöilar samiö um hlut sem þeir hafa ekki sannaö aö þeir eigi? Þyrfti ekki þriöji aöili aö koma til? íslendingar mega ekki semja viö Norömenn um eyjuna Jan Mayen.þaö vantar grundvöll til sliks samnings. Þaö yröi óbætanlegt siöferöilegt og efna- legt tjón og gæti oröiö svik viö strandriki sem þeir eru I sam- floti meö. Hafi niöjar Ingólfs Arnars- sonar erft meö arfleiíöinni ISLANDI reisn og dirfsku land Hörkum af okkur klökkvann i garö Norömanna þar til vér mætumst I erfisdrykkju þessara björtu dætra Noröur-lshafsins sildarinnar og loönunnar sem vér höfum hamast viö aö drepa siöan vér drápum hornsilin I bæjarlæknum i bernsku. — oo — Þaö er ekkert nýtt þó 1 ljós komi aö bræöraþeliö sé ekki eins hlýtt og fram kemíir viö englarnir norskir útgeröarmenn meö handfylli af pólitísku holdi alþingismanna og ráöherra sem þeir hótuöu aö kreista I klessu ef þeir mörkuöu ekki rétt. Svariövar: 150 prúöbúin skip- in „settu á fullt”. Sigla átti til Jan Mayen. — I ÞANN NÓTT- LAUSA DAG ÞETTA GLÓ- BJARTA TRAF SEM NORÐ- URHEIMSSKAUTSHIMINN- INN OG HAFIÐ 1 JOLI OG AGÚST SKAUTA. Mayen aö tugi ára taki aö reisa hann viö? Norömönnum er þaö ljósara en flestum öörum aö lslenska þjóöin á enga framtfö sem þjóö án sjávarafuröa. Ef loönuna þrýtur hverfur þorskurinn smátt og smátt, hún er hans fæöa, hún er og fæöa fleiri fiski- stofna Atlantshafsins. Heföu Norömenn þoraö aö reiöa þann- ig til höggs viö Rússa og Breta? Þvl Islendinga? -oo námsmannsins góöa, yrði þeim ekki svars vant nú, þeir myndu ekki láta skammta sér hugsjón- ir I loönuháfum og olfutunnum, mútum eða ölmusu, né selja þær fyrir þrjátlu silfurpeninga og llf sitt meö. Þeir myndu hafna aöild aö pompi og prakt og hallelúja Norömanna I ollugrút^ og slori. Þeir veiöa ekki loðnu til' aö seöja svangar þjóöir heldur til iönaöar og svínafóöurs. Vér megum ekki deila meö Norömönnum aukinni aöför aö llfverum N: — Atlantshafsins meö vaxandi veiöi og ollubor- um, þessum eiturspúandi ófreskjum mitt I gróðurreit matvæla hundraöa milljóna hungraös fólks þvl mengunar hættan er svo geigvænleg aö þúsundföld verandi og veröandi matvæli tortlmast á móti þvl sem aflast. Olíuboranir á aö banna nema I „dauðum sjó”. Þar sem eru kjarnaver góörar jaröar og líf- vera sjávar, skal alfriöa fyrir rányrkju og mengun. Skinhelgi er slör yfir þaö sem þarf að fela. Þegar vér bjóöum þrjátlu vannæröum Vletnömum landvist, þá höfum viö kannski meö rányrkju og sóun matvæla, þó viö völdum ekki mengun, svipt milljón manna næringu meö ófyrirsjáanlegum afleiö- ingum — deilum ekki skuldum meö Norömönnum viö hungraö- an heim. — oo — Um leiö og vér gjörum ýtrustu kröfu tfl umráöaréttar — til vara umsjónar — Islands til eyjarinnar Jan Mayen, lands hennar sjávar, sjávarbotns og allra réttinda sem Island sjálft væri aö mörkum 200 míina land- helgi ISLANDS og enn stærra landgrunns sem þannig sam- einaöist ISLANDI meö þeirri kröfu til hæstráöanda sem telja veröur HAFRÉTTARAÐ- STEFNUNA, og ÖRYGGISRAÐ S.Þ. aö engu strandrlki skuli heimilt aö hefja verklegar framkvæmdir sem valdiö gætu alvarlegri mengun, svo sem borun eftir ollu nálægt fiskimiö- um, aö alþjóöalög veröi sett um þaö aö olluboranir og til- svarandi mengunarvaldar veröi ekki staösett nær ltfríkum svæö- um heimshafanna en I nokkur hundruö milna fjarlægö og rannsaka nú þegar hvort boranir Norömanna og Breta I N. — Atlantshafi eru ekki þegar of stórvirkar. Vörnin er viöleitni til aö varna slysum en ekki vörnin sjálf. Vörnin er sú ein, aö skilyröi til slysa séu ekki tií. Hefir þaö gleymst aö slldin hvarf svo fljótt og sporlaust, aö segja má, aö fiskifræöingar og vlsindamenn horföu meö undrun á hve snöggan flótta hún tók, þó geröist ekkert annað en hún fylgdi „tækni” sem móöir náttúra kenndi öllum llfverum til aö verjast bráöri hættu en mennirnir hafa flækt og klúöraö og skynsamir fiskar eins og sfld og loöna gefa svona þorskum á þurru landi langt nef, blaka sporöi og segja bless. — oo — skálræður og hátíöleg tækifæri. 1 tugi ára hafa Norömenn traðk- aö á Islenskum fiskimiöum og selt þann fisk, þorsk ýsu slld o.fl. meö öörum sjávarafuröum sinum I miskunnarlausri sam- Fagurlega geröur flotinn veö- ur djúpan sjó krapaöan silfur- perluöum góöfiski, þar sem brýtur frá botni, byröing og stefni brimefldur, lifandi sjór. Þar sem er þessi risavaxni magnþrungni sveipur loönunn- Höfundur þessarar greinar hefir I meira en 70 ár haft dýr- keypta reynslu af rányrkju- vandamáli þessarar þjóöar, sem barn grátandi vitni aö þvl aö breskir togarar eyddu hverri fiskigöngunni eftir aöra er gengu upp aö landsteinum VQ) JANMAY keppni á sömu mörkuöum og Islendingar — oft meö „af- slætti”. Söm veröur raunin á meö lýsiö og mjöliö úr þeim 125 þúsund tonnum loönu er þeir tóku nú, meö forkastanlegu of- rlki viö Jan Mayen. Þaö veröur löngu komiö á þann markaö sem Islendingar ætla á meö sina einhvern tlma veiddu loönu. - oo — Aldrei hafa landsfeður staöiö andspænis svo tvlsýnni framtlö þessarar þjóöar sem nú og aldrei hafa óbornar kynslóöir átt meira undir þeirra mann- i dómi hvort arfleiföin ISLAND á áfram aö veröa eitt kjarna- mesta ver llfsins á heimshöfun- um eöa klettur I steindauðum sjó. Þaö er engin spurning um aö svo fer, ef fram heldur sem horfir. Hvernig væri nú þegar komiö fyrir lífinu I N: -Atlants- hafi ef állka slys heföi oröiö (leki) á borum Norömanna sem I Mexlkó? - oo - Teflum til vinnings, áhættum öllu eöa vinnum allt Krefjum S.Þ. um umráöarétt- inn yfir Jan Mayen ISLANDI til handa, ekki til aö vinna þar olfu úr llfrlkum sjó, heldur til aö tryggja þorskinum fæöu og jafnvægi eölilegrar viökomu llf- veranna þar, til framfærslu eig- in þjóöar og til matvæla fyrir soltinn heim. — Einstaklingsrómantík á ekki heima I heimspólitík. Þús- und dæma sanna aö hún er háskalegasti skaövaldurinn I millirikjasamskiptum. - oo - Aöför Norömanna meö 150 topptæknivæddra fiskiskipa samtimis hnitmiöaöri I hápunkt lifrlkasta kjarna Atlantshafs- loönustofnsins viö eyjuna Jan Mayen er óþolandi aö drægist deginum lengur aö rannsaka I ljósi þeirra staöreynda er liggja fyrir um framkvæmd þessa verknaöar hve miklu tjóni hann hefir valdiö og krefjast skaöa- bóta af þeim er frömdu hann. - 00- Þessi atburöur fór saman meö þeim heimsharmleik, sem allt mannkyn er vitni aö, neyöar- ópum hundruö þúsunda hungraös og þjakaös fólks sem flýr á flekum og hverju sem flýtur á haf út I opinn dauðann. Hróp þessa fólks var hróp I HIMIN um hjálp. Himinninn sem svaraöi var NORSKUR og ar, fæöu þorsksins aö viröist I jafnvægi viö aöra fiskistofna M. Atlantshafsins sem hættulegt væri aö raska. Þessi ofreisn valdnlöslu og Jóhann M. Kristjánsson auövalda er óþolandi misgjörö og hrópandi ögrun, þetta hrika- lega högg svo fárra gegn svo mörgum hrópar á mótvægi. Flotinn er aö fara, eftir liggur helsært hafið blóöi yst I myrkri gröf. - oo - Sfldin hvarf og er sein til baka. Loönan er á förum, ytri rökin þekkjum vér, þau innri ekki. Raunvísindin fara sér hægt aö leita þeirra, heima- stjórnarmalin stunda þau sem sport, leggja meiri rækt viö tæknina aö eyöa llfi. en skilyrö- um til vaxtar þess. Llfsgátunn- ar leita þeir I litlu llfi eöa engu, I grjótruöningi frá Satúrnusi eöa hvar sem væri I Vetrarbrautun- um en IIta ekki viö bæjarlækn- um steypireyöum heimshaf- anna eöa sprelllifandi silum vib Jan Mayen. Hversu mikilvægt sem allt þetta er, þá er þaö ekki megin- spurningin sem brennur I huga tslendinga I dag, heldur: Hefur Norömönnum tekist aö lama svo loönustofninn viö Jan með fisksölu viö alla 150 færeyskra fiskikúttera er hann var búinn aö fá á Skálum og 40 norkra línuveiðara. En þá komu lögin um aö fisk mætti ekki kaupa af útlendingum. Frá 1932 var undirritaður innflytjandi aö rússneskum olluafuröum, bens- ini NAFTA I 2-3 ár og brennslu- ollu á fiskibáta til 1939 að strlöiö stöövaöi sigllngar aö mestu milli Islands og Evrópu. - oo - Langaness er faöir hans og aörir bændur sóttu llfsbjörg slna I, hlóöu kænur sínar þrisvar á dag, en næsta dag eftir aö einn eöa tveir breskir togarar höföu látiö greipar sópa var þessi sami sjór ördeyöa ein, lífsbjarg- ar tlminn á förum (langt til næsta vors, en eftir veturinn var skorturinn mestur. - oo Skálar á Langanesi var sum- arveröstöö — mal, september — fyrir allt aö 50 árabáta og bæki- stöö fyrir 150 færeyska fiski- kúttera. Ariö 1918 var undirritaöur á Skálum á vegum seyöfiskra kaupmanna sem þróaöist þann- ig: — en hér ekki rúm aö rekja aö 1924 komst hann skyndilega I umfangsmikinn atvinnurekstur I haröri samkeppni viö rótgróin öfl, sem voru þaö fyrir. Þeirra tlma útgerö og verslun var erfiöari en nú, og vegna hafn- leysis Skála var þaö „eldsklrn” sem gleymdist seint. Fyrir góöa aöstoö óöalsbónd- ans, öðlingsmannsins Jóhanns Stefánssonar sem réö yfir lóö- um og uppsátri báta, gekk undirbúningur betur en efni stóöu til. Yfir höföi starfseminnar á Skálum stóö hættan mest af rányrkju og landhelgisbrotum breska og Islenskra togara og norska slldar- og llnuveiöara. 011 þessi skip „slógu” hálfhring um Langanesfontinn inn Bakka- fjarðarflóa aö Digranesi aö sunnan en til Svinalækjartanga aö noröan og mynduöu þannig vegg fyrir bæöi síldar- og þorsk- göngur inn á bátamiöin, sem voru grynnra til stórskaöa fyrir árabátaútgeröina. - oo - Velviljuö fyrirgreiösla heiðursmannanna skipherra varöskipanna þeirra Friöriks Olafssonar og Jóhanns Jóns- sonar og afburöa fyrirgreiösla Eimskipafélags Islands og ráö- herranna er yfir varðskipunum voru, þeirra Jónasar Jónssonar og Magnúsar Guömundssonar var mikils viröi undirrituðum I vandræöum hafnleysis á Skál- um síðustu árin vegna búferla o.fl. Þessi litlu ævintýralega verstöö mun hafa oröiö stærst um 1925 meö 100 Ibúa á vetrum og ca. 300 á sumrum, en þúsund- ir þá klukkutlma sem áhafnir 200 skipa áttu erindum aö gegna viö verstööina. Undirritaöur skildi eftir á Skálum stærsta Ibúöarhús á Austurlandi.þriöja eöa fjóröa vélafrystihús lands- ins. Meö.sér tók hann til tveggja vorvertíöa I Reykjavlk viöskipti Frá 1940 til 1954 lá leiðin að mestu frá Islandi á allt annan vettvang og önnur viöfangsefni. Þaö breytti ekki lífsviöhorf- iinum heldur efldi þau. Aö allir menn heföu rétt til frumskilyröa lifsins fæöu, aö engir ISMAR heföu rétt til aö mennirnir tækju þann rétt hver frá öörum. Aö hátterni mannanna gagnvart llfverum sjávar leiddi til þess aö mannkyniö væri þegar fariö aö taka gröf sina og félli I hana áöur en varöi. Undirritaöur skrifaöi fjölda greina og flutti ræöur á tveimur stórum þingum I Hove I Bretlandi og Detroit I Bandarlkjunum sem erlend tlmarit birtu I heild eöa útdrátt úr. Hér skal vlsa I nokkrar sér prentaðar greinar frá 1966 til 1975: I ritlingi FISKVEIÐILÖG- SAGA ISLANDS alþjóöa reglu- gerö og löggæsla til verndar fiskistofnum heimshafanna. Þar er sleginn varnagli gegn ótakmörkuöum rétti strand- rlkja um framkvæmd þessa réttar. NORÐMENN hafa nú sannað aö slikt er nauösynlegt. - oo - Segja má aö eining Islensku þjóöarinnar hafi gjört Islendinga aö frumherjum fyrir réttindum þeim er strandrlkin hafa hlotiö á Hafréttarráöstefn- um S.Þ. og hver sigurinn öörum stærri hefir unnist 50 milur svo 200 mflur. Burðarás þessarar miklu sókn- ar íslendinga I þessu máli hjá Hafréttarráöstefnu S.Þ. er mik- il þekking þeirra íslensku þjrfö- réttarfræöinga sem óhjákvæmi- lega hefir haft mikil áhrif á heildarniöurstööu þessa heims- máls. Ahlaup Norömanna á miöin viö Jan Mayen er brot gegn öll- um strandríkjunum, en ÍSLAND er aöalþolandinn og eölilegt aö þaö beiti sér fyrir mótaögeröumi. - oo - Segja má aö brot Norömanna sé fjórþætt: 1) Aöför aö lifsmöguleikum íslensku þjóöarinnar. 2) Vegiöaö hungruöum heimi. 3) Hætta á alvarlegum ágreiningi innan strandrlkjanna sjálfra. 4) Andstæöingum strandrlkj- anna ögraö til meiri andstööu. - oo - Vilja stjórnmálamenn ÍSLANDS meö svo mikiö I húfi eiga þaö á hættu aö þegar nú- verandi og komandi kynslóöir þessarar þjóöar hafa áttaö sig, saki þær þá um aö hafa svikist um á örlagastund, aö vera ekki nógu fljótt á veröi um vernd þeirrar auölindar er skerúr um, hvort Islendingar geta haldiö áfram aö vera þjóö I landi eins lffrikasta kjarna heimshafanna, eöa fólk á flótta frá eyöiskeri I dauöu hafi? Siöustu skref Norð- pianna, rányrkjan viö Jan Mayen og oliuboranir þeirra og Breta sýnir hvert stefnir. Eftir hv'érju er beöiö? Abyrgöin hvllir á Islendingum, einnig gagnvart hinum strand- rlkjunum og mannkyninu I heild vegna þeirra miklu áhrifa er þeir höföu á niöurstööu Haf- réttarráöstefnunnar I máli þessara rlkja. Þvl ekki KÆRA strax verknað Framhald á bls 19

x

Tíminn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.