Ísafold - 16.09.1896, Blaðsíða 1
Kemur út ýmist einu sinnieða
tvisv.í viku. Verð árg.(90arka
minnst) 4kr.,erlendis B kr.eða
oL'/a doll.; borgist í'yrir miðjan
júlí (erlendis í'yrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg)bundin við
áramót, ógild nema komin sje
tilútgefandafyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er í
Austurstrœti 8.
Reykjavik, miðvikudaginn 16. sept. 1896.
XXIII árg.
Útlendar frjettir.
Khöfn 4. sept. 1896.
Þær í stuttu máli svo aS bera, sem þegar
mun kunnugt á Islandi, er ísfararknörrinn
»FRAM« úr helju heimtur. Sjá Noregsgrein.
Danmörk. Alexandra prinsessa af Wales
dromin, ásamt Viktoríu dóttur sinni, til for-
-eldranna. Rússakeisari kemur þann 9. þ. m.
vg með honum drottning hans og dóttir. Til
Kílar sækir hann hjeSan skrautskip hans, er
"Standard heitir, og hjer er reist, og hefir ver-
ið hjer í smíSum og búningi í nokkur ár á
skipsmíðastöð Burmeisters. — Látinn er að
■segja Júlíus Lange, frægan rithöfund og fræða-
skörung í fagurlistum, pentlist og myndasmíði.
Hann dó 20. ágústm., og varð ekki meir en 58
-ára að aldri.
Noregur. Hjer varð skammt milli góðra
'■og gleðilegra tíðinda í mánuðinum sem leið.
Nansen kom til Vardö þ. 13., en nóttina
milli 19. og 20. kom »Fram« til Skjervö (í
norður frá Lófæti). Þá var Nansen í Ham-
merfest, og honum fyrstum allra sendi kap-
teinninn, Otto Sverdrúp, fagnaðartíðindin, er
þegar flugu um öll Norðurlönd og víðar.
Þegar hinn 20. náði »Fram« lægi við Trums
■og skömmu síðar komu þeir þangað Nansen
og Johansen.
Þetta af »Fram« í stuttorðu máli að segja:
•optir burtför þeirra Nansens 14. marz 1895
bar knörrinn langt norður á 86. mælistig,
en eptir það tók hann að reiða suður á bóg-
inn. Og er komið var milli 82. og 83. mæli-
:stigs, varð ísinn lausari og leitaði Sverdrup
lengi að ná í auðan sjó. Þetta tókst 13. ágúst.
Hann hjelt til Spitzbergen og hafði þar tal
af loptfarsmanninum Andrée, sem óhagstæðra
Vinda vegna hefir frestað til næsta árs loptsigl-
ing sinni að norðurheimskautinu.
Af öllum einrómað, að »Fram« hafi gefizt
■ágæta vel í ísrekinu, þó stundum syrfi fastan
að. Því þegar svo bar undir, skaut ísinn hon-
um upp við þrýstinguna, og bilunar eða lest-
-inga hefir hann hvergi kennt. Allt farið svo
og reynzt sem fyrir var hugað. Sagt, að hann
hafi komið heim með nægan ferðarforða til
þriggja ára eða fleiri. Viðtökurnar í Þránd-
heimi (Niðarósi) stórkostlegur, en engu minni
4 Björgvin í fyrra dag. Til stórfagnaðar (þann
12. þ. m.) búizt í Kristjaníu og þangað kem-
ur Oskar konungur og son hans, krónprins-
•inn.
England. Uppreisn Matabela er nú í dá
’tallin, en Cecil Rhodes var þar viðstaddur, er
íoringjar hinna dreifðu sveita gengu á hönd.
Kitchener horshöfðingi býst nú til framsókna
í Dongola, 0g cr við hörðum viðureignum
’búizt, þegar fundum ber saman. Um sigur-
sæli Englendinga >itan ríkis, sjá Tyrkjaveldi.
Ítalía. Konungsefni þeirra, prinzinn af
Napoli (Vittorio Emmanuele), hefir lofazt Hel-
enu dóttir furstans af Montenegro og halda
.þau brúðkaup sitt í nóvember.
Rússland. Á Evrópu-ferð sinni hefir
Nikulás keisari nú gist Austurríkiskeisara í
Vín og verið þar við hersýning og notið vinsam-
legasta fagnaðar, Alstaðar á hann á slíku
von, þó við mesta dálætinu sje að búast í
París. Lobanoff fursti, ráðherra utanríkismál-
anna, fylgdi keisaranum til Vínar, en varð
bráðkvaddur á ferðinni þaðan til Kiew 31.
ágústmán. Síðan hann tók við þeim málum
fyrir nær því tveim árum, hefir reyndin svnt,
að gensi Rússa hefir alstaðar verið í sínum
vexti, og því mun í hans stað vandfundinn
maður. Á mörgum stöðum hafði hann áður
haft erindarekstur, einnig 1 Miklagarði, völ-
undarhúsi Evrópu, og alstaðar sýnt af sjer
afburðaglöggsæi og ráðfimi.
Tyrkjaveldi. Til þessa frjettirnar sömu
sem fyr, eða hver annari verri, af blóðtökunum
seinustu í Armeníu, böðlaganginum á Krít, og
nú fyrir skemmstu af óhemjulegu vígæði í
Miklagarði, þar sem hermenn og aðrir voru í
samvinnu með Tyrlvjaskrílnum og unnu á
2000 eða 3000 manna (Armeningum). Rjett
hitt, er Salisbury lávarður í einni ræðu sinni
kallaði Tyrkland átumeinslim Evrópu. Það er
nú honum að þakka, að Krítarmálinu er loks
í vænlegra horf vikið, og að soldán hefir lát-
ið knýjast til að gera eyjarbúum boðlega kosti.
Hjer er það helzta svo að greina: kristinn
maður skal settur til landstjórnar og æðsti
dómur skipaður (í Kanea) þarlendum mönn-
um, þegnmál og hermál lúta undir landstjór-
ann — allt með tilsjón og ábyrgð stórveld-
anna í 5 ár. Laganýmæli skulu gild eða rek-
in eptir þingsatkvæðum meiri hluta, en varði
þau stjórnarlögin sjálf, skulu þeim fylgja 2/3
atkvæða. Soldáni skal tiltekinn skattur gold-
inn. Sjálfsagt talið, að Krítarbúar gangi að
þessum kostum.
Frá Spani. Frá Cúba frjettist að eins,
að uppreistarmönnum vaxi bolmagn dag af
degi, og nú eiga Spánverjar að víkjast við
annari uppreisn, eða á Filippieyjunum. Þær
eru fjölbyggðar, með hjer um bil 6—7 milj.
manna, og hjer vill fólkið líka leysast undan
harðstjórn og ólagafargi. Bágt annað að sjá en
að Spánarveldi eigi nú skammt að þrotum,
að minnsta kosti hvað fjárhaginn snertir.
Landskjálftarnir.
Ekki hefir neitt á þeim borið, svo að kveði,
síðan fimmtud ag 10. þ. m. (sjá síðasta bl.),
jafnvel engar hræringar, svo til hafi spurzt,
frá því fyrir helgi. í þeim kipp, fimmtudags-
kippnum, urðu enn nokkrar skemmdir í Fló-
anum, helzt í Hraungerðishverfinu.
Þar, íFlóanum,ljek laugardgashviðan(5. þ. m.)
mjög illa bæjaröðina suður frá Selfossi,Yotmvila-
hverfi (7 býli), sem hrundi gersamlega, á að
gizka yfir 80 hús, og Smádalahverfi (5 býli),
er hrundi að miklu leyti, líklega um 50 hús.
Er eins og hræringin hafi þrætt þar beina
línu suður eptir eða nokkuð til austurs, en
64. blað.
orðið vægari miklu og meinlausari til beggja
handa út þaðan, austur og vestur, þ. e. fyrir
ofan það og neðan 1 Flóanum.
Ljett er og nú hinum miklu dunum, er
heyrðust niðri í jörðinni eystra í mestu land-
skjálftunum og milli þeirra við og við, um
þær sveitir, er mest varð af þeim.
Hverinn nýi í Ölfusinu er hættur að gjósa
að mestu leyti, og er nú hin mikla skál eða
gjá ofan að uppgöngunni, er getið var um
daginn, full af vatni á barma, ekki alveg sjóð-
heitu, nema ef til vill í miðjunni. Skál þessi
er eptir nákvæmri mælingu 9 faðmar á lengd
og fullar 4 á breidd mest; dýpt ekki vel hægt
að mæla nákvæmlega meðan hún er full. Tveir
smáhverir aðrir hafa komið upp þar x Hvera-
gerði, og gaus annar nokkuð fyrst í stað; en
nú ber lítið á þeim. Nú eru og rjenuð mik-
ið aptur gos í Litla-Geysi, fyrir ofan bæinn á
Reykjum. — Það heyrðist glöggt frá Reykj-
um, er nýi hverinn kom upp, en sást ekki
fyrir náttmyrkri og þoku öðru vísi en mjög
óglöggt. Það var í aðalhristingnum aðfara-
nóttina sunnudagsins 6. þ. m., þeim er Ölfus-
inu varð skæðastur. Höfðu það verið mikil
óhljóð og gauragangur.
Þegar í fyrsta landskjálftanum, 26. ágúst,
hrundi bær úti í Selvogi, Stakkavík, og nokk-
uð af peningsliúsum, sem annars mun vera
mjög lítið um í þeirri bygð; enn fremur garð-
ar, bæði túngarðar og kálgarðar; hefir með
öðrum orðum hreifingin orðið harðari þar en
í Ölfusinu.
Tveir bæir er getið um að gjörfallið hafa í
Grímsnesi, Hestur og Gíslaholt, sinn hvoru
megin við Hestfjall.
Lokið er nú viðgerð á því, sem bilað hafði
við Ölfusárbrúna, ■— með umsjón hr. Tryggva
Gunnarssonar —, þannig, að urnferð er hafin
aptur um brúna, í fyrra dag.
Þetta sem treysta þarf súlustöplana við
norðurendann á Þjórsárbrvínni, mun ekki verða
átt við í haust, enda mun þar engu hætt
nema landskjálftunum haldi áfram, svo að
kveði, en óvarlegt hins vegar við þess háttar
aðgerð að eiga meðan eigi er uggvænt að þeir
dynji yfir, þegar verst gegnir. Mun þar hafa
verið miður vandlega grafið fyrir undirstöðum;
þurft að höggva og kljúfa frá miklu betur
það sem ótraust var.
Af hjálparviðleitni handa hinum nauðstöddu
sveitum er það að segja, að talsvert hefir
verið vitvegað af verkamönnum þaivgað fyrir
milligöngu samskotanefndarinnar hjer og á
hennar kostnað hvað kaupgjald snertir, þar
á meðal nú loks fengizt dálítið (12) af vega-
vinnuliðinu í Flóanum á allra næstu bæina
þar, í Votmúlahverfinu og Ölfusinu, þar
sem þeir geta verið rjett við heimilin. En
mikils er enn þörf, og fer að líkindum að
verða auðsóttara úr þessu, er kaupafólk tín-
ist heim hingað að sjónum vir sveitinni, og
ótrúlegt að það geri sig mjög kaupdýrt, í
jjcssum nauðum, og þar sem það mun margt
ekki miklu niður slökkva fyrir það. Það er
einkum Landið, er mjög þarfnast enn verka-