Tíminn - 06.01.1980, Blaðsíða 14

14
Sunnudagur 6. janúar 1980
Sovésk barnaheimili
fyrir sjónskert börn
Nina Konova. — APN
1 Sovétrflcjunum eru öll börn
undir 15 ára aldri undir stöbugu
iækniseftirliti og gangast reglu-
lega undir fyrirby ggjandi
læknisskoöanir og prófanir. Likt
og öil læknisþjónusta eru
læknisskoöanir einnig ókeypis i
So vétrikjunum.
Um leiö og barn f æöist er þaö
skráö hjá barnaheilsuverndar-
stööinni á staönum, þar sem
foreldrar þess eiga heima, og
þar gengst barniö undir reglu-
legar alhliöa skoöanir og fær
læknismeöferð ef nauösyn kref-
ur. Ef heilsufar barnsins krefst
daglegs eftirlits reynds sér-
fræðings, sendir heilsuverndar-
stööin barniö á sjúkrahiís og
siöan á heilsuhæli eöa jafnvel á
sérhæföa vöggustofu eöa barna-
heimili. Rtissneska sambands-
lýöveldið sem er stærst hinna 15
sovésku sambandslýðvelda,
rekur t.d. 163 forskólastofaanir
fyrir börn með tal-heyrnar- eöa
málgalla, fyrirvangefin börn og
fyrir hreyfiiömuö börn.
I Oktjabrskiumdæmi i
Moskvu, þar sem ibUar eru yfir
300.000, eru 93 barnaheimili,
sem meiraen 10.000 börn sækja.
Af þessum barnaheimilum eru
sex sérhæfð, þrjU fyrir börn með
málgalla, eitt f>rir börn meö
skerta heyrn, eitt fyrir sjón-
skert börn og eitt heilsuhæli
fyrir heilsuveil börn.
Oll barnaheimili I Sovét-
rikjunum undantekningarlaust
starfa samkvæmt allsherjar
áætlun, sem fræðslumálaráöu-
neyti Sovétrfkjanna hefur sam-
þykkt, sem á aö stuöla að al-
hliöa samræmdum þroska
barnsins með tilliti til sérstakra
einkenna hinna mismunandi
aldurshópa. Börn hljóta vfötæka
læknismeöferð á öllum sér-
hæföum barnaheimilum.
Sérhæft barnaheimili nr. 1231
1 Oktjabrskiumdæmi i Moskvu
sameinar fræöslustarf og
læknismeöferö og hjálpar börn-
unum til þess að vinna bug á
ýmsum sjóngöllum.
Heilsuverndarstöð umdæmis-
ins sendir rangeygö börn og
börn meö mjög dapra sjón á
þetta barnaheimili. Þaö er al-
kunna aö sjóndepra læknast
ekki af sjálfu sér og þvf fyrr sem
lækning er hafin, þeim mun
meiri líkur eru á bata og þeim
mun fyrr læknast sjóndepran.
Dvalartimi barnsins á barna-
heimilinu er ákaflega einstak-
lingsbundinn. Hann er háöur
ástandi sjúkdómsins og þvi
hvernig lækningin gengur og
varirfrá sex mánuðum upp i tvö
ár. Aeinu árigangast öll börn á
barnaheimilinu undir allsherjar
læknismeöferð, sem m.a. felst i
hægfara lækningu meö hjálp
tækja, skurðaðgerð, ef um rang-
eygt barn er aö ræöa sv o og i
aögeröum til þess aö auka
skerpu sjónarinnar.
Börnunum á barnaheimilinu
er skipt niður f fimm hópa, 20
börn I hverjum, sem dveljast
þar fimm daga f viku frá mánu-
degi til föstudags. Hver hópur
hefur tvo kennara og eina dag-
fóstru og tvær næturfóstrur.
Læknisliöiö er skipaö
hjúkrunarkonu, augnsér-
fræöingi, fjórum sérþjálfuöum
hjúkrunarkonum, sérfræöingi i
kennslu blindra barna og tal-
kennara. Barnalæknir frá um-
dæm isheils uvernda rstööinni
framkvæmir reglulegar
skoöanir á börnunum, sem
einnig fá allar nauösynlegar
bólusetningar á barnaheimil-
inu.
Allir kennarar barnaheimilis-
ins hafa verið sérþjálfaöir til
þess aö starfa meö sjónskertum
börnum. Sex þeirra hafa hlotiö
æöri menntun, hinir eru braut-
skráöir úr kennaraskóla.
H vernig f er lækning b arnanna
fram? Lækning sjónskekkju og
endurhæfing sjónstarfsemi aug-
ans fer fram i hópunum meö
hjálp sérstakra leikja og
æfinga. Sérfræöingur býr til og
setur saman björt og áberandi
hjálpargögn, sem veröa æf
flóknari eftir þvi sem sjón
barnsins batnar og þaö verður
eldra. Með þvi aö leika sérstaka
leiki lærir barniö aö greina
sundur mismunandi liti, aö
þekkja litrófiö og hluti I mis-
munandi stærð. Siðan er þeim
kennt aö raöa mismunandi hlut-
um hverjum ofan á annan, að
teikna útllnur mynda og móta
leirmyndir á töflu i ákveöinni
r-jf. tessir leikir og æfingar
stuöla aö þvi aö bæta sjónina og
samræma hreyfingar. 1 þessu
sambandi eru iþróttaæfingar,
sem fram faranokkrum sinnum
i viku i sérstökum íþróttasal,
mjög gagnlegar. Þar er börnun-
um kennt aö hlaupa, stökkva,
leika meö knetti, skjóta á mark,
gera æfingar meö lituöum
borðum og kúlum. 1 þessu skyni
er iþróttasalurinn búinn sér-
stökum tækjum og búnaöi
(stærri og litrikari en á venju-
legum barnaheimilum).
1 sérstökum herbergjum á
barnaheimilinu eru börnin
þjálfuö i einkatimum meö viss-
um tækjum til þess aö leiörétta
hina ýmsu sjóngalla.
Undir leiösögn sérþjálfaörar
hjúkrunarkonu teikna tvö eða
þrjú börn samtimis myndir með
rafblýanti til þess aö þjálfa
augnvöövana, stór endurskins-
laus augnsjá er notaö til þess aö
styrkja nethimnu auga barnsins
meö ljósi og samvinna augn-
stæröfræöi, þau fá hugmyndir
um stæröfræöilegar aöferöir,
læra aö telja og leysa dæmi. 1
eldri hópnum eru slikir tfmar
tvisvar i viku og i yngri hópnum
einu sinni i' viku. Kennararnir
hirðu um gæludýr og aö vScva
blóm. Á sumrin planta börnin
blómum og grænmeti og á
haustin hjálpa þau til viö upp-
skeruna á péturselju, rófum,
hreökum, agúrkum, jaröarberj-
anna er örvuö með öðru tæki,
sem nefnist synoptophore. Þá er
notaö sérstakt tæki til þess aö
þroska sjónskynjun meö báöum
augum samtimis. Meöferöin
meö hjálp þessara tækja fer
fram i námskeiðum, venjulega
30-120 æfingar meö þriggja
viknamillibili. öllum tegundum
meöferöar er beitt, bæði fyrir
uppskurö ef hann er nauðsyn-
legur svo og eftir uppskurð. Af
hverjum 100 börnum.sem sækja
barnaheimilið gangast 15-18
undir skuröaögerö á ári hverju.
Aö beita samtimis öllum til-
tækum aöferöum hefur boriö
góöan árangur og börnin, sem
komin eru i eldri hópinn á
barnaheimilinu, sjá venjulega
orðiö allvel.
Auk læknismeöferöar veita öll
sérhæfö barnaheimili börnun-
um venjulega fræöslu i té. Börn-
umyrn eru kennd frumatriöi
nota litaöar töflur og ljósmerki.
öll hjálpartæki eru stór og f
skærum litum. A hverju ári
breytir sjónkennslusér-
fræöingurinn hjálpargögnunum
og tekur ný i notkun með tilliti
til ástands sjónar barnanna i
hinum ýmsu hópum.
A barnaheimilinu er lögö mik-
il áhersla á þaö aö þroska réttar
talvenjur og hreinan framburö.
Sérfræöingur i talkennslu kenn-
ir börnunum réttan framburö
hinna ýmsuhljóöa. Margar-sög-
ur eru lesnar fyrir börnin, sem
þau eru látin endursegja. Börn-
um í eldri hópunum er kennt aö
lesa. Þau sækja oft tima I
barnaskólum og fá heimsóknir
skólakennara.
A barnaheimilinu fer kennsla
i frumatriöum starfsvenja m.a.
fram með daglegri tiltekt i leik-
herbergjum og matsal meðum-
um, eplum og kirsuberjum.
Börnin eru ekki meira en 15
minútur i einu i matjurta-
garöinum. Viö garöyrkjustörfin
nota þausérstökfötogverkfæri.
Dagurinn á barnaheimilinu
hefst meö morgunleikfimi viö
undirleik tónlistar. Tvisvar i
viku fær hver hópur tónlistar-
fræöslu,þar sem börnin hlusta á
tónlistog læra aö syngja, dansa
og læra að leika á litlar
harmónikur og málmblásturs-
hljóðfæri. Sum börnin sækja
einkatfma til þess aö þroska
tónlistareyra sitt.
Arangursrik, samræmd
læknismeöferö og þolinmótt
fræöslustarf bæta ekki aðeins
sjón barnanna heldur veitir
þeim og góöan undirbúning
undir skólann. Nálega öll börn
sem dvalist hafa á sérhæfðum
barnaheimilum fá inngöngu f
venjulegan skóla.