Tíminn - 25.01.1980, Blaðsíða 7
Föstudagur 25. janúar 1980
7
Ragnar Amalds, formaður þingflokks Alþýðubandalagsins:
Var hyggilegt
að hafna þessum
Nú virðist Ijóst, að tilraun til
mvndunar vinstri stjórnar mun
ekki takast um sinn, og eru það
mikil vonbrigði fyrir marga.
1 þessum seinustu viðræðum
lögðum við Alþýðubandalags-
menn fram margþættar og mjög
itarlegac tillögur um aðgerðir i
efnahags- og atvinnumálum.
Mér finnst að dagblaðið TIM-
INN hafi ekki gert lesendum sin-
um grein fyrir þessum tillögum
okkar meðeðlilegum hætti ogvar
þess kannski ekki að vænta, að
blaðið teldi sér það skylt. En
vegna samstarfs Framsóknar-
manna og Alþýðubandalags-
manna fyrr og siðar, sem oft
hefur verið talsvert og þarf að
verða betra, tel ég beinlinis nauð-
synlegt, að Framsóknarmenn al-
mennt viti hverjar tillögur okkar
eruoghvað við leggjum mesta á-
herslu á.
Við höfum lagt fram 24 tillögu-
punkta um fyrstu aðgerðirí efria-
hagsmálum á næstu vikum og
mánuðum, og jafnframt um 40 til-
lögur um frekari aðgerðir til
lengri tima, byggðar upp sem
þriggja ára áætlun um hjöðnun
verðbólgu, eflingu atvinnuvega
og jöfnun lifskjara. Til lengri
timalitiðermegináherslan lögð á
aukna framleiðni, breytta efna-
hagsstjórnog viðtækan sparnað i
hagkerfinu.
Tillögurnar um fyrstu aögerðir
hafa hins vegar beinst fyrst og
fremst að þeim mikla verðbólgu-
vanda sem að steöjar, og i um-
sögn sinni um þessar tillögur er
það niðurstaða Þjóðhagsstofnun-
ar, að yrðu þær framkvæmdar
myndi verðbólga vera komin
niður i 27-33% i' árslok, kaupmátt-
ur launa myndi haldast nokkurn
veginn óbreyttur og greiðsluaf-
koma rikissjóðs yrði hagstæð sem
næmi 10,8 milljörðum kr. á þvi ári
sem er að liða.
Undarleg viðbrögð
Þetta eru einu tillögurnar, sem
lagðar hafa verið fram i stjórnar-
myndunarviðræðum seinustu
vikuna, sem bæði tryggja veru-
legan árangur I baráttunni viö
verðbólguna og óskertan kaup-
mátt almennra launa. Þvi hefði
mátt ætla, að þessar tillögur
hefðu getaö orðið grundvöllur að
myndun nýrrar stjórnar og
a.m.k. áttum við von á, að tillög-
urnar yrðu skoðaðar með já-
kvæðu hugarfari. En þvi var ekki
aðheilsa. Fulltrúar Framsóknar-
flokksins tóku heldur dauflega
undir þessar tillögur og vildu að-
eins fallast á fáar þeirra, en full-
trúar Alþýðuflokksins tóku af
skarið og vildu ekki fallast á nein-
ar af þessum tillögum.
Ráðherrar Alþýðuflokksins
lýstu þvi yfir fyrir kosningar, að
þeir væru reiðubúnir að sprengja
hverja þástjórn,sem ekki fylgdi i
aðalatriðum stefnu Alþýðuflokks-
ins. Nú eru þeir i stjórn, þar sem
málflutningur annarra flokka
heyrist ekki, og flest bendir til, að
þar vilji þeir sitja, svo lengi sem
þeir geta,
Það hefur vakið talsverða at-
hygli, að í áróðri si'num gegn til-
lögum Alþyðubandalagsins hafa
þeir Alþýðuflokksmenn og Fram-
sóknarmenn litlar sem engar til-
raunir gert til að andmæla þess-
um tillögum með rökum. Hins
vegar hafa þeir afgreitt þær með
yfirborðslegum glósum um það,
að tillögurnar séu „óskalisti”,
sem engu máli skipti. Svo mikill
er ótti þessara manna viö Alþýðu-
ban dalagið.að þeir mega ekki til
þess hugsa, að rikisstjórn sé
mynduð á grundvelli tillagna Al-
þýðubandalagsins, jafnvel þótt
tillögurnar skili þeim árangri,
sem eftir er leitað. Ég er satt að
segja sannfærður um, að ekkert i
þessum tillögum Alþýðubanda-
lagsins striðir beinlínis gegn
tillögum?
Tillögur Alþýðu-
bandalagsins voru
góður grundvöllur
vinstri stjómar
stefnu Alþýðuflokks og Fram-
sóknarflokks, og flestir stuðn-
ingsmenn þessara flokka væru
vafalaust reiðubúnir að reyna
þessaleið, sem Alþýðubandalagið
bendir á, ef þeir fengju þvi ráðið.
Eða lítum nánará þessar tillögur
Alþýðubandalagsins:
Tillögurnar um fyrstu aðgerðir
i efnahagsmálum má i örstuttu
máli draga saman i fimm þætti:
1. Stöðugra gengi
krónunnar
Með stórfelldu og vel
skipulögðu átaki til hagræðingar
og framleiðniaukningar i' Utflutn-
ingsiðnaði, einkum fiskiðnaði,
verður aö losa útflutningsat-
vinnuvegina við það fiknilyf, sem
þeir hafa vanist á undanfarin ár,
hiðlátlausa gengissig krónunnar.
Vafalaust má auka framleiðnina
um 10-20% á næstu tveimur árum,
en auðvitað verður að verja til
þess nokkru fé og vinna verkið á
skipulegan hátt. Vissulega tekur
þaö einhvern ti'ma, að aðgerðir af
þessu tagi skili árangri, en vafa-
laust gætu fyrstu áhrif þessara
aðgerða komið i ljós á siðari hluta
þessa árs.
Akvörðun fiskverðs nú i árs-
byrjun verður einnig að miðast
við þá meginstefnu, að gengi
krónunnar sé haldið sem stöðug-
ustu.
2. Almennniður-
færsla verðlags
Niðurfærsla verðlags um 6% er
aðgerð, sem hefur það markmið
að brjóta upp vitahring verðbólg-
unnar. Byrðarnar eru lagðar á
heröar sem flestra aöila og reynt
að tryggja, að niðurfærsla verð-
lagsins nái jafnt til einkaaðila i
atvinnurekstri og þjónustustörf-
um sem til rikissjóðs og opin-
berra aðila. Allir hafa þessir aðil-
ar mikinn hag af þvi að dregiö sé
úr verðbólgu og verða þvi að taka
beinan þátt i niðurfærslu verð-
lagsins t.d. með lækkun flutnings-
gjalda, vátryggingarkostnaðar,
verslunarálagningar o.s.frv.
Jafnframt er fyrirtækjunum auð-
veldað að taka þátt i þessari
niðurfærslu verðlags með lækkun
kostnaðar i atvinnurekstri eins og
siðar verður vikið að.
Niðurgreiðslur matvöruverðs
eru jafnframt nokkuð auknar aft-
ur, en niðurgreiðslurnar hafa
verulega minnkað seinustu mán-
uðina.
Samtals á þessi verðlækkun að
svara til 6 prósentustigs i fram-
færsluvisitölu. Jafnhliða þessari
beinu niðurfærslu verðlagsins er
tillaga gerð um beina niðurtaln-
ingu verðbólgunnar, þannig að
ekki megi samþykkja meira en
6% hækkun verðs vöru og þjón-
ustu fram til aprilloka og þetta
hámark verði 5% til nóvember-
loka. Þó yrði að gera undantekn-
ingu hjá þeim aðilum, sem ekki
hafa fengið afgreiðslu á beiðnum
sinum um verðbreytingar undan-
farna 6 mánuði.
Kagnar Arnalds.
:i, Lækkun kostnaðar
i atvinnurekstri
Ljóst er, að talsverðar byrðar
eru lagðar á rekstraraðila í þess-
um tillögum, bæði með breyttri
gengisstefnu, niðurfærslu verð-
lags og veltuskatti. Er þvi óhjá-
kvæmilegt að létta útgjöldum af
fyrirtækjum og stofnunum til að
auðvelda þeim að bera þessar
by rðar. I þessu skyni er lagt til að
1,5% launaskattur.sem nú rennur
i rikissjóð falli niður og vextir
verði lækkaðir i áföngum á árinu
1980 um 5% f rá 1. mars og um 5%
frá 1. ágúst.
4. Kjaramál
Ljóst er, að nýrri rikisstjórn er
mikill vandi á höndum, þar sem
kjarasamningar allra launa-
manna eru nú lausir. Sérhver
rikisstjórn verður að telja það
skyldu sina að reyna að greiða
fyrir væntanlegum kjarasamn-
ingum og þess vegna hefur Al-
þýðubandalagið lagt til, að 6000
milljónir króna verði ætlaðar til
að auðvelda lausn væntanlegra
samninga. Sérstök áhersla yrði
lögð á framlög til húsnæðismála,
til dagvistunarmála og byggingar
hjúkrunar-og dvalarheimila fyrir
aldraða.
1 tillögum Alþýðubandalagsins
er einnie eert ráð fvrir. að elli- og
örorkulifeyrir verði hækkaöur um
3000 milljónir króna á þessu ári,
BSRB fái aukinn samningsrétt,
eins og um var rætt á sl. vetri,
þótt ekki yrði úr, og við það verði
miðað i öllum efnahagsaðgerð-
um, að almenn laun veröi verð-
tryggð.
1 stjórnarmyndunartillögum
Framsóknar-, Alþýðu- og Sjálf-
stæðisflokks hefur ekki verið
vikiðeinu orði að vanda landbún-
aðarins, en i tillögum Alþýðu-
bandalagsins eru settar fram á-
kveðnar tillögur vegna óverð-
tryggðs útflutnings búvara á
seinasta verðlagsári og vegna
heyflutninga, afurðatjóns og
fóðurkaupa á nýliðnu harðinda-
ári. Er tillaga gerð um lántökur I
þessu skyni.
Það er einkar athyglisvert, að
talsmenn Framsóknarflokksins
skuli hafa þagað um þessi stór-
felldu vandamál bænda I stjórn-
arm.vndunarviðræðunum fram að
þessu og eins hitt, að þeir skuii
aðeins að takmörkuðu leyti taka
undir þá tillögu okkar Alþýðu-
bandalags m anna, að niður-
greiðsia matvara verði aftur færð
I það horf, sem hún var fyrir einu
ári, en það hefur margfaldan til-
gang bæði i glimunni viö verð-
bólguna og til þess að koma i veg
fyrir samdrátt I neyslu landbún-
aðarvara, sem aftur eykur út-
flutningsvandann.
5. Staða rikissjóðs
Tillögur Alþýðubandalagsins
eru niðurfærslu-og millifærsluað-
gerðir, sem munu kosta um 20
milljarða króna á þessu ári.
Stærsta upphæðin, 8500 milljón-
ir króna, er fengin með þvi að
fresta endurgreiðslu skulda rfkis-
sjóðs við Seðfabankann frá árun-
um 1975-1976. Rikissjóð þarf að
reka hallalaust og við það eru til-
lögur Alþýðubandalagsins miöað-
ar. Eln ekki er unnt að gera allt i
einu. Þegar gera þarf stórátak til
að ná niöur verðbólgu er ekki
mögulegt á sama tima að gjalda
fyrir stórar syndir, sem drýgðar
voru fyrir hálfum áratug af þá-
verandi hægri stjórn.
Við leggjum til, að hátekju-
skattur frá sl. ári verði
framlengdur, skattur lagður á
miklar eignir og sérstaklega
verði innheimta söluskatts veru-
lega bætt, en þannig ættu að fást
a.m.k. 3500 milljónir króna.
Þá leggjum við til að 0,5%
veltuskattur verði lagður á
rekstrarveltu fyrirtækja frá sein-
asta ári, þó ekki á sjávarútveg,
fiskiðnað, landbúnað, útflutnings-
iðnað eða samkeppnisiðnaö, enda
er það staöreynd, aö fjöldi fyrir-
tækja sleppur við að greiða tekju-
skatt til samfélagslegra þarfa.
Aætlað er að veltuskatturinn skili
3500 milljónum króna.
Loks er lagt til að sérstakur
30% skattur að upphæð 1500 mill-
jónir króna verði lagður á tekju-
afgang banka og sparisjóöa 1979
og dregið verði úr útgjöldum
rikissjóðs, einkum með sparnaði
rekstrarútgjalda, að upphæð 2500
milljónir króna, en það er langt
innan við 1% af heildarútgjöldum
rikisins og ætti slikur sparnaöur
ekki að þurfa að draga úr eðli-
legri þjónustu hins opinbera.
Er vilji fyrir hendi
Lesendur verða að meta út frá
þessu stutta yfirliti yfir tillögur
Alþýðubandalagsins, hvort rétt-
mætt er að nefna þær „óskalista”
eða segja þær „óraunsæjar”.
Þvi miður eru ótrúlega margir
sem trúa því, að vandi þjóðfé-
lagsins verði best leystur með þvi
að lækka launin eða skerða kjör-
in. Þessu fólki finnst hreinlega
ekki bragð af neinum tillögum,
sem ekki fela í sér einhvers konar
kjaraskerðingu.
Þaðer einmittreginmunurinn á
tillögum Alþýðubandalagsins
annars vegar og tillögum hinna
flokkanna þriggja hins vegar, aö
tillögur þeirra miðast allar við
það að skerða veröbætur á laun i
þvi skyni að launalækkunin brjóti
upp vitahring verðbólgunnar, en
aðrir þættir efnahagslifsins fylgi
siðan i kjölfarið. Þetta er einmitt
hin sigilda ihaldsaðferð, sem
aldrei hefur borið árangur.
Alþýðubandalagið litur svo á,
að verðbætur á laun séu afleiðing
verðbólgunnar og litlu muni þvi
breyta til batnaðar i verðbólgu-
málum þótt visitölutrygging
launasé afnumin eða takmörkuö.
Hins vegar myndi þaö skapa mik-
inn ófrið á vinnumarkaðnum,
þegar verðlagning vinnunnar
heltist aftur úr annarri verðþró-
un.
Þess vegna beinast tillögur Al-
þýðubandalagsins að þvi, eins og
sjá má hér að ofan, að
skipuleggja herferð gegn verð-
bólgu, án þess að skerða almenn
launakjör. Það er sannarlega fær
leið, ef vilji er fyrir hendi.
Styrkið Tímann
Fyllið út þennan seðil og sendið til Timans
í pósthólf 370, Reykjavik
----------------------—---------------
Ég undirritaður vil styrkja Timann með
þvi að greiða i aukaáskrift
Q heila Q hálfa á mánUÖÍ
Nafn________________________________________
Heimilisf.
Sími