Tíminn - 18.11.1983, Blaðsíða 7

FÖSTUDAGUR 18. NÓVEMBER 1983
umsjón: B.St. og K.L. erlent yfirlit
■ Richard Claydcrman harmar það mest, að hafa ekki
auðgast fyrr. Sex mánuðum áður en hann fékk fyrstu stóru
útborgunina dó faðir hans úr nýmasjúkdómi, sem e.t.v. hefði
verið hægt að iækna með uppskurði. En peningrnir fyrir
læknisaðgerðina voru ekki fyrir hendi.
AUÐURINN
KOM OF SEINT
■ Píanóleikarinn Richard
Clayderman er nú orðinn veli-
auðugur maður. Plötur hans
hafa nú selst í u.þ.b. 300 milljón-
um eintaka um allan heim og
hafa malað honum gull. Richard
ætti því að vera ánægður með
lífið og tiiveruna þessa dagana.
En einn skuggi hvílir þó yfir allri
þessari velgengni hans. Hún kom
of seint.
Það var á árinu 1978, sem
Richard fyrst vakti á sér athygli,
og ekki ieið á löngu þar til hann
hafði lagt allan heiminn að fótum
sér. En 6 mánuðum áður en
peningarnir tóku að streyma inn
á bankareikning Richards, dó
faðir hans. - Pabbi dó úr nýrna-
sjúkdómi, sem kannski hefði
verið hægt að lækna með
skurðaðgerð. En á þeim tíma
voru engir peningar til á heimil-
inu. Ef ég hefði slegið í gegn 6
mánuðum fyrr, væri pabbi
kannski enn á lífi, segir Richard,
sem orðinn er 29 ára.
Faðir Richards var fyrsti pían-
ókennari hans, svo að Richard á
honum margt upp að inna.
Leo
Sayer
■ Enski tóniistamaðurinn er
kominn heim eftirfjögurra ára
útiegð í Bandaríkjunum. Hann
hefur grætt á tá og fingri, og nú
finnst honum, hann skuldi ensku,
skattstofunni það að koma heim,
enda tekur hún honum áreiðan-
lega opnum örmum.
(í starfskynninugu: AÞ og JBB)
Leo Sayer.
hvernig við leysum þann vanda
að troða þessari strjálbýlis-
skepnu inn í þéttbýli.“
Þorbjörn sagði að þá þyrfti að
líta á að í sveitinni hér áður fyrr
hefðu menn búið í mikilli víð-
áttu, en samt sem áður þröngt.
Nú byggju menn í miklu þéttbýli,
en byggju samt sem áður rúmt, í
stórum húsakýnnum, með um 40
fermetra á mann. „Sem sagt,“
sagði Þorbjörn, „maðurinn sem
áður kúldraðist með fjölskyldu
sinni, en þurfti ekki annað en að
stíga nokkur skref, þá átti hann
alla víðáttuna fyrir sig, er allt í
einu núna kominn með miklu
meira rými innan dyra á hýbýlum
sínum, en fær ekki þverfótað
fyrir öðru fólki utandyra. Þetta
er vandi sem ég efast um að hægt
sé að leysa.“
- Þorbjörn, nú drepur þú á
ýmsum skipulagsvandamálum,
eru þessar hugrenningar þínar
ekki einmitt ekta vandamála-
fræði, sem engar lausnir finnast
á? Til hvers er eiginlega verið að
halda svona ráðstefnu, þar sem
ekkert er gert nema velta upp
vandamálunum?
„Ja, ég held nú ekki ráðstefn-
una, en maður getur samt sem
áður verið býsna svartsýnn og ég
er svartsýnn á að þetta gangi og
ég held því fram að þetta sé mjög
torleystur vandi, sem við erum
að gera miklu torleystari vegna
þess að við skipuleggjum um-
ferðina með vitlausum hætti, við
skipuleggjum byggðina með vit-
lausum hætti, við flokkum til að
mynda niður fólk eftir aldri, í
ungar fjölskyldur, miðaldra fjöl-
skyldur, gamalmenni á sér bás
og börn á dagvistarheimilum á
sér bás, sem gerir þetta að óeðli-
legri tilveru. Það er ekki bara
það, að búið sé að þjappa okkur
óeðlilega mikið saman, heldur
er einnig búið að búa til óeðlilega
flokka af fólki, sem hafa tekið
við af þeirri náttúrlegu, sam-
ræmdu heild sem áður ríkti.“
- Þeir sem hafa áhuga á því
að heyra meira um þetta og
önnur þjóðfélagskreppuein-
kenni geta litið inn á Borgina á
morgun, en flutningur erinda á
ráðstefnu Lífs og lands hefst kl.
9.30.
-AB
■ Það var mikill viðbúnaður í Greenham Common, þegar C141 Starlifter-flugvélarnar komu með fyrstu stýriflaugamar þangað.
Hvað tekur við ef Genfar-
viðræðurnar misheppnast?
Vígbúnaðarkeppni eða viðræður á breiðari grundvelli
■ SÍÐASTLIÐINN sunnudag
var það aðalfyrirsögn margra
enskra blaða, að stýrieldflaug-
arnar bandarísku kæmu til Bret-
lands á þriðjudaginn (Cruise
comes on Tuesday). Vitað var,
að þær yrðu fluttar til herstöðv-
arinnar í Greenham Common,
sem friðarkonur eru búnar að
gera frægar með iðulegri þrásetu
þar.
Friðarkonurnar ætluðu líka að
veita bandarísku stýriflaugum
móttökur sem eftir yrði tekið.
Þær ætluðu að mæta fjölmennar
snemma á þriðjudagsmorgun og
gera þennan atburð minnisstæð-
an.
Hernaðaryfirvöld Breta og
Bandaríkjanna gerðu sér fulla
grein fyrir þessu. Þau létu blöð
og aðra fjölmiðla básúna það, að
stýriflaugar kæmu á þriðjudag-
inn. Það átti síður en svo að vera
nokkurt hernaðarleyndarmál.
Það skyldi sýnt svo ekki yrði
um villzt, að hér væri opið þjóð-
félag. Friðarkonurnar skyldu
ekki hindraðar í því að láta vilja
sinn í Ijós, þegar stýriflaugarnar
kæmu.
Vegna ástæðna, sem vel er
hægt að skilja, breyttist áætlunin
og stýriflaugarnar komu sólar-
hring fyrr en tilkynnt hafði verið
eða á mánudagsmorgun. Fáar
konur voru þá viðbúnar til að
taka á móti þeim. Móttökuhátíð-
in fór því út um þúfur.
Það voru risastórar flutninga-
flugvélar, C141 Starlifter, sem
fluttu stýriflaugarnar til Green-
ham Common-herstöðvarinnar.
Ætlunin er að þar verði sex
stýriflaugakerfi, en hvert þeirra
er með 16 kjamaoddum.
Stýriflaugakerfunum er komið
' fyrir á vögnum, sem verður ekið
um nágrennið, svo væntanlegir
óvinir geti síður gert sér grein
fyrir hvar þau er að finna. Hvert
einstakt stýriflaugakerfi er á 22
vögnum.
Friðarkonur hafa undanfarið
unnið að áætlun um hvernig þær
geti gert aðsúg að stýriflauga-
vögnunum, þegar þeim verður
ekið utan herstöðvarinnar.
Greenham Common mun því
áfram verða sögulegur staður,
tengdur stýriflaugum og friðar-
hreyfingum.
ÞÓTT amerísku meðaldrægu
■ Friðarkonur ruðu rauðri málningu yfir Michael Heseltine
varnarmálaráðherra, þegar hann kom til fyrirlestrahalds í
Manchesterháskóla síðastliðinn þriðjudag eða daginn eftir að
stýriflaugamar komu til Greenham Common.
stýriflaugarnar séu komnar til
Greenham Common, verður
ekki hafizt handa um uppsetn-
ingu þeirra fyrr en undir áramót.
Ýmsir gera sér von um, að
Rússar verði fáanlegir til að
halda áfram viðræðunum í Genf
þangað til, en þeir hafa lýst yfir
því, að þeir muni hætta þátttöku
í þeim strax og hafizt verði
handa um uppsetninguna. Ann-
ars var ætlunin að Ijúka þeim 22.
þ.m. hvort sem samkomulag
hefði náðst eða ekki.
Eins og málin standa nú, eru
engar horfur á að samkomulag
náist fyrir þann tíma. Hvorugt
risaveldanna virðist tilbúið til að
semja og hafa því aðeins borið
fram tillögu, sem vitað var að
hitt þeirra vildi ekki fallast á.
Bandaríkjastjórn vill bersýni-
lega ekki semja fyrr en hún er
búin að koma upp verulegum
hluta af eldflaugunum. Sovét-
stjórnin vill ekki semja, því að
hún vill notfæra sér mótspyrnu
friðarhreyfinganna í Vestur-Evr-
ópu til hins ýtrasta.
Margir spyrja nú milli vonar
og ótta, hvað taki við, þegar
viðræðum risaveldanna í Genf
lýkur.
Vissulega er mikil ástæða til
ótta. Vígbúnaðarkapphlaupið
mun magnast, a.m.k. fyrst um
sinn. Bandaríkjamenn munu
setja upp eldflaugar sínar í Vest-
ur-Evrópu og Rússar munu svara
með uppsetningu eldflauga í
Tékkóslóvakíu og Austur-
Þýzkalandi. Samfara þessu getur
orðið mikið taugastríð, sem get-
ur aukið vígbúnaðarkeppnina.
Haukarnir í Bandaríkjunum
og Sovétríkjunum geta fengið
byr í seglin ekki sízt á þeim
stöðum, þar sem ákvarðanir eru
teknar.
Á móti kemur að friðarhreyf-
ingarnar munu herða mótspyrnu
sína og valdhöfum risaveldanna
Þórarinn
Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
getur orðið Ijóst, hversu dýrt og
hættulegt þetta kapphlaup er.
Eins og er stefna þeir að yfir-
burðum. Því marki verður hins
vegar seint náð, því að hvort
risaveldið um sig gætir þess, að
hitt verði ekki öflugra.
VON manna verður því sú, að
leiðtogarnir vitkist og skynsemin
leiði þá að samningaborði áður
en það er of seint.
Það er heldur ekki með öllu
illt, að viðræður um takmörkun
meðaldrægra eldflauga í Evr-
ópu, staðsettra á landi, fari í
strand. Þótt slíkt samkomulag
næðist, væri það engin trygging
fyrir því að eitthvað drægi úr
vígbúnaðarkapphlaupinu. Það
gæti færzt meira út á hafið og
ekki orðið síður hættulegt þar og
uggvænlegt.
Tvímælalaust væri æskilegast,
þegar risaveldin taka upp við-
ræður aftur, sem vonandi verður
innan ekki alltof langs tíma, að
þær taki til takmörkunar á öllum
kjarnorkuvopnum, á landi, á sjó
og í lofti. Á annan hátt fæst ekki
trygging fyrir því að raunveru-
lega dragi úr vígbúnaðarkapp-
hlaupinu.
Svipað má segja um þær hug-
myndir, sem hafa verið uppi um
kjarnavopnalaus svæði. Sam-
komulag um þau getur orðið
tvíeggjað, ef þau auka þrýsting-
inn og vígbúnaðinn á öðrum
svæðum. Kjarnavopnalaussvæði
eiga því tæpast rétt á sér, nema
sem þáttur í heildarsamkomu-
lagi.
Þótt árangurslaus endalok við-
ræðnanna um takmörkun með-
aldrægra eldflauga í Evrópu
hljóti að valda vonbrigðum,
mega menn ekki láta hugfallast.
Þvert á móti er enn meiri ástæða
til að herða baráttuna fyrir gagn-
kvæmri afvopnun, sem varla get-
ur þó orðið nema stig af stigi.
Mikilvægasti áfanginn yrði sá,
ef hægt væri að draga úr tor-
tryggni milli austurs og vesturs,
en hún er meginundirrót vígbún-
aðarkapphlaupsins. Þess vegna
binda nú margir vonir við Stokk-
hólmsráðstefnu Evrópuríkja,
Bandaríkjanna og Kanada, sem
mun hefjast eftir áramótin. Það
verður fyrsta og helzta verkefni
hennar að reyna að draga úr
tortryggninni og vekja gagn-
kvæma tiltrú.