Tíminn - 06.02.1988, Blaðsíða 15

Laugardagur 6. febrúar 1988
Tíminn 15
Ekki gert ráð fyrir
fotgangandi i skipulaginu
Séu fjarlægðir í Burgville miðað-
ar við mælikvarða New York er
gangan frá húsinu okkar í matvöru-
búðina samsvarandi leiðinni frá
Times Square til húss Sameinuðu
þjóðanna, eða 20-30 mínútna
gangur. Næsta sjoppa, apótek,
kjötsala og fatahreinsun voru í
svipaðri fjarlægð en í ofurlítið aðra
átt. Ef kvikmyndasmekkurinn er
eitthvað í öðrum dúr en þessar
venjulegu táningamyndir sem
sýndár eru í bíóinu á staðnum
kostaði það margra klukkutíma
langa göngu. Og þarna eru engir
strætisvagnar, engir leigubílar,
engar lestir í neina átt.
Ég kemst af án þcss að fara í bíó
en hversu oft finnur maður hjá sér
löngun til að bera 5 kílóa kalkún,
6-doIlu bjórpakka, 4-5 potta af
mjólk, 2 kfló af kartöflum og
risapakkningu af þvottadufti frá
byggingu Sameinuðu þjóðanna að
Times Square, og ganga enn lengra
í þveröfuga átt til að sækja fötin úr
hreinsun, blöðin, glas af hóstasaft
og lambalæri?
meira fé handa á milli en fyrr og
þurfti ekki lengur að óttast refsiað-
gerðir bílastæðavarða í jólaösinni.
Níu eða 10 ára yndislegt frelsi
frá bílaþrældómnum lagði sitt af
mörkum til að gera tímabilið í New
York eitthvert hið yndislegasta í
lífi mínu. En þá kom að því að
hverfa aftur til blákalds raunveru-
leikans. Við yfirgáfum New York
og fluttumst til Burgville (samnefn-
ari fyrir smáborgir í Bandaríkjun-
um). Staðurinn bauð af sér einstak-
lega góðan þokka, nema staðsetn-
ing eiginlega allra hluta í bænum.
Ég var aftur kominn í bílaland.
Öll skelfingin eins og hún lagði sig:
tryggingar, skráningarskriffinnsk-
an, skattar, stöðug mötun á bensíni
og olíu, hvítir skoðunarmiðar,
endalausar áhyggjur. Ætti ég að
láta skipta um olíu? Pýðir þetta
klikk, klikk, klikk hljóð að eitt af
hjólunum er að detta af? Verður
mér stungið inn fyrir að trufla
umferðina á hraðbrautinni með
því að aka um á sumardekkjum í
snjóbyl?
En ég átti ekki um neitt að velja.
Ég keypti bíl. Og það var eins og
hendi væri veifað, ég fór að fitna.
Reyndar var eitt af því fyrsta sem
ég veitti athygli við komuna til
Burgville hvað þar var margt geysi-
lega feitt fólk. „Það er vissara fyrir
okkur að vera varkár hérna,“ sagði
ég við konuna mína. „Kannski er
eitthvað í vatninu sem veldur of-
fitu.“
En það var ekkert í vatninu. Pað
var á götunum. Enginn fór nokk-
urn tíma fótgangandi nokkurn
skapaðán hlut. Allir keyrðu bt'l. Ég
veit um hvað ég er að tala vegna
þess að ég vandist fljótt á það
sjálfur. Einmitt í morgun langaði
mig til að gá hvort það væri kalt úti,
svo að ég hljóp út um dyrnar,
skreið inn í bílinn minn og keyrði
umhverfis húsaröðina á meðan ég
las hitastigið af nýja stælhitamælin-
um í bílnum mínum.
Þegar ég fer í kjörbúðina þar
sem bílastæðin þekja 15 ekrur og
eru yfirleitt auð, kemst ég í vont
skap ef bílastæðin við innganginn
eru upptekin og ég neyðist til að
ganga 30-40 metra frá bíldyrunum
að verslunarborðunum.
f nokkrar vikur neyddi ég sjálfan
mig til að ganga, bara til að fá
smáhreyfingu. En þegar maður
hefur gengið framhjá sjö eða átta
þvergötum í hvaða átt sem er frá
miðri Burgville eru allargangstéttir
horfnar og sá sem er fótgangandi á
í harðri samkeppni um göturnar
við bíla sem akfeitt fólk ekur.
Hvað get ég gert í málinu?
Sjálfsagt geri ég ekki neitt. Ég er
að verða feitur í Burgville.
Raunir bílaþrælsins
Margur er sá sem bölvar hressi-
lega þegar hann kemur heim að
kvöldi eftir að hafa neyðst til að
taka þátt í darraðardansinum á
götum Reykjavíkur að deginum.
Aðrir leggjast á bæn og þakka
sínum sæla fyrir að hafa enn einn
daginn sloppið með líf og heila limi
úr umferðinni í Reykjavík, sem
við höldum að eigi engan sinn líka
um víða veröld.
En það er víðar pottur brotinn í
umferðarmálum. Pá er ekki verið
að tala um umferðarmenninguna
sem víða viðgengst eða umferðar-
ómenninguna sem viðgengst í
Reykjavík. Það er öllu fremur
verið að tala um ástand almenn-
ingssamgangna en augljóst er að í
því betra ásigkomulagi sem ai-
menningssamgöngur eru í einu
bæjarfélagi því minni ástæður eru
til að vera þræll bílsins síns. Því
lengri vegalengdir sem almenning-
ur verður að sækja til vinnu og
þjónustu alla, því háðari verður
fólk þessum einkafarartækjum ef
almenningssamgöngur eru ekki í
góðu lagi.
Fjarlægðirnar sem fólk þarf að
kljást við í daglegu lífi í Reykjavík
eru satt að segja orðnar ógnvæn-
lega miklar. Og þá skiptir máli
hvernig fólk kemst á milli staða á
sem skemmstum tíma, auðveldast-
an hátt og án þess að leggja
heilsuna sífellt í hættu, bæði líkam-
lega og andlega. Það má nefnilega
færa að því gild rök að stór hluti
umferðaróhappa stafi einfaldlega
af því að alltof margir eru á ferli á
götum borgarinnar í einu, í kappi
við tímann og aðraökumenn, til að
leysa af hendi einföldustu erindi,
og að öllum líkindum er stór hluti
þeirra að stelast úr vinnunni í
ofanálag. Er furða þó að allir séu
stressaðir!
Skemmtileg hugleiðing um þetta
vandamál birtist fyrir skömmu í
The New York Times Magazine
eftir Russell Baker, sem hefur
kynnst kostum góðra almennings-
samgangna, sem gerðu honum
kleift að vera bíllaus, ekki síður en
því að vera alger þræll bílsins.
Gefum honum orðið.
j New York
Þeir sem búa í New York gleyma
hvernig á að aka bíi. Það er
einhver mesti munaðurinn við að
búa í New York að bíll er algerlega
óþarfur þar. Nema því aðeins ein-
hver vilji helga líf sitt því verkefni
að leita að bílastæði, það er nefni-
lega ekki hægt að láta bílinn standa
við gangstéttarbrúnina endalaust
og enginn hefur efni á að leigja
bílskýli nema hann sé því loðnari
um lófana.
Og það sem meira er, bíllinn
kemur ekki eigandanum að neinu
gagni, jafnvel þó að honum takist
að koma bílnum inn í nett bíla-
stæði, því að þegar bfllinn er
færður úr þessu dýrmæta plássi á
einhvern þann stað sem maður vill
fara til í borginni, hver er þá
kominn til með að segja að þar sé
nokkur leið að finna bílastæði?
í Washington
Þegar ég flutti frá Washington til
New York kunni ég ekki að meta
þægilegan aðbúnaðinn til að byrja
með. Hvaðvarðar almenningssam-
göngur er Washington á álíka
frumstæðu stigi og Los Angeles.
Þegar ég bjó þar, þá var þar engin
neðanjarðarlest og það leið svo
langur tími milli strætisvagnaferða
að eiginlega var varla hægt að tala
um að þær væru til heldur, nema
manni lægi ekki meira á en svo að
ekki skipti máli hvort hann mætti á
staðinn deginum fyrr eða síðar.
í Washington fóru allir ferða
sinna í bílnum sínum. Minn bíll
stóð fyrir framan húsið og vélar-
hlífin náði því aldrei að kólna.
Reyndar var bíllinn svo vanur að
fara leiðina á skrifstofuna að ég
þurfti varla að stýra honum. Ég
steig bara inn í bílinn, góndi út í
loftið smástund og það næsta sem
ég vissi var að ég leit upp og við
blasti skrifstofubyggingin.
Billinn var farinn að fara
sínar eigin leiðir
Bíllinn hefði komist til skrif-
stofunnar þó að enginn sæti í
honum ef ég hefði bara skilið
lykilinn eftir í svissinum. Eitt kvöld
var mér reyndar boðið í veislu í
heimahús. Ég settist í bílinn og
þegar ég opnaði augun 20 mínútum
seinna áttaði ég mig á því að bíllinn
hafði flutt mig á skrifstofuna.
Ég var orðinn svo háður bílnum
í Washington að þegar ég fluttist til
New York tók ég hann með mér og
hélt í hann dauðahaldi í eitt ár eða
meira, miklu lengur en það tók mig
að átta mig á því að það væri
peningasóun. En bíliinn varorðinn
eins og hluti af sjálfum mér. Það
var heimskulegt að halda honum
en ég ímyndaði mér að ef ég segði
skilið við hann yrði það mér sár
persónulegur missir.
Þegar ég loks mannaði mig upp
í að losa mig við bílinn varð ég
ánægður að komast að raun um að
ekki aðeins saknaði ég hans ekki
hið minnsta heldur hafði ég miklu
Fjarlægðir i smáborginni
miklu óviðráðanlegri
Allir akfeitir í bilalandi