Tíminn - 23.02.1988, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 23. febrúar 1988
Tíminn 9

i ^ VETTVANGUR
Greinargerö tannlæknadeildar:
Tannlæknadeild og
fjöldatakmarkanir
Árið 1972 varð tannlæknadeild
sjálfstæð deild innan Háskóla ís-
lands en var áður hluti af lækna-
deild.
Aðgangur að tannlæknadeild
hefur ávallt verið takmarkaður. í
reglugerð Háskóla íslands frá 1973
var svohljóðandi ákvæði:
Af þeim stúdentum, sem innrít-
ast í tannlæknadeild og standast 1.
árs próf, skulu jafnan 6 þeir efstu
" á ári hverju öðlast rétt til áfram-
haldandi setu í deildinni. Séu 2 eða
fleiri með sömu einkunn og gera
þarf upp á milli þeirra um rétt til
áframhalds gildir stúdentsprófs-
einkunn.
Á fundi háskólaráðs 28. október
1976 var kjörin 7 manna nefnd til
þess að endurskoða og samræma
innbyrðis reglugerð Háskóla
íslands. Tillögur reglugerðar-
nefndar Háskóla íslands um fjölda-
takmarkanir í tannlæknadeild voru
svohljóðandi:
Nú erfjöldi stúdenta, sem stenst
1. árs próf meiri en svo, að veita
megi þeim öllum viðunandi fram-
haldskennslu við aðstæður á hverj-
um tíma, og getur háskólaráð þá
eftir tillögu tannlæknadeildar tak-
markað fjölda þeirra, sem halda
áfram námi. Réttur stúdenta til
framhaldsnáms skal miðaður við
árangur 1. árs prófa. Ákvörðun
háskólaráðs skal tilkynna fyrir upp-
haf þess háskólaárs, sem prófin eru
haldin. Séu tveir eða fleirí með
sömu einkunn á 1. árs prófi oggera
þarf upp á milli þeirra um rétt til
frekara náms, gildir hæsta stúd-
entsprófseinkunnin.
Stúdentar, sem öðlast ekki rétt
til þess að halda áfram námi mega
endurtaka öll prófin næsta ár eða
láta fyrri próf gilda og keppa þá við
nýja stúdenta á jafnréttisgrund-
velli.
f breytingartillögum tannlækna-
deildar frá 23. nóvember 1978 er
lagt til að standist fleiri stúdentar
fyrsta árs próf en tannlæknadeild
getur veitt viðunandi kennslu við
aðstæður hverju sinni, geti deildar-
fundur takmarkað fjölda þeirra,
sem halda áfram námi.
Réttur stúdenta til náms miðist
við árangur þeirra á fyrsta árs
prófi. Séu tveir eða fleiri stúdentar
með sömu einkunn úr því prófi og
gera þarf upp á milli þeirra um rétt
til frekara náms, skal hlutkesti
ráða.
í athugasemdum með breyting-
artillögum tannlæknadeildar kem-
ur fram að deildin telur deildarfund
sinn hæfastan, til þess að takmarka
þann fjölda stúdenta, er heldur
áfram námi eftir samkeppnispróf
fyrsta árs.
Stungið var upp á að hlutkesti
skeri úr um heimild til áframhald-
andi náms á öðru ári fái tveir eða
fleiri stúdentar sömu einkunn á
samkeppnisprófi. Á þessum tíma
hafði fjölgað mjög þeim skólum
sem öðlast höfðu rétt til að útskrifa
stúdenta. Stúdentsprófseinkunnir
voru ekki lengur taldar sambæri-
legar og því ekki, að mati tann-
læknadeildar, nothæfar til að ráða
úrslitum við val stúdenta á annað
ár.
í gildandi reglugerð fyrir Há-
skóla íslands með áorðnum breyt-
ingum segir svo í 108. grein.
Nú er fjöldi stúdenta, sem stenst
1. árs próf meiri en svo, að veita
megi þeim öllum viðunandi fram-
haldskennslu við aðstæður á hverj-
um tíma, og getur háskólaráð þá
eftir rökstuddri tillögu tannlækna-
deildar takmarkað fjölda þcirra,
sem halda áfram námi. Réttur
stúdenta til framhaldsnáms skal
miðaður við árangur janúarprófa
fyrsta árs. Ákvörðun háskólaráðs
skal tilkynna fyrir upphaf þess
háskólaárs, sem prófin eru haldin.
Séu tveir eða fleirí með sömu
einkunn á 1. árs prófi og gera þarf
upp á milli þeirra um rétt til
frekara náms, skal hlutkesti ráða.
Stúdent hefur staðist hinn fræði-
lega hluta 1. árs prófa hljóti hann
meðaleinkunnina 5.
Reglugerðarákvæði þetta var í
meginatriðum samþykkt á fundi í
háskólaráði 29. mars 1979 með 10
atkvæðum gegn einu, atkvæði for-
seta tannlæknadeildar. í bókun,
sem tveir fulltrúar stúdenta í há-
skólaráði óskuðu eftir, kemur fram
að þeir telja notkun stúdentsprófs
óréttláta og notkun hlutkestis
skárri aðferð ef gera þarf upp á
milli manna um rétt til framhald-
andi náms í tannlæknadeild. Jafn-
framt lýstu þeir sig andvíga beit-
ingu fjöldatakmarkana innan há-
skólans, en töldu sér skylt að
stuðla að því að framkvæmd þeirra
yrði ætíð með sem skástum hætti
fyrir stúdenta.
Á fundi í háskólaráði 26. mars
1987 var samþykkt að heildarfjöldi
nemenda sem heimilað verður
áframhaldi nám í tannlæknadeild á
vormisseri 1988 verði 7 alls.
Níu 1. árs nemendur stóðust
janúarpróf 1988. Af þeim voru þrír
með sömu meðaleinkunn og þurfti
því að raða þeim í 6., 7. og 8. sæti.
Samkvæmt ofangreindu reglugerð-
arákvæði bar að varpa hlutkesti
um röðina. Til að forðast tafir var
það gert sama dag og endanleg
úrslit janúarprófa lágu fyrir, enda
kennsla á vormisseri þegar hafin.
Samkvæmt úrskurði lögskýringar-
nefndar Háskóla íslands frá 18.
febrúar s.l. hefur tannlæknadeild í
einu og öllu farið eftir reglugerð
Háskóla íslands og ákvörðun há-
skólaráðs frá 26. mars 1987 í með-
ferð þessa máls.
Þrátt fyrir ýtarlega umfjöllun,
bæði í tannlæknadeild og í há-
skólaráði, við síðustu endurskoðun
á þessu reglugerðarákvæði fannst
þó ekki betri aðferð en hlutkesti til
þess að gera upp á milli manna
með sömu meðaleinkunn. Komið
hefur fram gagnrýni og efasemdir
um ágæti þessarar aðferðar í fjöl-
miðlum. Ljóst er að fjölmargir
geta ekki sætt sig við að hlutkesti
sé notað þegar ákvarða þarf rétt
stúdenta til framhaldsnáms séu
tveir eða fleiri með sömu meðal-
einkunn að loknu samkeppnis-
prófi. Því hyggst tannlæknadeild
taka reglugerðarákvæði um fram-
kvæmd fjöldatakmarkana til tafar-
lausrar endurskoðunar.
Fjöldi tannlæknastóla takmark-
ar fyrst og fremst fjölda þeirra
nema sem tannlæknadeild treystir
sér til að veita viðunandi menntun.
Við hönnun á núverandi húsnæði
og í upphaflegum áætlunum um
tækjakost tannlæknadeildar var
gert ráð fyrir 8 nentum á ári. Gert
var ráð fyrir 26 tannlæknastólum á
tannlækningastofu og 4 stólum
fyrir erfiða sjúklinga og minnihátt-
ar skurðaðgerðir. f>ar að auki var
gert ráð fyrir tveimur skurðstofum.
Þegar kom að því að kaupa tæki til
deildarinnar tóku stjórnvöld þá
ákvörðun að fresta kaupum á 9
tannlæknastólum. Tannlæknastól-
ar deildarinnar eru því 21 auk
tveggja skurðstofa. Kennt er í
tannlækningastofu 5 daga vikunn-
ar, 6 tíma á dag eða frá kl. 9-12 og
14-17. Þar sem fyrirlestrar eru
ætíð frá kl. 8-9 og 13-14 og
nauðsynlegt er að þrífa tannlækn-
ingastofuna bæði um miðjan dag-
inn og að kvöldi að vinnudegi
loknum, þá er tannlækningastofan
fullnýtt.
Sé kennt í 25 vikur á ári hefur
deildin til umráða 15.750 stóltíma
á ári. Með stóltíma er átt við fjölda
klukkustunda sem nemandi fær til
verklegra æfinga á tannlækninga-
stofu. Stefnt er að því að þrír
árgangar séu að jafnaði á lækninga-
stofu samtímis og eru þá 5.250
stóltímar til ráðstöfunar fyrir hvern
árgang. Fjöldi nemenda í árgangi
hefur því bein áhrif á fjölda stól-
tíma sem hver nemi fær. Miðað við
að teknir séu árlega 7 nemendur
inn í deildina fær hver nemi 750
stóltíma á ári eða 2.250 klukku-
stunda þjálfun í tannlækningum
fyrir lokapróf. Ef hins vegar 8
nemum er heimilað að halda áfram
námi að samkeppnisprófi loknu,
fær hver þeirra 13% færri klst. til
verklegrar þjálfunar á tannlækn-
ingastofu deildarinnar. Samsvar-
andi skerðing kennslustunda ef 9.
eða 10. neminn bættist við næmi
22% og 30%.
Kennsluárið 1986-87 voru 26
nemendur á tannlækningastofu, 5
nemendum fleiri en tannlækna-
deild telur æskilegt, og voru því til
umráða u.þ.b. 600 stóltímar á
nema það ár eða að öllu óbreyttu
1800 stóltímar alls í klínísku námi.
Samkvæmt nýjustu tölum sem
tannlæknadeild hefur frá tann-
læknaskólanum í Osló er heildar-
stóltíminn á hvern nema þar 2.246,
í Kaupmannahöfn 2.615 og í
Bandaríkjunum nálægt 2.300.
Klínísk kennsla var því umtalsvert
minni kennsluárið 1986-87 í tann-
læknadeild Háskóla íslands en í
áðurnefndum skólum.
í ræðu sinni á háskólahátíð í júní
1986 sagði háskólarektor, Sig-
mundur Guðbjarnason að í
menntastefnu Háskólans skuli lögð
áhersla á að veita breiða og góða
undirstöðumenntun í þeim fræði-
greinum, sem kenndar eru við
Háskóla íslands og veita þekkingu
og þjálfun sambærilega við kröfur
erlendra háskóla. Slík ummæli
hljóta að vera stefnumarkandi fyrir
deildir Háskólans.
Allt frá því tannlæknadeild hlaut
sjálfstæði hefur markvisst verið
unnið að því að menntun tann-
lækna, sem útskrifast frá tann-
læknadeild Háskóla íslands, sé
sambærileg við þær menntunar-
kröfur sem gerðar eru á hinum
Norðurlöndunum. Þeim áfanga er
enn ekki náð. Hvað eftir annað
hefur háskólaráð heimilað fleiri
nemendum en tannlæknadeild
mælti með áframhaldandi nám að
loknu samkeppnisprófi. Slíkar
ákvarðanir gera ekki aðeins að
torvelda og seinka viðleitni tann-
læknadeildar til að endurskipu-
leggja námið, heldur leiða til lakari
menntunar.
Af því sem á undan er sagt er
augljóst að einungis með því að
heimila ekki fleiri en 7 nemendum
áframhaldandi nám að sam-
keppnisprófi loknu getur tann-
læknadeild, við óbreyttar aðstæð-
ur, veitt íslenskum tannlæknanem-
um þá umfangsmiklu verklegu
þjálfun sem krafist er á góðum
tannlæknaskólum. Ástæðan fyrir
fjöldatakmörkunum í tannlækna-
deild er sú viðleitni deildarinnar að
veita ekki lakari verklega þjálfun
en krafist er á góðum erlendum
menntastofnunum s.s. á Norður-
löndunum. Sú viðleitni er í fullu
samræmi við menntastefnu Há-
skólans.
Á síðasta fundi sínum breytti
háskólaráð fyrri ákvörðun sinni frá
26. mars s.l. og heimilaði 8 nemum
í stað 7 áframhaldandi nám við
tannlæknadeild án þess að forsend-
ur fyrri ákvörðunar hafi í raun
breyst.
Vill Háskólinn breyta mennta-
stefnu sinni og slá af kröfum um að
veita menntun sambærilega við
kröfur erlendra háskóla?
Vill íslenska þjóðin að Háskóli
íslands útskrifi tannlækna með
minni verklega þjálfun að baki en
gerist meðal nálægra þjóða?
Raunir litla mannsins
Frú Emilía, Laugavegi 55B: Kontra-
bassinn eftir Patrick Suskind. Þýðing:
Hafliöi Arngrímsson og Kjartan Ósk-
arsson. Leikstjórn: Guðjón P. Peder-
sen. Leikmynd og búningar: Guðný
Björk Richards.
Uppi á hanabjálka í bakhúsi við
Laugaveg hefur Frú Emilía komið
sér fyrir. Þetta er leikflokkur sem
varð til í fyrra, að ég held, og hefur
sýnt að minnsta kosti einu sinni
áður. Og það ásannast ennþá einu
sinni að alls staðar er hægt að leika.
Að vísu eru aðstæður heldur frum-
stæðar í þessu leikhúsi, en samt er
ekki annað að sjá en þessi einleikur
Patricks Súskind njóti sín nokkum
veginn. Og það fer vel um áhorfend-
ur þótt stólarnir séu nokkuð sinn úr
hverri átt. Hið eina sem tilfinnanlegt
er reynist lýsingin. Hún er skelfing
flöt hér og örðugt að hnitmiða á
þessu breiða rými. Til að Iaga þetta
þyrfti vafalaust miklar tæknilegar
tilfæringar sem fátækt leikhús ræður
illa við.
Kontrabassinn er skemmtilegt
viðfangsefni og haglega samið. Súsk-
ind er stórfrægur höfundur orðinn
fyrir sögu sína Ilminn sem út kom í
íslenskri þýðingu Kristjáns Árna-
sonar fyrir jólin. Þessa sögu á ég enn
ólesna en kynnin af höfundinum
sem þetta litla verk veitir hvetja
mann til að verða sér úti um Ilminn.
Súskind er greinilega höfundur sem
kann að semja texta sem hald er í ,
einleikur hans um kontrabassa-
leikarann, er afhjúpandi mannlýsing
og veitir útsýn til þjóðfélagsað-
stæðna, hefur sem sé til að bera bæði
sálfræðilega og félagslega skírskotun
eins og góð bókmenntaverk.
Ég hef stundum í umsögnum um
verkefni frjálsra leikhópa verið að
finna að snautlegum leikskrám. Ekki
er ástæða til slíks hér, því að Frú
Emilía sér mann fyrir verkinu í heilu
Iagi í sinni leikskrá, svo að unnt er
að skoða textann nákvæmlega. Þetta
er til mikillar fyrirmyndar, en það
sama mun leikflokkurinn hafa gert
áður. Þannig er verið að koma
nýjum skáldverkum á framfæri við
lesendur um leið og þau eru sett á
svið.
Kontrabassinn er sem sé einleik-
ur. Hann gerist í herbergi kontra-
bassaleikara eins sem rekur fyrir
áhorfendum, áður en hann fer á
tónleika, hver hann er, hvað heftir
hann og takmarkar, hvað gefur lífi■
hans gildi, ef það hefur eitthvert,
hverjar eru draumsýnir hans. Og
hver er þessi maður?
Hann leikur á hljóðfæri sem alltaf
er á bak við í hljómsveitinni. Enginn
tekur eftir honum, hann er bara
þarna, lítill hlekkur í keðju, stein-
vala í þeirri byggingu sem hljóm-
sveitin er. Hann hefur enga mögu-
leika á að stíga fram í sviðsljósið,
kannski enga hæfileika. Hann veit
mikið um tónlist og kann margt að
segja af meisturum tónbókmennt-
anna. En hvað stoðar það? Hann er
fjötraður af sínu ólánlega hljóðfæri:
„Getur þú sagt mér hvers vegna
hálffertugur maður, nefnilega ég, er
í sambýli með hljóðfæri sem stendur
honum stöðugt fyrir þrifum? Mann-
lega, samfélagslega, umferðarlega,
kynferðislega ogmúsfkalskt; Stend-
ur honum fyrir þrifum. Merkir hann
Kains-merki? Getur þú útskýrt það
fyrir mér?“
Auðvitað verður þetta ekki
útskýrt. Hefur maðurinn ekki valið
sér þetta hlutskipti sjálfur? En staða
hans í hljómsveitinni, hið ofur-
þrönga svigrúm hans, er birtingar-
mynd hins reglufasta, múlbundna
þjóðfélags. Og þjóðfélagið er ekki
endilega samtímaþjóðfélag, í marg-
ar aldir hefur hljómsveitin verið í
sínum föstu skorðum, rammlega
stéttbundin, patríarkalskt samfélag
sem lýtur valdi stjórnandans, en
einleikarar og einsöngvarar fá að
stíga fram í geislann. Þar er söng-
konan Sara sem kontrabasssaleikar-
inn elskar, en hefur aldrei árætt að
segja hcnni það.
Þannig er þetta leikrit, smámynd
af litla manninum, sem ekkert fær að
glíma við en er gersamlega tryggður:
„Stundum hræðir öryggistilfinningin
mig svo að ég þori ekki út úr húsi.
Öryggistilfinningin er svo rosaleg.
Það er kvíði, martröð, ég óttast svo
þetta öryggi. Það er eins og innilok-
unarkennd, fastráðningarbrjálæði."
Gamanleikur, segir höfundurinn.
Tragrkómiskt verk öllu heldur.
Þannig er það nútímalegt verk þar
sem íronían ræður ríkjum, en íronía
er eitt þeirra hugtaka sem ekki verða
skýrð. Návist hennar er þó það sem
helst sker úr um meistaratök höfund:
ar á efniviði sínum.
Árni Pétur Guðjónsson fer með
hlutverk kontrabassaleikarans.
Hann og Guðjón leikstjóri hafa
unnið leikinn vel og skynsamlega.
Árni Pétur er álitlegur leikari og nær
töluverðri spennuvídd í túlkun sína:
skoplegur, aumkunarverður, tilfinn-
ingalega vannærður, draumóramað-
ur sem aldrei mun losna úr því
fangelsi sem hljóðfærið hefurhneppt
hann í og hann er tengdur ástar-hat-
urs böndum. Þetta hlutverk er í senn
erfitt og þakklátt. Kannski var túlk-
unin ekki frábær, en vel unnin og
heiðarleg.
Um þýðinguna er það eitt að segja
að hún fór vel í munni leikarans,
hæfilega taimálsleg en málfarið
hvergi bragðsterkt.
Leikhópar eins og Frú Emilía
halda tengslum okkar hér í Reykja-
vík við gróandann í leiklistinni. Þeir
mega síst af öllu hverfa. En hvers
vegna gera þau leikhús sem á fastari
grunni standa í fjárhagslegum skiln-
ingi ekki meira af því að setja upp
svona lítil verk? Maður fer að sakna
leikhúskjallarans, hann var stundum
notaður fyrir sýningar af þessu tagi.
Nú eru þær í kjöllurum og risher-
bergjum víðs vegar um borgina.
Kontrabassinn er gott framlag, ná-
vígisleikhús sem við viljum ekki án
vera á tíð hinna stóru og vélvæddu
músíkala.
Gunnar Stefánsson