Tíminn - 14.04.1989, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Föstudagur 14. apríl 1989
Timirm
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
_____Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGislason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. mars hækkar:
' Mánaðaráskrift í kr. 900.-, verð í lausasölu í 80,- kr. og 100,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 595.- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Húsbréfakerfi
Pað varð að samkomulagi milli þingflokka, sem
styðja núverandi ríkisstjórn, að félagsmálaráð-
herra væri heimilt að leggja fram frumvarp til
breytinga á húsnæðislöggjöfinni sem miðaði að því
að taka upp að hluta til svokallað húsbréfakerfi
sem fjáröflunarleið fyrir húsnæðiskerfið í landinu.
Félagsmálaráðherra hefur fyrir nokkru lagt
frumvarpið fram í neðri deild. Pað var rætt við
fyrstu umræðu og síðan vísað til félagsmálanefndar
þingdeildarinnar til umfjöllunar þar, eins og þing-
sköp gera ráð fyrir. Málið er því algerlega í forræði
Alþingis og mun verða rætt þar í nefndum og
þingflokkum í samræmi við þingvenjur.
Félagsmálanefnd hefur haldið þeirri venju þing-
nefnda, sem vilja vinna verk sín vel og af fullri
yfirsýn um málefni, að senda frumvarpið til
umsagnar ýmsum þeim aðiljum, sem láta sig
húsnæðismál og fasteignaviðskipti nokkru varða
og búa yfir þekkingu sem er gagnleg alþingismönn-
um áður en þeir taka endanlega afstöðu til þessa
þingmáls.
Um húsbréfakerfið eru mjög skiptar skoðanir
meðal alþingismanna, einstakra stjórnmálaflokka,
fagmanna um verðbréfaviðskipti, hagsmunasam-
taka og forsvarsmanna banka og peningastofnana
yfirleitt. Félagsmálaráðherra, Jóhanna Sigurðar-
dóttir, hefur hins vegar tekið slíka ofsatrú á þetta
húsbréfakerfi að hún ansar því engu, þótt maður
gangi undir manns hönd að sýna henni fram á með
rökum að á húsbréfakerfinu eru margvíslegir
annmarkar sem gera það nauðsynlegt að fram-
kvæma hugmyndina með gát og prófa sig áfram
með þessa fjáröflunarleið í áföngum.
Hvað varðar afstöðu Framsóknarflokksins þá er
ljóst að þingflokkur hans setti fram ákveðin
skilyrði fyrir samþykki sínu við framlagningu
húsbréfafrumvarpsins. Þar skiptir aðalmáli að
húsbréfakerfið verði bundið þeim takmörkunum
að það nái aðeins til fjármögnunar á eldri íbúðum,
sem ganga kaupum og sölum. Pessi fjármögnunar-
leið verði reynd í eitt ár og árangurinn af því síðan
tekinn til endurmats. Ekki er ólíklegt að ná megi
samstöðu á Alþingi um slíka útfærslu húsbréfahug-
myndarinnar. Verður ekki annað séð en að félags-
málaráðherra væri fullsæmdur af slíkum málalok-
um. Jóhanna Sigurðardóttir hlýtur að átta sig á að
þetta álitamál verður að leysa með málamiðlun en
ekki kempulegum stóryrðum og hótunum.
í þessum deilum um húsbréfakerfið hefur komið
fram athyglisvert og ítarlegt álit fimm stjórnar-
manna í Húsnæðisstofnun ríkisins um ágalla hús-
bréfakerfis sem skyndilegrar úrlausnar í fjármögn-
un húsnæðiskerfisins í heild. Þar er m.a. bent á, að
takmarkalaus húsbréfasala geti valdið sprengingu
á húsnæðismarkaðnum, hækkandi fasteignaverði
og vaxandi verðbólguáhrifum. Petta sjónarmið
verður að ræða til hlítar í félagsmálanefnd neðri
deildar, sem nú ber ábyrgð á málinu fyrir hönd
Alþingis.
Tannlæknar enn
Þær fréttir voru að berast að nú
hcfðu tannlæknar enn eina ferðina
verið að hækka taxta sína. Nánar
til tekið gerðist þetta hinn 1. mars
og hækkunin nam rúmum fimmtán
prósentum. Það er hvorki meira né
minna en sjálft Morgunblaðið sem
skýrir frá þessu í gær, en að visu er
tekið þar fram að blcssaðir
mennirnir hafi ekki fengið hækkun
frá því í júníbyrjun í fyrra.
Það er eiginlega ekki sérlega
hcppilegt að frétt um þetta skuli
þurfa að birtast einmitt á sama
tíma og gömul skólasystkini tann-
læknanna í öðrum greinum standa
■ verkfalli og kjarabaráttu við ríkið.
Það er alkunna að á liðnum árum
hafa tannlæknar verið sú stétt há-
skólamanna sem hefur haft iang-
hæstar tekjur. Jafnvel svo að laun
þeirra hafa verið tvöföld eða þref-
öld á við aðra með sambærilega
menntun. Þegar að kreppir í þjóð-
félaginu mætti þess vegna halda að
nær stæði að einhverjir aðrir fengju
kjarabætur á undan þeim.
Snúin stada
Annars virðist staðan í kjaramál-
unum vera orðin töluvert snúin og
erfitt að sjá hvernig þeim á eftir að
lykta. BSRB hefur samið um
hækkanir fyrir sitt fólk scm munu
liggja nálægt tíu prósentum, eftir
þvi sem ráða má af fréttum. Þá eru
háskólamenn í verkfalli og meðal
annars eru framhaldsskólar lands-
ins lokaðir af þcim sökum.
Af fréttum að dæma vilja há-
skólamenn ekki gera sig ánægða
mcð sömu hækkun og BSRB fékk,
heldur vilja þeir fá meira. Og ekki
er þess að vænta að frétt Morgun-
blaðsins af hækkun gamalla skóla-
systkina þeirra í tannlæknastétt
verði til að minnka í þeim móðinn.
Þá er svo að sjá að samningar
ríkisins og BSRB hafí fordæmis-
gildi að því leyti að ASÍ vilji nú fá
sömu hækkanir fyrir sitt fólk, sem
út af fyrir sig er vitaskuld ekki
nema skiljanlegt. Jafnframt leggja
bæði BSRB og ASf mikla áherslu
á það að genginu verði haldið
föstu. Það er auðvitað skiijanlegt á
sama hátt og hitt, þvi að annars er
verðbólguspírallinn settur af stað
eina ferðina enn, með afleiðingum
sem við þekkjum víst orðið allt of
vel af biturri reynslu fyrri ára.
En það er hins vegar þar sem
hnífurinn stendur í kúnni. Eftir
vaxtakollsteypu ársins sem leið eru
að heita má öil fyrirtæki í útflutn-
ingsgreinunum núna að berjast fy r-
ir áframhaldandi lifi sinu. Það er
að segja þau sem ekki eru nú þegar
komin í greiðslustöðvun eða orðin
gjaldþrota. Hveraig menn ætla sér
að fara að þvt að hækka launin í
útflutningsgreinunum og á sama
tíma að halda genginu föstu er
þannig stóra spuraingin eins og
málin standa í dag.
Launamisrétti
Hér verður ekki sett fram nein
allsherjarlausn á þessum málum.
En hitt er annað mál að hér á landi
hefur allt of lengi viðgengist launa-
misrétti, sem að flestra dómi er
orðið löngu tímabært að leiðrétta.
Það felst til dæmis í því að ein stétt
háskólamanna skuli njóta marg-
faldra launa á við aðrar, þrátt fyrir
svipaða menntun og ábyrgð í starii.
Og er það vitaskuld ekki eina
dæmið, því að svipað má flnna
víðar.
Sannleikurinn er nú einu sinni
ekki flóknari en svo að við búum
hér í tiltölulega fámennu þjóðfé-
lagi, og í landi sem útheimtir það
að fólk vinni saman. Það er nokkuð
almennt viðtekin skoðun að fátækt
eigi ekki að viðgangast hér. Né
heldur að einstakir menn eða stétt-
ir eigi að hafa það áberandi betra
en hinir. Hér eru menn með öðrum
orðum jafnréttissinnaðir í launa-
málum.
Hitt er annað mái að það reynist
oft talsvert langt á milli orða og
gjörða í þessum málum. Sem sýnir
sig rcyndar hvað best í þessu nýja
dæmi með tannlæknana og hleypir
skiijanlega beiskju í fótk. Ekki síst
vegna þess að hækkunin til þeirra
á sér stað á sama tíma og að
kreppir í þjóðfélaginu, þannig að
fólk þarf upp til hópa að herða
ólina. Á það hefur til dæmis verið
bent að hér vora bankar og fjár-
málastofnanir með góða afkomu á
síðasta ári og því ekki óeðlilegt að
gera til þeirra kröfu um að taka á
sig auknar byrðar ■ ár. Það sama
ætti auðvitað að eiga við hjá stétt-
um sem hafa haft það áberandi
betra á síðustu árum en aðrar.
Vitaskuld þarf að leiðrétta kjör
þeirra sem iakast hafa það. En það
er tímaskekkja að slíkt þurfl alltaf
að kosta sömu prósentuhækkun
upp allan stigann. Þar þarf að
stoppa við. Og meðal annars af
þcim ástæðum þarf líka að sýna
aðgæslu við gerð íhöndfarandi
kjarasamninga. Hér þarf að laga
margt í launamálum þeirra sem
neðst sitja. En það þarf líka að
leiðrétta misréttið. Garri.

llllllllllllllllllllllll VÍTT OG BREITT 111 lllllllllllllllllllllllllllll '11 ' 11Í:» llllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllliil lllllllllllllllllllllllllllll
Sérviska og smekkleysur
Ef finna ætti formúlu um hvernig
á að steindrepa borgir án þess að
nota sprengiefni væri auðvelt að
semja hana upp úr hraðri niðurlæg-
ingu þeirrar Reykjavíkur sem eitt
sinn var, og það ekki fyrir svo
löngu síðan. Byggð í Kringlumýri,
Rjúpnahæð og Gufunesi kemur
þeirri Reykjavík ekkert við.
Gamla Reykjavík er kæfð en
tórir hrum og skítug í gjörgæslu
með öskutunnuport framan í hvern
mann, skörðótt og uppgrafin. Hún
hefur ekki fengið að endurnýjast á
eðlilegan hátt og henni er ekki
haldið við og í málefnum hennar er
hver höndin upp á móti annarri og
sérviska og smekkleysur ráða
ríkjum.
I Aðalstræti, sem er í harðri
samkeppni við slömma borga í
rómönsku Ameríku um hve miklu
er hægt að koma miklu fyrir af
sorpi, drullufenjum og öðrum ljót-
leika á hvern fermetra, er einhver
ferlegasta skrípamynd af varð-
veislu menningarverðmæta sem
unt getur. Þar á húsi er skjöldur
sem á er letruð sú lygi að það sé
elsta hús Reykjavíkur og sé hluti af
innréttingum Skúla Magnússonar.
í raun er þetta ekki annað en
skúraþyrping sem hangir saman á
forskalningu. f þessu safni um
islenskan iðnað er brennivínsbúlla
og indverskt veitingahús.
Við hliðina er djúp gröf full af
skítugu vatni og sér félagsmála-
ráðuneytið um að viðhalda díkinu,
væntanlega unt ókomna tíð.
Heiðalöndin hugstæðu
Það væri að æra óstöðugan að
fara að tína til allan þann subbu-
skap sem veður uppi um alla gömlu
Reykjavík, sem verður ljótari og
óskipulegri með hverju árinu sem
líður, og hrekst eins og hvert
annað rekald milli skipulagshug-
mynda misviturra manna og
kvenna og veit enginn hvert stefnir,
enda einblína skipulagssauðir upp
á heiðar, þar sem draumalönd
þeirra bíða ofar snjólínu.
Alþingi og Reykjavíkurborg eru
fyrir löngu farin að kljást um eiðið
á milli hafnarinnar og Tjarnar. Nú
byggir borgin sitt pragthús í Tjörn-
inni, náttúrlega í trássi við Alþingi,
þar sem þrengslin eru alla að
drepa, að minnsta kosti er það ærið
umkvörtunarefni.
Þingið hefur á undangengnum
árum keypt hvert húsið af öðru
umhverfis bækistöð sína og aukast
þrengsli þingmanna eftir því sem
húsum fjölgar í eigu Alþingis.
Búið er að teikna og greiða einhver
ósköp fyrir nýtt aukaþinghús, en
ekkert verður úr framkvæmdum,
enda er alltaf verið að finna upp
nýjar og nýjar lausnir á húsnæðis-
vanda Aþingis. En löggjafarsam-
kundan er eigandi að einhverju
stærsta drulluplani sem prýðir
höfuðborgina og hefur það staðið
óhreyft í nokkra áratugi og er tími
til kominn að fara að vernda það
sem menningarverðmæti í þjóðar-
eign.
Foræðið víðlenda
Lítið ætlar að verða úr bygging-
arframkvæmdum við aukaþinghús-
ið í bráð. Hins vegar kvað Hótel
Borg til sölu rétt einu sinni og vilja
margir þingmenn óðir og uppvægir
eignast Borgina og koma sér þar
fyrir.
Aðrir eru mikið á móti og eru nú
uppi margs kyns hugmyndir um
húsnæðismál Alþingis samtímis og
þá jafnframt skipulag spildunnar
sem þing og borg getur ekki komið
sér saman um hvernig á að verða.
Ekki er ljóst hvort þeir sem vilja
flytja á Borgina vilja selja allar
húseignirnar sem Alþingi hefur
sankað að sér og þar með foræðið
sem þekur mikinn hluta landar-
eignarinnar.
Nú er að koma upp úr dúrnum
að byggingardjásnið sem kennt er
;við Oddfellow, er til sölu og getur
nú Alþingi og Reykjavíkurborg
farið að keppa um eignarhald á
því.
Upp er komin sú tillaga að
þingið kaupi húsið til niðurrifs og
að sett verði upp torg eða völlur
þar sem það stendur og að foræðið
mikla verði þakið grasi eða malbiki
og yrði þá sæmilega rúmt um
Alþingishús og jafnvel ráðhúsið.
Þessu hefur þegar verið hafnað '
af æðstu konu þingsins og eru nú
greinilega í vændum miklar um-
ræður um framtíð þess hluta mið-
bæjarins sem virðulegustu stofnan-
ir þjóðar og borgar standa á .
Munu þær standa í nokkra áratugi
ef að líkum lætur og gamla Reykja-
vík heldur áfram að grotna og
hrörna, en er samt ekki leyft að
lognast virðulega út af, sem væri
eðlilegast eins og komið er. OÓ