Tíminn - 29.07.1989, Blaðsíða 6

16
HELGIN
HELGIN
17
W HELGIN
Laugardagur 29. júlí 1989 Laugardagur 29. júlí 1989
I
Síðasta tala
númersins segir
til um
skoðunarmánuðinn.
Láttu skoða í tíma
- öryggisins vegna!
8
$
<
Q
e
BIFREIDASKOÐUN
ÍSLANDS HF.
Hægt er að panta skoðunártíma,
pöntunarsími í Revkjavík
er 672811
PÓSTFAX TÍMANS
BIFREIÐAfí & LANDBUNAÐAfíVELAfí HF.
ArmulJ 13 - 10S Reykjavik - s 6S1200
- goóur kostur í bílakaupum
Sein lina i söludeild 312 36
„Óvíða jafn mikið
saman komið af
krassandi skáldskap“
- segir Sverrir Hólmarsson, en ný þýöing hans á Macbeth verður flutt annaö kvöld
/
Kópal-Steintex
Urvals málning á venjuleg hús
Á morgun, sunnudag 30. júlí, hefjast „Hundadagar
’89“ með hátíðarmessu í Kristskirkju kl. 10.30 og
sýningu á andlitsmyndum eftir Kristján Davíðsson í
listasafni Sigurjóns Ólafssonar. En sjálfsagt mun mesta
athygli vekja að kl. 20.30 frumsýnir Alþýðuleikhúsið
Macbeth í nýrri þýðingu Sverris Hólmarssonar. Frum-
sýning á einhverju leikverka Shakespeares sætir jafnan
tíðindum og þá ekki síst er um er að ræða svo
kynngimagnað verk og þetta. Macbeth er lang viðamesta
sýning Alþýðuleikhússins til þessa og sú f jölmennasta.
Það eru þau Erlingur Gíslason og
Margrét Ákadóttir, sem fara með
aðalhlutverkin, og leikstjóri er Inga
Bjarnason. í tilefni af þessum við-
burði tókum við þýðandann, Sverri
Hólmarsson, tali. Sverrir er lang-
reyndur leikritaþýðandi og hefur
þýtt m.a. „Sól og stjörnur" eftir
Sean 0‘Casey, „Equus" eftir Peter
Shaffer og „Illur fengur“ eftir Joe
Orthon. Alls munu þýdd leikrit
Sverris vera á þriðja tug talsins. En
þetta er í fyrsta sinn sem hann ræðst
til atlögu við Shakespeare og kemur
sér þá vel að Sverrir er reyndur
Ijóðaþýðandi og hefur þýtt eftir
Ezra Pound og Elliot, svo dæmi séu
nefnd. Við spyrjum hann fyrst
hvernig þessi gamli texti hafi verið
viðfangs, en á undan Sverri hafa þeir
Matthías Jochumson og Helgi Hálf-
danarson þýtt verkið.
„Náttúrulega er þessi texti erfiður,
en það er hægt að nálgast svona vcrk
á margvíslegan hátt, og kannske má
benda á að alls staðar í heiminum
þykir það sjálfsagt og nauðsynlegt
að vera sífellt að þýða þessa texta
upp á nýtt. Á Norðurlöndum og í
Þýskalandi mun alltaf vera um nýja
þýðingu að ræða, þegar eitthvert
verka Shakespeares er tekið til sýn-
ingar. Þá vil ég leggja áherslu á hve
nauðsynlegt það er líka fyrir þýðand-
ann að vinna verkið í samvinnu við
leikhópa, leikstjóra og dramturg.
Þannig fær maður vitneskju um
hvert sýningin ætlar að stefna og
verður hluti af hópnum, sem að
sýningunni vinnur. Þannig eyddu
þær Inga Bjarnason og Ingunn
Ásdísardóttir mjög löngum tíma í
að yfirfara þýðinguna, þegar ég
taldist annars hafa lokið henni. Vit-
anlega fundu þær fjölda galla, sem
ég settist svo niður við að lagfæra.
Þetta varð mér ómetanleg hjálp.“
Texti til að leika,
en ekki lesa
„Aðal leiðarljós mitt við þýðing-
una var annars það að ég var þess
sífellt minnugur að þetta er texti til
þess að leika, en ekki lesa. Shake-
speare var Ieikhúsmaður og skrifaði
verk til þess að þau væru leikin -
hann hirti ekki einu sinni um að láta
gefa þau út, heldur söfnuðu vinir
hans þessu saman. Textarnir eru
líka margir og enginn veit hvað er
sjálfur frumtexti Shakespeares. Ég
lagði líka áherslu á það að textinn
skildist strax, þannig að áhorfandi
sem ekki er kunnugur Shakespeare
meðtæki efnið fyrirhafnarlaust.
Nei, ekki hef ég nú talið stundirn-
ar, sem í þetta fóru. Ég byrjaði á
þessu verki fyrir einu og hálfu ári, en
aðalvinnuna vann ég á tveimur mán-
uðum í vetur.“
Almenningsleikhús
„Já, Shakespeare skrifaði fyrir
leikhús og það var sérkennandi fyrir
leikhús hans ti'ma að það var al-
menningsleikhús. Þetta var svipað
og í Grikklandi - allir komu í
leikhús, allar stéttir. Eina stétta-
skiptingin var sú að fína fólkið sat
uppi á svölum, en almúgafólk stóð.
Af þessu leiddi að höfundurinn varð
að skrifa fyrir báða þessa hópa, og
fyrir vikið eru leikrit frá þessum
tíma svo skemmtileg. Þau búa yfir
þessari blöndu af því grófa og ein-
falda og svo hinu háfleyga og erfiða.
Til dæmis er grunntextinn hjá Shake-
speare mjög einfaldur, og það er
mjög hættulegt þegar menn þýða
Shakespeare að fara að „forfína"
hann og gera hann hátíðlegan. Það
tel ég vera hálfgerð svik við skáldið. “
Má ekki nefna Macbeth
í leikhúsi
„Já, ýmsar þjóðsögur hafa mynd-
ast um sýningar á Macbeth og sú er
ein að Macbeth má ekki nefna á nafn
á æfingum. Þá kemur eitthvað skelfi-
legt fyrir og eru þess mörg dæmi. Því
verður að nota einhver dulnefni.
Margt er líka sérstakt við verkið.
Þetta er styst leikrita Shakespeares
og auk þess er söguþráðurinn svo
einfaldur, miklu einfaldari en gengur
og gerist hjá Shakespeare. í þriðja
lagi verður svo að nefna að textinn
er óvenjulega glæsilegur. Óvíða er
jafn mikið saman komið af krassandi
skáldskap hjá höfundinum. Þetta
gefur verkinu kraft þess og svo
aðalpersónurnar, sem eru svo sér-
lega vel dregnar. Þau eru afar sann-
færandi morðingjar og þróun þeirra
er lýst af svo miklu innsæi - hvernig
manneskjan getur leiðst út á braut
þess illa. Macbeth er í upphafi góður
og merkilegur maður og satt að
segja stórmenni, en hann er ekki
góðmenni í gegn, fremur en nokkur.
Hans betri maður víkur svo fyrir
hinum verri og það á sér stað er þeir
Bancho hitta nornirnar á heiðinni og
þær hylla hann sem konung.
Viðbrögð Macbeth sýna að hann
hefur verið búinn að hugsa um þetta
áður og að freistingin býr með
honum. Nornirnar koma honum
ekki til þess að fremja glæpinn,
heldur eru þær fulltrúar fyrir hans
illu hlið.
En fyrst ég nefni nomirnar, þá má
geta þess að þær hafa löngum valdið
erfiðleikum í uppfærslu verksins.
Nú trúa menn ekki á tilveru slfkra
vætta, gagnstætt því sem var á dög-
um Shakespeares. Leikritið mun
hafa verið samið fyrir Jakob konung
fyrsta, en hann hafði ákafan áhuga á
göldrum og dulrænum fyrirbæmm.
Hann skrifaði til dæmis bók um
„demónológíu" og með nornunum
vildi Shakespeare gleðja konung
sinn. Fleira er í verkinu sem er
skraddarasaumað fyrir Jakob. Hann
Kmálninghf
- það segir sig sjálft -
ARA
AFMÆLISUTGAFA
■

Aukabúnaöur: Stereo útvarps- og segulbandstæki,
hátalarar, límrendur á hliðar,
hjólkoppar, sportgrill,
hliðarlistar og fl.
Allt þetta ókeypis í
afmælisútgáfunni.
Næst þegar þú sérð fallega málað hús - kynntu þér þá hvaðan málningin er
kom frá Skotlandi og taldi sig vera
afkomanda Bancho. Þar með fjallar
leikurinn líka um það hvernig Stú-
artaættin byrjaði. Macbeth fjallar
um upphaf erfðaveldis á Englandi,
en á þeim tíma sem Macbeth gerist
má segja að ríkt hafi „kjörkonunga-
skipulag“. Thanarnir höfðu löngum
kosið konunginn. En í Ieikritinu
lýsir Dunchan konungur því yfir að
nú geri hann son sinn að eftirmanni
sínum. Bregður mönnum all mjög
við þetta, og Macbeth lítur sam-
stundis á þetta sem hindrun, sem
hann verði að ryðja úr vegi eða hrasa
um. Hér er skorið á möguleika hans
til þess að hreppa konungstignina,
sem ella hefðu getað verið miklir.
Þetta er nauðsynlegt að skilja, því
ella væri Macbeth nokkuð ótrúverð-
ugur. En með þessu verða hvatir
hans skiljanlegar. Þetta hefur Jakobi
ErlingurGíslasonertilkomumikill í aðalhlutverkinu - Macbeth.
Sverrir Hólmarsson fremst til vinstri ásamt leikhússtarf smönnum. Slíkt
samstarf segir hann þýðandanum ómetanlegt.
líkað vel og sjálfsagt ekki síður
Kristjáni 4. Danakonungi, en leikur-
inn var frumsýndur er hann kom í
heimsókn til London."
Frjálslegur bragarháttur
„Nú, hvað forminu viðvíkur, þá
hef ég farið heldur frjálslega með
bragarhátt. Shakespeare yrkir öfug-
an tvílið, fimmkvæðar línur - það er
grunnformið. En hann bregður tals-
vert út af þessu og ég hef gert það
einnig. Grunnbragarhátturinn hjá
mér er hinn sami og hjá höfundi, en
víða vík ég líka frá honum. Þetta
geri ég til þess að ná meiri fjölbreytni
í hrynjandina og forðast hjakk.
Menn eru enda hættir að standa á
sviðinu og fara með Shakespeare
eins og ijóð.
Hvað stuðlasetningu snertir, þá
komst ég fljótt að því að ætli maður
að stuðla með algengustu aðferð-
inni, er maður búinn að setja á sig
klafa, sem gerir manni ótrúlega
erfitt fyrir. Það takmarkar svo val-
möguleikana. Því fór ég þarna mjög
frjálslega að, enda misskilningur að
ekki sé til nema ein aðferð til þess
að stuðla á íslensku. Aftur á móti
ríma ég alls staðar þar sem Shake-
speare rímar. Ég held að ég stelist
ekki fram hjá einu einasta rími, en
Shakespeare er vanur að ljúka
hverju atriði með rími.
Að einu leyti hef ég farið aðra
leið, en til dæmis Helgi Hálfdanar-
son. Ég læt nefnilega hin uppruna-
legu nöfn halda sér og því heitir
Macbeth Macbeth, en ekki Makbeð,
eins og hjá Helga. Hér er nú bara
um mismunandi sjónarmið að ræða.
Nei, ég hefði ekkert á móti því að
þýða eitthvert annað verka Shake-
speares. En þá yrði einhver aðili að
óska eftir þvf sérstaklega. Ég hef
ekki I hyggju að fara að þýða
eitthvert siíkt verk bara „upp á
sport“.“
AUKABÚNAÐUR FYRIR KR. 35.000 - ÓKEYPIS
í tilefni 35 ára afmælis BIFF.EIÐA & LANDBÚNAÐAR-
VÉLA, gefur fyrirtækiö nú aukabúnað að verðmæti kr.
35.000, með hverjum 5 dyra Lada Samara 1300.
Þegar þú málar húsið þitt þarftu að gera þér
grein fyrir þeim kostum sem bjóðast. Sé
húsið þitt steinhús, í eðlilegu ástandi
og ekki er að vænta nokk-
urra breytinga á því, þá not-
ar þú Kópal-Steintex frá
Málningu hf., hefðbund-
na, vatnsþynnanlega, plast-
málningu í hágæðaflokki.
Kópal-Steintex cr auðvelt
í notkun, gefur steininum
góða vatnsvöm, sem auka
má enn með VATNS-
VARA-böðun fyrir málun, án þess að
hindra „öndun“ steinsins. Kópal-Steintex
gefur slétta og fallega áferð, hylur
vel og fæst í mörgum falleg-
um litum, og einn þeirra er
ömgglega þinn. Til að ná
bestu viðloðun við stein
skaltu gmnna hann fyrst
með Steinakrýli og mála
síðan yfir með Kópal-Stein-
texi, einkum ef um duft-
smitandi fleti er að ræða.