Tíminn - 01.12.1989, Blaðsíða 9

ninn
Föstudagur 1. desember 1989
Föstudagur 1. desember 1989
Tímim
Emil Bóasson, formaður Kínversk-íslenska menn-
ingarfélagsins segir möguleika okkar á samstarfi
og viðskiptum við Kínverja vera mikla:
Hægt að hugsa
sér að ísland
c
verði sölumið-
stöð Kínverja
EFTIR EGIL ÓLAFSSON
íslendingar eiga mikla möguleika í
viðskiptum og samstarfi við Kínverja í
framtíðinni. Kínverjar sækjast eftir þekk-
ingu í fiskiðnaði, orkuöflun, ullariðnaði
og á fleiri sviðum. íslendingar hafa meiri
möguleika á að veita þessa þekkingu en
ýmsar stórþjóðir vegna þess m.a. að
Kínverjar tortryggja slíkar þjóðir af sögu-
legum ástæðum. Til þess að íslendingar
geti flutt út þekkingu og hugvit til Kína
er nauðsynlegt að komið verði á fót
skrifstofu stjórnarerindreka eða litlu
sendiráði í Peking.
Þetta segir Emil Bóasson en hann er
formaður Kínversk-íslenska menningar-
félagsins og hefur velt fyrir sér kínversk-
um málefnum og möguleikum íslendinga
á nánari samstarfi við Kína í nær tvo
áratugi. Emil hefur farið sjö sinnum til
Kína og á kínverska eiginkonu.
íslendingar eiga meiri möguleika
í Kína en ýmsar stórþjóðir
„Eftir að Kínverjar tóku þá ákvörðun
að opna land sitt fyrir erlendri fjárfest-
ingu og nýrri tækni hafa möguleikar
okkar í Kína rétt eins og annarra þjóða,
stórlega aukist. Við eigum á margan hátt
meiri möguleika heldur en við viljum
'vera láta. Eitt er það að Kínverjum er
heldur í nöp við stórþjóðir og óttast
yfirgang þeirra, en sækjast þeim mun
meira eftir samvinnu við litlar þjóðir.
Reynsla þeirra t.d. af Japönum er þess
eðlis að þeir reyna heldur að losna við að
eiga samskipti við þá.
Við eigum hins vegar við þann vanda
að etja að við vantreystum alltaf sjálfum
okkur. Við trúum því ekki að nokkur
maður vilji sækjast eftir nokkrum hlutum
frá okkur. Gleggsta dæmið um þetta
samningurinn milli Fínullar og kínversks
fyrirtækis sem gerður var fyrir fáum
vikum. Menn hér á landi spyrja undrandi.
Af hverju þurftu þeir að koma hingað til
að ná í þá tækni sem þurfti? Svarið við
þessu er ósköp einfalt. Við erum þeir
einu sem ráðum yfir þessari tækni, en því
trúir enginn. Þessi vantrú á sjálfum okkur
eyðileggur fyrir okkur á þessu sviði.
Skortir tækniþekkingu
í fiskiðnaði
Þegar ég fór fyrst til Kína fyrir tíu árum
ræddi ég þar við menn í fiskiðnaði. Þeir
vissu talsvert um ísland og höfðu áhuga
á að taka upp nánara samstarf við íslensk
fiskvinnslufyrirtæki og bentu meðal ann-
ars á þann möguleika að í Kyrrahafi
veiddust alls konar fiskar sem seldust út
um allan heim og ekki í samkeppni við
íslenskan fisk, en hugsanlega mætti nota
þá tækniþekkingu sem íslendingar hefðu
til þess að gera úr þeim fyrsta flokks vöru
og selja dýru verði bæði austan og vestan
Kyrrahafsins. Ég bar þessi skilaboð hing-
að heim en það var bara hlegið að mér þá.
Ég spurði Kínverjana af hverju þeir
leituðu ekki til Japana. Þeir sögðust
einfaldlega hafa slæma reynslu af þeim í
gegnum söguna. Þeir vildu miklu heldur
ræða við menn sem að þeirra mati réðu
yfir heimsins bestu tækni.
Kínverskur fiskiðnaður er mjög aftar-
lega á merinni. Kína er þriðja mesta
fiskveiðiþjóð veraldar. Þeir draga úr sjó
tvöfalt meiri afla en íslendingar eða 3,5
milljónir tonna, framleiða hins vegar
jafnmikið í fiskirækt eins og þeir veiða úr
sjó eða alls rúmlega 7 milljónir tonna.
Mest af þessum fiski nota þeir til
manneldis. íslensk fyrirtæki gætu stofn-
sett útibú eða sameignarfyrirtæki í Kína
sem framleiddu fyrir kínverskan markað
og útflutning til Kyrrahafssvæðisins.
Kyrrahafssvæðið er að verða mikilvægasti
markaður í veröldinni fyrir fisk og aðrar
vörur.
íslenskt sendiráð í Peking
Kínverjar hafa lítið sendiráð á íslandi.
Það gætir fyrst og fremst hagsmuna
Kínverja og hefur eðli málsins samkvæmt
lítið frumkvæði í viðskiptum. Viðskipta-
menn sem leita til sendiráðsins reka sig á
vegg 5000 ára gamals skrifræðis. í Kína
kunna skriffinnarnir miklu betur en ís-
lenskir skriffinnar að humma fram af sér
hlutina. Mér er sagt að fyrirtæki sem vill
flytja inn kínverskan postulínsbolla og
leggur inn pöntun í verslunardeild kín-
versks sendiráðs einhvers staðar í veröld-
inni, megi reikna með því að pöntunin
þurfi að fara í gegnum 20 mismunandi
stofnanir áður en hún kemst til fyrirtækis-
ins sem framleiðir bollana. A hverju
þessara þrepa kann að vera tekin ákvörð-
un um að pöntuninni verði ekki komið
lengra.
Á meðan við rekum enga þjónustu
fyrir íslendinga í Kína er nánast tómt mál
um það að tala að við komum nokkrum
almennilegum viðskiptum á við Kína.
Það munu vera uppi hugmyndir um áð
opna sendiráð í Japan 1991. Það hefði átt
að gerast í kringum 1960. Ég held að við
ættum frekar að opna það sendiráð í
Peking. Kínverjar hafa rekið hér sendi-
ráð síðan 1972 en Japanar aldrei. Það
væri því pólitískt eðlilegra að opna send-
iráðið í Peking eins og Pétur Thorsteins-
son fyrrverandi sendiherra hefur látið
liggja að í blaðagrein. Peking er land-
fræðilega meira miðsvæðis í Austur-Asíu
en Tokýo. Flestum þjóðum þar er í nöp
við Japana og mun finnast það niðurlægj-
andi að þurfa að fara til Tokýo í íslenskt
sendiráð. Auk þess er hægt að opna
skrifstofu sendifulltrúa í Peking fyrir brot
af þeirri upphæð sem verður í Tokýo. Ég
efast um að ráðamenn í utanríkisráðu-
neytinu átti sig á þessu.
Orkuöflun og sauðfjárrækt
Við eigum einnig mikla möguleika í
nýtingu jarðvarma, bæði háhita og lág-
hita. íslenskir tæknimenn hafa reyndar
aðstoðað Kínverja talsvert á því sviði á
undanförnum árum. Á þessu sviði hafa
íslensk fyrirtæki, sem hugsa auðvitað
fyrst og fremst um peninga, rekið sig á að
Kínverjar eru tregir til að leggja fram
peninga. Þeir hafa verið áhugasamari um
annars konar tengsl. Hér væri æskilegt að
tæknimenn og viðskiptamenn tækju sam-
an höndum. I þessu sambandi nægir að
vísa til samningsins sem Álafoss og
Sovétmenn gerðu á dögunum.
Á sínum tíma var undirritað minnis-
blað milli íslands og Kína um samskipti í
„Samningurinn milli Fínullar og Kínverja
sýnir glöggiega að samstarf íslenskra og
kínverskra fýrirtækja getur verið báðum
aðilum hagstætt,“ segir Emil Bóasson.
Túnamynd Pjetur
Tímamynd Pjetur
orkumálum. Lítið hefur gerst í þessum
málum vegna þess að við höfum engan
mann á staðnum til að ýta við þessu.
Við eigum möguleika á samstarfi við
Kínverja í sauðfjárrækt. Vera kann að
mönnum þyki það jafn fáránlegt og
samstarf við þá um kanínuull. Kínverjar
borða mikið af lambakjöti sérstaklega í
múslimahlutanum í Kína. Þeir vilja
gjarnan leita leiða til að auka afraksturinn
af sauðfénu og þar getum við aðstoðað
: þá. Einnig framleiða þeir mikið af ull.
Þar eigum við greiða leið við að aðstoða
þá við framleiðniaukningu og markaðs-
setningu, en um þessar mundir flytja
Kínverjar inn ull í ríkum mæli.
Vinnulaun eru miklu lægri í Kína en
hér á landi. Við gætum í samvinnu
jafnvel gert ísland að sölumiðstöð eins og
Danir og Hollendingar eru orðnir og selt
þessar vörur héðan þó að þær séu fram-
leiddar annars staðar. Ef til vill gæti
ísland orðið hlið Kína í norðri eins og
Hongkong er í suðri.
Það má einnig hugsa sér samstarf á
sviði áliðnaðar. Álinnflutningur til Kína
hefur aukist á síðustu árum og það mætti
vel hugsa sér aðild þeirra að álbræðslu
hér á landi. Þó að við séum sögulega
tengd Evrópu megum við ekki gleyma
því að heimurinn er stærri en Norðurlönd
og Þýskaland. Mikilvægi Kyrrahafs-
svæðisins og Austur-Asíu fer sífellt vax-
andi. Við getum ekki litið framhjá því að
í Kína býr fimmti hluti mannkyns. Tíundi
hluti af Kínverjum er jafn margt fólk og
býr í Japan. Ef við viljum hugsa fram á
veginn er okkur miklu brýnna að byrja að
rækta garðinn þar heldur en að reyna að
reisa okkur einhvern skrúðgarð þar sem
þegar eru ótal skrúðgarðar fyrir.
Tengsl og þekking á kínverskum
málefnum er nauðsynleg
Allt tekur þetta nokkurn tíma. Banda-
ríkjamenn ráðleggja þarlendum fyrir-
tækjum að vinna að því í tvö ár að koma
sér á framfæri í Kína. Samvinnuverkefnið
milli Fínullar og Kínverja tókst á innan
við hálfu ári. Þar skipti miklu máli að
hafa yfir að ráða þekkingu á kínverskum
aðstæðum og einnig, sem er mjög mikil-
vægt í Kína, að hafa tengsl. Bandarísku
fyrirtækin leggja mikla áherslu á að skapa
sér tengsl við þá sem taka ákvarðanir.
Tengslin skapast ekki með því að ráð-
herrar fari í stuttar heimsóknir með
nokkurra ára millibili. Tengslin myndast
ekki við það að Deng lýsi því yfir við
Steingrím Hermannsson að nafnið hans
sé óskaplega langt. Það eru bara huggu-
legar viðræður sem liðka fyrir ef að hægt
er að fylgja þeim eftir.
Hér á landi segja menn að það þýði
ekkert að skipta við Kínverja af því að
þeir séu svo fátækir. Meðallaun í Kína!
eru um 2000 krónur á mánuði, en ef hver
Kínverji Ieggur 100 krónur í banka á ári
eru það 100 milljarðar króna. Menn
mega ekki gleyma því að þarna býr
milljarður manna. Kína er þriðja heims
land, en það hefur þá opinberu stefnu að
ná til sín nýrri vestrænni tækni.
íslensk fyrirtæki verða að hugsa
lengra en til næstu mánaðamóta
Möguleikarnir sem við eigum í Kína
eru á mörgum sviðum íslensk fyrirtæki
eru alltaf að hugsa til næstu mánaðamóta,
um það hvort þau eigi fyrir launum
starfsmanna. Kínverjar hugsa hins vegar
í miklu lengri tíma. Þeir hugsa í hálfum
og heilum áratugum þegar þeir eru að
velta fyrir sér framtíðarsamvinnu. Fyrir-
tæki hér á landi hugsa fyrst og fremst um
að selja eða kaupa. Kínverjar eru miklu
meiri áhugamenn um samvinnu.
íslensk fyrirtæki hafa fengið fyrirspurn-
ir um hátækni framleiðslu sína m.a. frá
Ástralíu og Nýja-Sjálandi, en þau hafa
gefist upp við að selja þangað vegna þess
að flutningskostnaðurinn er svo hár.
Þessi fyrirtæki gætu einfaldlega framleitt
þessar vörur í þessum löndum á lægra
verði og aukið þannig hagnaðarmögu-
leika sína og uppbyggingu á íslandi.
Þarna er möguleiki á að flytja út hugvitið
sem ráðamenn hafa svo oft talað um og
framtíðamefndin svokallaða ræddi um
að við ættum mesta möguleika í. En
meðan við gerum ekkert til að koma
íslensku hugviti á framfæri þá komum við
því hvorki á framfæri í Kína né annars
staðar.“