Tíminn - 04.07.1990, Blaðsíða 2

2 Timinn
' Miðvikudagur‘4. 'júíí' f990
Afleiðing gámavæðingarinnar í Vestmannaeyjum að sögn Jóns Kjartanssonar:
ÁRSVERKUM í FISKI
FÆKKAR UM FJÓRÐUNG
„Hér í Vestmannaeyjum hefur þeim sem vinna
við fiskvinnslu fækkað um 22-23% síðan gáma-
væðingin komst í algleyming. Við erum að flytja
atvinnuna úr landi og ætlum að byggja upp Hum-
ber-svæðið og bjarga fólki frá atvinnuleysi í
Norður- Þýskalandi. Þá verða útgerðarmenn og
sjómenn múraðiren fiskvinnslufólk, sem ekki var
nú vel launað fýrir, má lepja dauðann úr skel,“
sagði Jón Kjartansson, form. Verkalýðsfélags
Vestmannaeyja, er Tíminn spurði hann al-
mennra tíðinda af atvinnumálum þar í Eyjum.
Hvað varðar skólafólkið
nú í vor telur hann þó að
flestir sem náð hafa 14-15
ára aldri hafi fengið vinnu í
fiskvinnslustöðvunum.
Enda er það sá vinnukraftur
sem að stórum hluta sér um
humarvinnsluna sumar
hvert. Er minni vinna þá, að
mati Jóns, afleiðing mikils
gámaútflutnings en ekki
það að fólk fáist ekki til að
vinna aflann eins og „gáma-
vinir“ láta ofl í veðri vaka?
„Já, þeir snúa þessu við.
Enda ósköp þægilegt íyrir
þá að þeir verði að flytja
aflann út vegna þess að ekki
sé fólk í landi til að vinna
hann. En það er afleiðing
þessa útflutnings að fólkinu
hefur fækkað svona rnikið,"
segir Jón. Ekkert tillit sé
tekið til þess þegar litið afl-
ast. Heldur sé eins mikið og
hægt er flutt út, þótt lítil
sem engin vinna verði þá
eftir í landi. Þegar markað-
urinn erlendis er mettur og
útgerðamenn telja vænlegra
að landa heima, þá sé fólk-
ið, sem alla jafha má sitja
meira og minna með hendur
í skauti, nógu gott til að
taka við öllu sem landað er
og vinna myrkranna á milli
og helst að sleppa öllum
sínum frídögum. Þessi til-
felli séu síðan notuð til við-
miðunar: „Þama sjáið þið,
það þýðir ekkert fyrir okkur
að koma með aflann í land
þegar ekki er hægt að vinna
hann.“
Utgerðarmenn vilji nota
frystihúsin sem eins konar
„ruslakistur" — þau eigi
bara að taka við því sem eft-
ir er þegar allur besti fiskur-
inn hefur verið valinn í gá-
mana.
„Og því miður hefur þessi
aflamiðlunamefnd ekki, að
mínu mati, skilið hlutverk
sitt rétt. Ég hefði talið afla-
miðlun eiga að starfa þann-
ig, að séð yrði fyrir hráefni
til vinnslu hér innanlands
þar sem það vantar hveiju
sinni: Síðan megi flytja út
þegar nógur fiskur er til
vinnu í landi. Ég tel sömu-
leiðis eðlilegast að allar söl-
ur til erlendra aðila fari
fram hér á innanlandsmark-
aði, til þess að menn séu
ekki að flytja þetta út upp á
von og óvon og lenda síðan
í því, eins og dæmi em um,
að þurfa að grátbiðja fisk-
kaupendur að kaupa af sé
afla á gúanóverði til að þeir
þurfi ekki að sigla með
hann aftur heim til íslands.
Ég held að við þurfum að
fara að taka upp einhvers
konar byggðakvóta, því
þetta gengur ekki svona til
lengdar. Og alls ekki að
setja gámakvóta á hvert ein-
asta skip í landinu, því nóg
er andsk ... braskið fyrir
með þennan kvóta þótt
brask með gámakvóta bæt-
ist nú ekki við líka,“ sagði
Jón.
- HEI
Hlutafjárútboð hjá Kron -
Miklagarði:
Um miðjan þennan mánuð verður
hafist handa á ný við að leita úr-
lausna á fjárhagserfiðleikum sem við
hefur verið að eiga eftir sameiningu
Kron-Miklagarðs. Hlutafjáraukning
sem stefnt var að gekk ekki sem
skyldi og lauk þann fimmtánda síð-
astliðins mánaðar. Að sögn Þrastar
Olafssonar framkvæmdastjóra var
þar meðal annars um að kenna
ákveðnum formgalla á útboði.
Um miðjan júlí er stefht að stjómar-
fundi þar sem málin verða rædd.
„Málið hefur nú legið alllengi í bið-
stöðu. Við höfum ekki mikið gert til
leiðréttingar þessum formgalla því
við höfum hugsað okkur að beina
málinu f nokkuð annan farveg,"
sagði Þröstur í samtali við Tímann.
Iðnþróunarfélag Eyjafjarðar
Starfseminni
verði breytt
Viðamesta verkefhi Iðnþróunarfélags
Eyjafjarðar á síðasta ári var að vinna
að framgangi þess að álver rísi við
Eyjafjörð. Nokkur breyting varð á
starfsemi félagsins á síðasta starfsári,
þar sem aukin áhersla var lögð á ferða-
mál með stofhun embættis ferðamála-
fulltrúa. Einnig var gerður þjónustu-
samningur við atvinnumálanefnd Ak-
ureyrar. Áfram var haldið við stofnun
og uppbyggingu nýrra fyrirtækja, og
önnur seld sem komin voru á góðan
rekspöl.
Þetta kom m.a. fram á aðalfundi Iðn-
þróunarfélags Eyjafjarðar, sem hald-
inn var fyrir skömmu. Á fundinum var
rætt um starfsemi félagsins og fram-
tíðarhorfur, en ljóst er að breytinga er
að vænta á starfsháttum. Kristján Þór
Júlíusson, bæjarstjóri á Dalvík, sagði
að af hálfu Dalvíkurbæjar væri kallað
á breytingar, en ekki væri búið að skil-
greina þær nákvæmlega. Einnig er
þess getið í málefhasamningi nýja
bæjarstjómarmeirihlutans á Akureyri
að endurskoða skuli starfsemi félags-
ins. Fram kom á fundinum að nokkuð
hefði verið rætt um þessi mál innan
Iðnþróunarfélagsins, en þeim umræð-
um væri ekki lokið. Sigurður P. Sig-
mundsson, framkvæmdastjóri Iðnþró-
unarfélagsins, sagði að félagið þyrfti
að vera sveigjanlegt, og hafa tök á að
bregðast við breyttum aðstæðum.
Óskaði hann eftir hugmyndum um
breytingar, og einnig hvað menn tcldu
Mörg innbrot
Brotist var inn í verslunina Faco á
laugavegi á sunnudagsmorgun og
stolið þaðan tveimur segulbands-
tækjum samtals að verðmæti um 300
þúsund. Málið er óupplýst og er i
höndum Rannsóknarlögreglu rikis-
ins.
Þá var óvenju mikið um innbrot í
íbúðarhús um helgina og brotist var
inn í fímm hús í vesturbænum. Ekki
liggur ljóst fyrir hve miklu var stolið
samanlagt, en í einu tilvikinu, þar
sem brotist var inn í kjallara við
Ægisíðu, nemur verðmæti þess sem
stolið var einni og hálfri milljón.
GS.
eðlilega skiptingu milli vamarstarfs
og nýjunga í atvinnulífinu. Sigfus
Jónsson, frafarandi stjómarformaður,
flutti skýrslu stjómar og sagði m.a. að
á síðasta ári hefðu orðið nokkuð
breyttar áherslur í starfsemi Iðnþróun-
arfélagsins. Meiri áhersla hefði verið
Iögð á að vinna forvamarstarf við
starfandi fyrirtæki, frekar en vinna að
nýsköpun. Enda væri hlutverk félags-
ins ekki að stofha ný fyrirtæki og
framkvæma nýjungamar, heldur
þyrftu að vera til staðar einstaklingar
og frumkvöðlar sem fæm af stað og
Iðnþróunarfélagið aðstoðaði af
ffemsta megni.
Á síðasta starfsári tók félagið þátt í
stofhun tveggja fýrirtækja, Ferðaskrif-
stofunnar Nonna, og Dettifoss hf. sem
ffamleiðir gæludýrafóður. Einnig var
komið á samstarfi milli bifreiðaverk-
stæðis á Árskógsströnd og danskra að-
ila um samsetningu á ruslagámum.
Fleiri möguleikar og nýjungar í starf-
semi á Eyjafjarðarsvæðinu vom at-
hugaðir, en em mislangt á veg komnir.
Iðnþróunarfélagið keypti hlutafé í fyr-
irtækjum á síðasta ári fyrir 550 þúsund
krónur, en alls er eignaraðild félagsins
að ýmsum fyrirtækum á svæðinu um
4,8 milljónir króna. Afskrifað var
hlutafé í einu fyrirtæki að upphæð 300
þúsund vegna gjaldþrots.
Iðnþróunarfélag Eyjafjarðar er hluta-
félag í eigu 29 aðila. Stærstu hluthaf-
amir em Framkvæmdasjóður Akur-
eyrarbæjar og Kaupfélag Eyfirðinga,
en auk þcirra eiga Dalvíkurbær, Ólafs-
fjarðarbær, öll hreppsfélög við Eyja-
flörð og Verkalýðsfélögin á Akureyri
hlut i félaginu. Samkvæmt hluthafa-
skrá 22. júni var hlutafé félagsins ríf-
lega 18,5 milljónir króna. Á aðalfund-
inum var samþykkt tillaga um að
hlutafé félagsins megi vera allt að 26
milljónir króna, en var 22 milljónir.
Nýkjöma stjóm Iðnróunarfélags
Eyjafjarðar skipa: Hálfdán Ömólfsson
og Þorsteinn Sigurðsson Akureyri,
Kristján Þór Júlíusson Dalvík, Bjami
Kr. Grimsson Ólafsfirði, Guðný
Sverrisdóttir fyrir hreppsfélögin, Þor-
kell Pálsson frá KEÁ og Ármann
Helgason frá Verkalýðsfélögunum.
hiá-akureyri.
Forsetar Eystrasaltslandanna óska eftir að Norðurlandaráð miðli málum í
deilum sínum við Sovétstjórnina. Páll Pétursson, formaður Norðurlandaráðs:
Báðir aðilar verða
að óska milligöngu
Norðuríandaráð á nú von á
því að formleg beiðni forseta
Litháens þess efnis að ráðið
miðli málum í sjálfstæðisdeil-
um landsins beríst því í dag
eða næstu daga. Að sögn
Páls Péturssonar, formanns
Norðuríandaráðs, er það í
raun ekki einungis forseti Lit-
háens sem stendur að baki
beiðninni heldur einnig forset-
ar hinna tveggja Eystrasalts-
landanna, Eistlands og Lett-
lands.
Páll segir að þegar formleg beiðni
berist verði óhjákvæmilegt að taka
hana til afgreiðslu og þá ákveða
næsta skref í málinu.
„Ut af fyrir sig hefur Norðurlanda-
ráð lítið skipt sér af málefhum utan
Norðurlanda. En ef við getum komið
ffam góðu, þá finnst mér eðlilegt að
taka jákvætt í þetta. Ef hins vegar
gagn á að geta orðið af þessu, verða
báðir málsaðilar að vera sammála um
það, að óska eftir milligöngu Norður-
landaráðs. Við getum náttúrulega
ekki dregið annan aðilann að samn-
Páll Pétursson.
ingaborði ef hann ekki vill koma,“
segir Páll.
-Býst þú við því að Moskvustjómin
óski eftir milligöngu Norðurlanda-
ráðs?
„Ég hef ekki hugmynd um það.
Æðsta ráðið hefur verið afar vinsam-
legt i garð Norðurlanda og Norður-
landaráðs. Hins vegar finnst mér nú
líkur benda til að þeir hugsi sem svo
að þetta sé innanríkismál og ástæðu-
laust að fara til þriðja lands að ræða
það.“
-Mynduð þið reyna að koma á fundi
deiluaðila ef til þess kemur?
„Ég skal ekkert segja um það hvem-
ig hægt væri að bera sig að við þetta.
Það sem þarf að gerast í þessu máli
að mínum dómi er það, að aðilar
komi sér saman um að tala saman.
Ekki það að þijóskast við og hanga í
formsatriðum. Mér finnast Litháar
hafa verið ansi óþolinmóðir og þeim
liggur mikið á að öðlast sjálfstæði. Á
hinn bóginn er sjónarmið Sovétríkj-
anna skiljanlegt, að þeir vilji láta
þetta fara ffarn eftir þeirri stjómar-
skrá sem er í gildi en ekki með ein-
hliða yfirlýsingu annars aðilans.
Þannig að þetta er ekki einfalt mál.“
Að sögn Páls hefur Norðurlandaráð
ekki myndað sér skoðun á þessari
deilu. Til stóð að fara í ferð til Sovét-
ríkjanna og Eystrasaltslandanna allra
til þess að ræða við þingmennina í
þeim löndum. Nokkm áður en þessi
ferð átti að hefjast komu þau skila-
boð ffá Sovétstjóminni að ekki væri
unnt að fara til Litháen eins og
ástandið væri. „Þetta þótti okkur
vondar fréttir og aflýstum ferðinni.
Og það er út af fyrir sig mjög ákveð-
in aðgerð," segir Páll. Hann segir að
enn sé inni í myndinni að fara þessa
ferð. En til þess verði aðstæður að
breytast og fulltrúum Norðurlanda-
ráðs fengið leyfi til að fara þangað
sem þá listir.
-En telur þú að þessi beiðni Litháa
bendi til þess að Eystrasaltslöndin
sæki um inngöngu i Norðurlandaráð
ef þau öðlast sjálfstæði?
,J>að hafa verið uppi ýmsar hug-
myndir á undanfomum ámm um
tengsl þessara landa við Norður-
landaráð. Ein af þessum þjóðum,
Eistar, er skyld Norðurlandabúum og
þar er töluverð norræn menning ríkj-
andi. Hins vegar tilheyra þau ekki
Norðurlöndum og það yrði þá ekki
Norðurlandaráð ef um það yrði að
ræða. Það yrði þá stofhað Eystra-
saltsráð eða eitthvað þess háttar. Hins
vegar er sjálfsagt að stunda góð sam-
skipti við þessar þjóðir eins og aðr-
ar,“ segir Páll. GS.
Bjami Jónsson prófessor sjötugur:
Málþing í stærðfræði
í gærhófstá Laugarvatni málþing samhliða fyrirlestraröðum. Fyrir-
í stærðfræði til heiðurs Bjama lestur Bjama sjálfs verður kl. 10:30
Jónssyni sjötugum og stendur það á miðvikudag í húsakynnum
fram á föstudag. Bjami Jónsson er Mcnntaskólans að Laugarvatni. Þar
prófessor við Vanderbilt háskólann kynnir Bjami nýjar hugmyndir urn
í Nashvillc í Tennessee í Bandarikj- algebmlcga meðhöndlun tölvufor-
unum. rita, scm hann vinnur aö um þcssar
Erlendir þátttakendur á málþing- raundir, en þar beítir hann hugtök-
inu em unt 70 talsins auk um 20 um úr líkindafræði og allsheijar-
manna fylgdarliðs. Um tveir þriðju algebru f ríkari mæti en áður.
gestanna em frá Bandarfkjunum og Auk íslenska stærðfræðiféiagsins
Kanada, en í heild em þeir af fjöl- og Háskóla íslands standa þrír
skrúðuguþjóðemi. bandarískir háskólar að málþing-
Fræðasviðin sem tekin verða fyrir inu, en þeir em Kalifomíu-háskól-
á málþinginu em algebra, rökfræði inn í Berkeley, Suður-Carolina-há-
og grindaffæði. Alls verða fluttir 18 skólinn í Columbia og Vanderbilt-
fyrirlestrar i sameinuðu málþinginu háskólinn f Nashville. GS.
og að auki 30 fyrirlestrar í tveimur