Tíminn - 07.06.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Föstudagur 7. júní 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin (Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gíslason
SkrifstofunLyngháls 9,110 Reykjavík. Sími: 686300.
Augtýsingasfml: 680001. Kvöldslmar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskríft kr. 1100,-, verð I lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Stríð og friður
Til marks um friðarástandið í Miðausturlöndum er sú
fregn sem fréttastofur heimsins sendu út fyrir þrem-
ur dögum að ísraelskar flugvélar hefðu gert harða
loftárás á stöðvar ýmissa skæruliðahópa sem hafast
við í Líbanon.
Samkvæmt upplýsingum fréttastofu Reuters stóð
loftárás þessi tvær klukkustundir. Nokkrir létu lífið
og margir særðust, þ.á m. tólf börn, segir í fréttinni.
Hver skyldi þá vera ástæðan til þess að ísraelsmenn
gera nú loftárásir á Líbanon, löngu eftir að heimur-
inn hefur verið uppfræddur á því að 15 ára styrjöld
þar í landi sé lokið?
Ástæðan er sú að ísraelsmenn vildu hefna þess að
Sýrlendingar hafa gert samning við Líbanonstjórn
um náið samstarf í efnahags-, öryggis og utanríkis-
málum. Vafalaust er það rétt að þessi samningur Líb-
ana og Sýrlendinga er ekki annað en snyrtileg um-
gerð um innlimun Líbanons í ríki Assads Sýrlandsfor-
seta. Slík útþensla á veldi Assads verður aldrei annað
en þyrnir í augum ísraelsmanna og nægilegt tilefni
nýrra styrjaldarátaka á þessum slóðum, þar sem
stríðsástandið er viðvarandi og hver friðarsamningur
sem svo á að heita felur sjaldan annað í sér en stutt
vopnahlé.
En jafnframt því sem frétt af þessu tagi flýgur um
heiminn og vekur raunar enga sérstaka athygli út af
fyrir sig, fer meira fyrir frásögnum heimspressunnar
af umræðum um að koma á alþjóðlegri friðarráð-
stefnu um málefni Miðausturlanda. Eins og ljóst má
vera hafa Bandaríkjamenn nú meiri skyldum að
gegna á þessu óróasvæði eftir framgöngu sína í Persa-
flóastríðinu, sem færði þeim mikið sigurhrós, en lét
þeim einnig eftir forréttindastöðu í íhlutunarstefnu
stórvelda um málefni þessa heimshluta, sem leggur
þeim miklar skyldur á herðar um að koma á friðvæn-
legri sambúð ríkja og þjóða á svæðinu. Ekki þurfa
Bandaríkjamenn a.m.k. að óttast samkeppni Sovét-
ríkjanna um áhrif og íhlutun í Arabaheiminum. Fer
varla hjá því að það breyti miklu um þróun mála á
næstu árum, hvernig sem úr því vinnst.
Bandaríkjastjórn lætur óneitanlega mikið að sér
kveða í sambandi við undirbúning friðarráðstefnu.
Utanríkisráðherra Bandaríkjanna, James Baker, hefur
farið hverja förina á fætur annarri milli höfuðborga
ríkja í Miðausturlöndum. E.t.v. liggur fátt áþreifan-
legt fyrir um árangur slíkra ferða, en vert er að veita
því athygli að hann hefur átt viðræður við hina ólík-
ustu þjóðarleiðtoga og vafalaust aflað sér þekkingar
sem gæti nýst því markmiði að koma ráðstefnunni á.
Bandaríkjaforseti hefur auk þess í eigin persónu
beitt sér í þessu máli, ekki síst lagt hart að ísraels-
mönnum að sýna sveigjanleika í friðarviðræðum.
Flest bendir til þess að ísraelsstjóm muni láta af
mestu hörku sinni í þessu efni og gera Bandaríkja-
stjórn kleift að koma friðarráðstefnu á með víðtækri
þátttöku áhrifamestu ríkja heims og Sameinuðu
þjóðanna. Þótt árangur af slíkri ráðstefnu liggi ekki á
borðinu íyrirfram, eru meiri líkur á því nú en nokkru
sinni, að einhvers árangurs sé að vænta.
■ GARRI

Staða og áiit Gorbatsjovs Sovét-
leiötoga hefur verið að breytast
undaofaraa mánuði. Svo sem 811-
um er kunnugt befur leiðtogínn
leogi verið stðrum vinsælii á Vest-
urlöndum en heima fyrir, en Vest-
urtandamenn hafa séð í honum
takn beirrar jriðu sem orðið hefur á
alþjóðavettvangi hin síöustu árm
og hvorid er iíkiegt né sanngjarnt
að hlutur Gorbatsjovs í því efni
gleymist skjótt. Aftur á móti hefur
verið að renna af mönnum utan
Sovétrikjanna upp á síðkastið.
Mælskt daemi hafa menn haft fyrir
augunum í síðustu viku er lciötog-
inn kom að flytja þakkariræðu í
er honum voru vcitt í fyrrahausL
VlðtÖkurnar voru ólíkt kuidalegri
en þær hefðu að Íddndum orðið ef
Gorbatsjov hefði mátt koma tli
ÚslÓ fyriraðeins háifu ári. En ekki
er við hann að sakast í raun réttri.
Verutcikinn f Sovéfrikjunum er
napur og kaldur og það er erfítt að
varóveita meyjarblómann óflekkað-
an fyrir leiðtoga þessa vtðienda rík-
is í Jjósi þeirra óhenyu vandamála
sem viðeraðelja.
Efnahagsmál Sovétrjkjanna eru I
svo geigvænlegur ástandi að hrun
vofir yfir. Ekkert fysir því skýrar
hvað við er að giíma en þegar Gor-
batsjov gerir þennan vanda að
helsta umræðuefni sínu i Noregi í
heimsókn sinni; en ekki má
gteyma að hann er fulttrói stór-
veidis, sem ekki á minna af stoltí
og þykkju en önnur míki! heraað-
arveldi. Líklegt er að það sé ekki
minnst þessi þyidqja sem er eids-
matur svonefndra afiurhaidsaíla
heima fyrir. Hússar eru þjóðcmis-
sinnaðir og um áratugabil hefur
verið haidið að þeim áróðri um eig-
in reisn og mikilieika. Sá '
fer nú á fund annarra þjóða að
hiðja ásjár og hefur síðustu ár veltt
fjöimargar tflsiakanir gagnvari
vestrænum ríkjum, sem túikaðar
hflóta að verða sem veiideikavottur.
Þessa er Gorbatsjov sér vflanlega
vel meðvitandi og hann reynir á
ýmsan hátt að friða þessi öfl með
því að spyrna við fótum þar seffl
gamlir aðdáendur hans viija að
hann gefi áfram eftir. Þetta kom
m.a. fram í ummæium hans um
fraœferði sovéska hersins í Eystra-
saftsrflgunum, sem hann varði og
varð mörgum að hneyksiunar- og
gremjuefni.
Þiátt fyrir þíðuna í aíþjöðavið-
skiptum veit enginn með vissu hve
traustur Gorbatsjov er i SessL
Lcyndin yiir vaidatafiinu innan
Kremlannúranna er enn scm fyrr
fyrir henál. En áður háttsettur og
heimskunnur maður, sem ættí að
vera flestum hnútum kunnur þar á
bæ, Shevardnadse, áður utanríkis-
ráðherra, hefur látið ummæli faila
sem vekja ugg. Hann telur ríka
ástæðu Ul að óttast að herská öfl í
Sovétrísjunúm kunni óvænf að
taka vöidin í sínar hendur. Og mis-
skilníngur er að ætía að þar sé um
einangraðar Wikur aö ræða, því slík
viðhorf eiga sér fylgi meðal al-
mennings, sem skeihr skuldinni
vegna óstjóraarinnar í efnahags-
málum á siökunarstefnuna, og
þykir hún bera vott um uppgjöf og
sfjómleysi. Þessi öfl er vitaniega
rflc áatæða ttí að óttast og frá gam-
afli tíð þekftja menn að leiðtoga-
skiptí vilja gerast snöggt í Sovét-
ríkjunum og ekki er trygging fyrir
að sú hefð sé aflögð. Þw er vonandi
að umleftunum ieiðtogans um að-
stoð frá öðrum ríkjum verði ve!
tekið, þar sem hún er vænieg tii að
tryggja áframhaldandi iýðræðis-
þróun, en draga máttínn úr þeim
er ráöa vijja bót á meinunum með
því að snúa á ný til gamaila og
óvaldari aðferða. Sárt bitur softin
lús, seghr máltækið. Umbætur á
stjórnaríari f Sovétrfldunum hljóta
þær fái að haida áfram — og með
þeim mun heimurinn geta fylgst
fram á næstu Öld, ef að Itkum iæt-
ur. Því er aó vona að menn þrátt
fyrir ailt sjái i gegnum flngur við
ieiðiogann, þótt ekki séu öil orð
hans og atíiafnir í þeim anda sem
menn helst vfldu, í þeirri von að
tíminn vinni með þeirri stefnu er
hann hefur staðið fyrir.

VÍTT OG BREITT 1H■ HHHJ§§§§ ffiffiffiili Z" yi
Innflutningur verndaður
Stjómvöld og aðrir markaðshyggju-
menn eru að fikra sig áfram í frjáls-
ræðinu sem að er stefnt, að gera all-
an innflutning frjálsan og helst toll-
frían. Nú á að fara að semja við Evr-
ópuríki um hömluleysi í
innflutningi á gróðurhúsaplöntum
svo sem ávöxtum, grænmeti og af-
skomum blómum. Hér er gróður-
húsaframleiðsla eins og tómatar og
paprika talin til ávaxta, en ekki
grænmetis einsog oft er gert.
Hömluleysið á innflutningi á þess-
um neysluvörum á að vera til að
sýna og sanna að íslendingar eru til
í að gefa eftir í samningunum um
EES og að ekki sé rekin hér á landi
vemdarstefna til að létta undir með
innlendum framleiðendum.
Gumað eraf því í fjölmiðlum að nú
verði íslenskir gróðurhúsabændur
að fara að standa sig í samkeppn-
inni, því að innflutta varan sé svo
miklu ódýrari. Táismenn Neytenda-
samtakanna taka undir að það séu
hagsmunir neytenda að fá að kaupa
sér grænmeti, blóm og gróðurhúsa-
ávexti sem ræktaðir eru í öðmm
heimshlutum.
Óvinafagnaöur
Nú vill svo til að á íslandi em gróð-
urhúsaafúrðir ekki niðurgreiddar.
Þær heyra ekki undir neinn kvóta
og opinber stuðningur við ræktun
þeirra er enginn.
íslenskir gróöurhúsabændur eiga í
samkeppni hverjir við aðra og ekki
síður við innflutning, því innflutn-
ingur á þeim afurðum, sem hér em
ræktaðar, er nánast frjáls og nú ætla
stjómvöld að fara að efla þann
óvinafagnað, að leggja niður inn-
flutningsgjöld af gróðurhúsaafurð-
um til að auðvelda erlendum aðil-
um samkeppnina við íslenska
bændur.
Ef einhver heldur að þetta sé gert
til að allir sitji við sama borð er það
misskilningur, byggður á lygi. Inn-
flutta grænmetið, afskorin blóm og
önnur gróðurhúsaframleiðsla er
meira og minna ríkisstyrkt og nið-
urgreitt í framleiðslulöndunum
ýmist Ijóst eða leynt. í EB-löndun-
um em ótal aðferðir notaðar til að
styrkja framleiðslu einstakra landa
eða héraða og að fara að ljúga því
upp að íslenskir gróðurhúsabændur
standi jafnfætis evrópskum starfs-
bræðmm sínum í samkeppninni
em falsrök.
Annað er að engin trygging er fyrir
því að t.d. grænmeti, sem flutt er
inn frá Frakklandi, eða blóm frá
Hollandi sé ræktað í þeim löndum.
Það getur allt eins komið frá Afríku
eða Suður-Ameríku og umskipað í
einhverju Evrópulandi.
Heilbrigði
Um hreinlæti íslenskra framleið-
enda er vitað eins og hitt, að hér á
landi em ekki skordýraplágur sem
orð er á gerandi og notkun eiturefna
við ræktunina er því í lágmarki.
Mikið af innflutta grænmetinu er
hægt að geyma svo vikum skiptir í
kæli án þess að það skemmist. Það
segir allt sem vita þarf um notkun
rotvamarefna.
Ef afgreiðslufólk í blómabúðum er
spurt hvenær blómin, sem það er að
selja, em skorin getur það svarað
upp á dag um innlendu framleiðsl-
una, en hefur ekki hugmynd um
hvort innflutningurinn, sem verið
er að selja samtímis, leggst útaf þeg-
ar heim er komið eða stendur sig
eitthvað lengur.
Oft er hægt að fá umframbirgðir af
vömm, sem þola takmarkaða
geymslu, fyrir slikk þegar lífdögum
fer að fækka.
Sjálfsagt em slíkar birgðir aldrei
fluttar til íslands. Það hlýtur að vera
einhver önnur skýring á spíraða kál-
inu og rotnunarlit á salatinu, sem er
svo algengt í íslenskum grænmetis-
borðum.
Aðstaða til gróðurhúsaræktar á ís-
landi er góð að því leyti að hægt er
að notast við tiltölulega ódýran jarð-
varma. Boranir, lagnir og aðrar til-
færingar til að nýta heita vatnið
kosta samt sitt og er langt því frá að
jarðvarminn sé ókeypis.
En myrkrið er mikill tálmi þess að
hægt sé að rækta plöntur mikinn
hluta ársins. En með lýsingartækni,
sem nú er að ryðja sér til rúms, er
hægt að bæta úr því og auka fram-
leiðsluna vemlega. En gróðurhúsa-
bændur þurfa að borga margfalt raf-
orkuverð á við verksmiðjur og gerir
það vetrarræktun illmögulega.
í stað þess að létta undir með ís-
lenskri gróðurhúsaræktun standa
yfirvöld þversum fyrir þeirri at-
vinnugrein, sem annars ætti sér
glæsta framtíð og mikil gróska er í,
og nú á að drepa hana alveg með því
að afhenda mikið niðurgreiddri er-
lendri framleiðslu allan markaðinn.
Er þetta kölluð samkeppni.
Ef heldur sem horíið verða allir ís-
lenskir bjargræðisvegir steindrepn-
ir í nafni markaðsfrelsis og sam-
keppni.
Ef fóma á gróskumikilli atvinnu-
grein eins og gróðurhúsarækt fer að
verða vandséð á hverju menn eiga
að lifa hér á landi og jafnvel hvort
nokkur ástæða er til að vera yfirleitt
að bardúsa hérna. Kannski best að
flytja sig bara þangað þar sem ódýra
grænmetið og blómin gróa.