Tíminn - 12.10.1991, Blaðsíða 2

10
HELGIN
Laugardagur 12. október 1991
FÉLAGSMÁLASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Síðumúla 39- 108 Reykjavík - Sími 678500 - Fax 686270
Forstöðumaður útideildar
Laus er til umsóknar staða forstöðumanns útideildar.
Háskólamenntun á sviði félags-, uppeldis- eða
sálarfræði er áskilin og einnig reynsla af starfi með
unglingum. Æskilegt er að starf geti hafist eigi síðar
en l.janúarn.k.
Útideild er deild innan Félagsmálastofnunar
Reykjavíkur sem sinnir leitar- og vettvangsstarfi
meðal unglinga og er markmiðið með starfinu að
fyrirbyggja að unglingar lendi í erfiðleikum og
aðstoða þá ef slíkt kemur fyrir. Starfið felur í sér auk
vettvangsstarfs, einstaklings, hópa- og samfé-
lagsvinnu. Starf forstöðumanns er fólgið í ábyrgð á
daglegum rekstri, skipulagningu á starfi deildarinnar,
auk almennra starfa í deildinni.
Starfið býður upp á mikla möguleika þar sem starf
útideildar er í stöðugri mótun.
Nánari upplýsingar veitir Petrína Ásgeirsdóttir
forstöðumaður útideildar, símar 621611 og 20365 og
Vilmar Pétursson deildarstjóri unglingadeildar í síma
625500.
Umsóknarfrestur ertil 1. nóvember n.k.
Umsóknum skal skila til Félagsmálastofnunar
Reykjavíkurborgar, Síðumúla 39 á umsóknar-
eyðuböðum sem þar fást.
FELAG
IIROSSAOÆNDA
Hrossakjötsmarkaður F.hrb.
— Vöntun á sláturhrossum —
Kaup á sláturhrossum
v/ Japansmarkaðar
Um helgar og alla laugardaga og mánudaga í október, nóv-
ember og desember verður frampartakjöt af fullorðnum
hrossum til sölu á mjög hagstæðu verði meöan til er hjá
S.S. á Selfossi. Pantanir í síma: (98)-21192-21692.
Fullorðin hross vantar til slátrunar til að uppfylla pöntun á
Japansmarkað frá október til desember. Eigendur hrossa
eru beðnir um að skrá hross sín til slátrunar hjá sláturleyf-
ishöfum eða hjá trúnaðarmönnum F.hrb. Aðeins stór og feit
hross, 5 vetra og eldri, eru tekin inn á þennan markað. 95%
af skilaverði greitt innan 2ja mánaða.
(Ijós hefur komið að flest hross af þéttbýlissvæðum, sem
hafa komið til slátrunar, eru ekki nógu feit. Því býðst F.hrb.
til að taka við hrossum til haustbeitar og slátrunar gegn því
að ábyrgjast lágmarksgreiðslu fyrir hvert hross kr. 10.000,-
Byrjað verður að taka við hrossum 15. október. Skráning og
upplýsingar veittar hjá Hallveigu í síma (91)-19200 á skrif-
stofutíma og hjá Sigurði Gunnarssyni, Bjarnastöðum, eftir
14. okt. í síma (98)-64445. — Ef þetta þjónar þér, þá skaltu
geyma auglýsinguna.
Félag hrossabænda
Dómshús í Reykjavík
FORVAL
Fjármálaráðuneytið mun á næstunni láta bjóða út
endurnýjun innanhúss í „Útvegsbankahúsinu við
Lækjartorg".
(forvali verða valdir 4-5 verktakar til að taka þátt í lokuðu
útboði. Um er að ræða fullnaðarfrágang á c.a. 1600 m2
svæði, aðallega á 1. og 2. hæð auk endurbóta á
lagnakerfum í öðrum hlutum hússins.
Forvalsgögn verða afhent á skrifstofu Innkaupastofnunar
Reykjavíkur, Borgartúni 7, Reykjavík, og skal skila
umbeðnum upplýsingum á sama stáð eigi síðar en kl.
15.00 miðvikudaginn 23. október 1991.
INNKAUPASTOFNUN RÍKISINS
BORGARTÚNI 7.105 REYKJAVÍK
bónda í Hvammi í Landi, Einarsson-
ar. Hann bjó 15 ár á Reyðarvatni.
Þau hjón urðu hvorugt gömul. Guð-
björg dó fertug. Einar sextugur. Þau
létu sjö börn eftir sig sem giftust.
Frá þeim er margt fólk.
Þunguð íjórtán vetra
Guðrún Halldórsdóttir fæddist 16.
júlí 1816. Hún óx upp og þroskaðist
skjótt. Varð fljót til ásta og líklega
vergjörn meira en í meðallagi. Fjór-
tán vetra gömul varð hún þunguð
fyrsta sinni. Öðru sinni sextán vetra
og síðar öðru hverju þar til hátt á
fertugsaldri. Ó1 þó eigi nema 10
börn. Hún hóf búskap með bónda
sínum, Böðvari Tómassyni frá
Sámsstöðum, 19 vetra gömul. Þá
voru þrjú af bömum þeirra fædd.
Þau bjuggu 13 ár á Reynifelli. Böðv-
ar þótti góður búhöldur. Prestur
hans taldi hann annan tveggja af-
burðatúnhleðslumanna sem þá voru
í Keldnasókn. Hinn var Brynjólfur
Jónsson á Þingskálum. Böðvar flutti
að Reyðarvatni við andlát Einars
ríka. Þar bjó hann 18 vetur, uns
hann andaðist sjötugur að aldri.
Guðrún ekkja hans var talin tvö ár
fyrir búi. Þá giftist hún vinnumanni
sínum: Helga, syni Bjarna í Stampi á
Landi, Helgasonar í Heysholti, Er-
lendssonar. Hún var þá liðlega hálf-
sextug.
„Farðu nú á mig,
Helgi“
Það var almælt að hún hefði skipað
honum að kvænast sér. Hún var í
hjúskap þeirra og búskap sögð hafa
tögl og hagldir og skipa Helga fyrir
flestum verkum. Til marks um það
var þessi saga sögð: Eitt sinn er þau
dægmðu drukkin, heyrði fólk Guð-
rúnu ávarpa bónda sinn svo: „Farðu
nú á mig, Helgi, og gerði það strax,
ef þú ætlar að gera það.“ Sem vænta
mátti áttu þau eigi börn. Líklega
hefur Helgi harmað það. Kominn
hátt á fimmtugsaldur tók hann sig
til og átti dóttur með Elínu vinnu-
konu. Hún var 20 árum yngri en
hann. Um það framtak sagði Guð-
rún þetta:
„Bölvuö skömm var að því, Helgi,
að þú skyldir taka framhjá mér.“
„Þú kenndir mér þetta," mælti
hann. Það var skilið þannig að hún
hefði stundum gripið til Helga með-
„Þar kom sá
sem tímdi
að skera“
an Böðvar bóndi var enn á lífi. Var
það raunar að vonum þar sem Guð-
rún átti í hlut, lífsþyrst kona, hisp-
urslaus og enn í fullu fjöri, en Böðv-
ar bóndi útslitinn og sárþjáður af
gikt og mæði mörg sín efstu ár.
Mælt er að Guðrún hafi verið hvat-
orð, djörf og beinskeytt við hvern
sem hún skipti orðum. Ýmis tilsvör
hennar urðu fleyg og voru sögð
mann fram af manni í þriðja og
fjórða ættlið Rangvellinga. Fólk var
í fásinni fyrri tíma nýtið á flest sem
nota mátti til gamans á góðri stund.
Þess guldu fleiri en Guðrún á Reyð-
arvatni. Nú eru sögur um hana flest-
ar fymdar. Hinar þykja bragðdaufari
en fyrir hundrað árum og því verður
að mestu gengið fram hjá þeim hér.
„Skömm að seinni
giftingunni“
Eitt sinn sátu saman f veislu og
ræddust við þrjár rosknar konur,
búnar að missa bændur sína, en all-
ar giftar aftur mönnum sem voru
þeim miklu yngri. Ein þeirra var
Vigdís Jónsdóttir, húsfrú í Gunnars-
holti, önnur Vigdís Guðmundsdótt-
ir, húsfrú í Austvaðsholti. Hún var
raunar þrígift. Þriðja konan í þess-
um hópi var Guðrún Halldórsdóttir
á Reyðarvatni. Hún var 15 árum
eldri en Helgi bóndi hennar.
Guðrún var að vonum ölvær nokk-
uð og að vanda eigi myrk í máli.
Hún mælti, svo hátt að margir
heyrðu, við þær Vigdísirnar:
„Okkur er öllum bölvuð skömm að
seinni giftingunni."
Nokkuð var Guðrúnu lagt til lasts
að hún var vínhneigð meira en hóf-
legt þótti. Ef til vill var til þess tekið
fyrir þá sök að fáar konur drukku sig
ölvaðar á hennar tíð. Hitt var hefð
að bændur væru fullir í ferðum og
flestum veislum sem þeir komust í.
Útboð
Snjómokstur á
Norðurlandi eystra
Vegagerð ríkisins óskar eftir tilboðum í
snjómokstur á Norðurlandi eystra vetuma
1991-1993.
1. Norður-Þingeyjarsýsla
2. Suður-Þingeyjarsýsla
3. Eyjafjarðarsýsla
Útboðsgögn verða afhent hjá Vegagerð
ríkisins á Akureyri og i Borgartúni 5,
Reykjavík (aðalgjaldkera) frá og með 14.
október n.k.
Skila skal tilboðum á sömu stöðum fyrir kl.
14.00 þann 21. október 1991.
Vegamálastjóri
Framsóknarfélag
Þorlákshafnar og Ölfus
Almennur fundur sunnudaginn 13. október kl. 20.30 I Duggunni I Þorlákshöfn.
Fundarefni:
Kosning fulltrúa á kjördæmisþing
Önnur mál
Guðni Ágústsson mætir á fundinn.
Stjómln.
Kópavogur-
Framsóknarvist
Spilum framsóknarvist I húsi félagsins aö Digranesvegi 12, sunnudaginn 13.
október kl. 15.
Framsóknarfélögln / Kópavogl.
Fáar sögur fara af því að ölvun Guð-
rúnar stuðlaði að slysum. Hugsast
mátti þó að svo hafi verið, er hún
eitt sinn hraut úr söðli f samreið og
lærbrotnaði. Samferðamönnum
hennar brá að vonum og stóðu hjá
henni stundarkorn f hálfgerðu ráða-
leysi. En gamla konan var æðrulaus
og varp á þá þessum orðum: „Verið
þið ekki lengur að góna upp í klofið
á mér. Komið þið heldur með
brennivín."
Guðrún var lengi ljósmóðir og fór
það vel úr hendi. í Keldnakirkjubók
skráði prestur hana „guðmóður" 16
vetra gamla. Vera má þó að móðir
hennar hafi tekið á móti því barni.
Ljósmóðurfræði hefur hún líklega
lært hjá Skúla lækni á Móeiðarhvoli.
Hún virðist hafa verið hreinleg og
kunnað vel að handleika hvítvoð-
unga. Ölhneigð hennar kom þar
ekki að sök. Þá daga, sem hún sat yf-
ir konum, bragðaði hún ekki
brennivín fyrr en barn var fætt og
frá því gengið. Mælt er að hún haft
mörgu sinni tekið Ijósböm sín heim
með sér og fóstrað þau fyrstu viku
eða hálfan mánuð. Það kom sjaldan
að sök þótt hún væri kennd á þeim
ferðalögum. Reiðhestur hennar skil-
aði oftast öllu heilu heim. Segir síð-
ar frá því.
Að Holtsmúla í Landsveit bjuggu
mörg ár Magnús Magnússon frá
Stokkalæk og Arnheiður Björgvins-
dóttir frá Reyðarvatni. Á jóladag árið
1877 fæddist þeim hjónum efnileg-
ur sveinn. Það þótti þó vissast að
ausa hann vatni og gefa honum nafn
eins fljótt og verða mátti.
Guðmundur Jónsson á Stóruvöll-
um, prestur þeirra Holtsmúlahjóna,
var vanheill um þær mundir, líklega
sinnisveikur. Allan síðari helming
ársins hafði hann fá eða engin prest-
verk unnið. ísleifur Gíslason
Keldnaprestur vann þau fyrir hann.
ísleifur bjó í Vestri-Kirkjubæ og
þjónaði Stórólfshvols- og Keldna-
sóknum. Þetta hálfa ár hefur hann
bætt á sig Skarði og Stóruvöllum.
Það er eigi kunnugt hvernig hann
hagaði messum um þessi jól. Hér
verður ráðið í það eftir líkum.
Á jóladag messaði ísleifur á Keld-
um og reið um kvöldið út að Stóru-
völlum, um það bil 20 kílómetra
leið. Guðmundur Loftsson, bóndi á
Heiði, var fylgdarmaður hans. Þeir
voru systkinasynir. Guðrún gamla á
Reyðarvatni virðist hafa slegist í för
með þeim. Þó gat hún verið farin áð-
ur út að Holtsmúla.
Áannan í jólum söng ísleifur prest-
ur messu á Stóruvöllum. Þá færði
hann með fagurri rithönd sinni inn í
kirkjubók Stóruvalla síðasta auka-
verk sitt þar í sveit: skírn Böðvars
Magnússonar í Holtsmúla. Þar
finnst sá maður skráður fyrsta sinn
með hefðbundnu fylgdarliði: Ijós-
móðurinni á Lækjarbotnum, Katr-
ínu Biynjólfsdóttur, Sæmundi
bónda hennar Guðbrandssyni og
Halldóri í Selinu Böðvarssyni, báð-
um skímarvottum. Þetta bendir til
þess að barnið hafi verið reitt til
skírnar upp að Stóruvöllum. Prestur
gat til hægðarauka skráð í kirkjubók
skírn sem hann átti að framkvæma
sama dag.
Um kvöldið var haldin í Holtsmúla
skírnarveisla. í veislulok var of seint
að ríða austur á Rangárvelli. Prestur
varð yfir tvö vatnsföll að fara, sem
gátu verið viðsjál á vetrarnóttu.
Það er kunnugt að þessa daga var
snjór á jörðu, norðanblástur og hart
frost, bæði austan lands og vestan. Á
Teigarhorni við Berufjörð var þá 8-
10 stiga frost. í Stykkishólmi var 16
stiga frost á annan í jólum. Á Suður-
landi var ekkert skráð um frost né
vind í þann tíma, en að líkindum var
þá kaldara á Landi og Rangárvöllum.
Ytri-Rangá rennur þar milli sveita. Á
henni eru ágæt vöð, sem oftast voru
auðveld yfirferðar. í frostum mynd-
ast þó ísskrið í ánni og þverhníptar
skarir með Iöndum. Hins vegar
leggur hana sjaldan svo, að traustur
hestís tengi þessar sveitir saman og
varla nema snjófok kæfi í ána.
„Er krakkinn
týndur?“
Þegar birti á þriðja í jólum sneru
Rangvellingar heim á leið. Guðrún