Tíminn - 02.02.1993, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 2. febrúar 1993
Þjóðhagsstofnun hefur gert ráð fyrir 2,5% samdrætti í atvinnuþátttöku á sama tíma og hún er vax-
andi í könnun Hagstofu:
Tölur Þjóðhagsstofnunar og
Hagstofu stangast alveg á
„Það þarf greinilega að skoða þetta (vinnumarkaðskönnun Hag-
stofunnar) nánar, því niðurstöður hennar stangast svo stórlega
á við aliar aðrar tölur, sem unnið hefur verið út frá. Hagstofan
telur t.d. að á milli 1991 og 1992 hafi störfum fjölgað um 1%,
en Þjóðhagsstofnun telur störfum hafa fækkað um rúmlega 1%
á sama tíma. Þarna munar rúmum tveim prósentum og niður-
stöðumar stangast beinlínis á,“ sagði Gylfí Arabjörasson, hag-
fræðingur hjá ASÍ. En Tíminn spurði hvort hann kynni að
skýra þá misvísun, sem virðist á milli umræðna um stórfellt
atvinnuleysi og fjöldauppsagnir annars vegar, og könnunar
Hagstofunnar, sem bendir tii að störfum hafi fjölgað fyili-
iega í takt við fjölgun landsmanna síðustu tvö árin.
„Vinnumarkaðskönnun Hag-
stofunnar er ný aðferð, sem
stunduð hefur verið í tvö ár og
komin er reynsla á. Við höfum
alltaf kvartað yfir því að það
væru mjög lélegar upplýsingar
til um vinnumarkaðinn og vor-
um því miklir hvatamenn að því
að farið yrði út í þessa könnun,"
sagði Gylfi.
En upplýsingar úr þessari
könnun og könnun Þjóðhags-
stofnunar stangast verulega á
varðandi vinnumagnið, fjölda
starfa og það sem mestu máli
skiptir: breytinguna á þessu frá
einum tíma til annars. „Við eig-
um bágt með að sjá skýringuna
á því hvers vegna mælingar
Hagstofunnar sýna vaxandi
fjölda á vinnumarkaði, en Þjóð-
hagsstofnunar stöðugt minnk-
andi. Hún hefur t.d. gert ráð
fyrir því að atvinnuþátttaka
landsmanna hafi dregist saman
um 2,5 prósentustig frá 1990 til
1992, þegar könnun Hagstof-
unnar sýnir vaxandi atvinnu-
þátttöku sömu ár,“ sagði Gylfi.
Ekki að berja
hausnum ...
„Vitanlega geta verið einhverj-
ir veikleikar í þessari könnun
Hagstofunnar, en það eru líka
miklir styrkleikar. Meðal þeirra
er könnunin sjálf og niðurstöð-
urnar um aukna atvinnuþátt-
töku, sem hún sýnir svart á
hvítu. Það þýðir ekkert að berja
hausnum við steininn f því efni.
í könnun okkar kemur fram
fjölgun á starfandi fólki, sam-
kvæmt skilgreiningu ILO (Al-
þjóðavinnumálastofnunarinn-
ar),“ sagði Hallgrímur Snorra-
son hagstofustjóri.
Hann bendir á að þessi fjölgun
starfa hafi ekki komið fram í
einkageiranum, sem er það svið
vinnumarkaðarins sem Þjóð-
hagsstofnun vinnur fýrst og
fremst út frá. Könnunin bendir
t.d. til talsverðs samdráttar í
iðnaði. Og sé einkageirinn dreg-
inn saman í heild, þá komi fram
fækkun, sem stemmi ekki svo
iila við tilfinningu fólks um
fækkun starfa. Niðurstöður
könnunarinnar bendi hins veg-
ar til fjölgunar fólks í vinnu hjá
hinu opinbera, hver sem skýr-
ingin sé á því. Mest fjölgun
komi þar fram í heilbrigðisþjón-
ustu og félagslegri þjónustu.
„Hvað athyglisverðast við nið-
urstöður könnunarinnar er það,
hvað atvinnuþátttakan vex.
Þetta á þó kannski ekki að koma
svo á óvart, a.m.k. tilhneigingin
til þessa. Reynslan sýnir, að þeg-
ar harðnar í ári og efnahagur-
inn dregst saman, þá svarar fólk
því með aukinni ásókn í vinnu.
Um þetta höfum við t.d. dæmi
frá árum eins og 1983, þegar
kaupmáttur kauptaxta féll stór-
lega. Það kom þá ekki fram
nema að hálfu í laununum sjálf-
um, því fólk vann þetta upp að
töluverðu leyti með lengri
vinnutíma og aukinni atvinnu-
þátttöku."
Hallgrímur bendir á að það
vaxandi atvinnuleysi, sem svo
mjög hefur verið talað um,
komi líka fram í könnun Hag-
stofunnar. Það komi þannig allt
heim og saman við aukningu á
skráðu atvinnuleysi. Á hinn
bóginn sé líka mikil reynsla af
því, að umræða sem þessi hljóti
að vera og verði alltaf nokkuð
ýkjukennd.
Þessi „óvæntu“ störf, sem
koma fram í könnun Hagstof-
unnar og virðast koma ýmsum á
óvart, leiða hugann að ýmsum
spurningum.
„Svört“ vinna að
aukast?
Hefur „svört“ vinna kannski
verið að aukast? Er það t.d.
mögulegt að fólk upplýsi Hag-
stofuna um störf sín í vinnu-
markaðskönnun, þótt Þjóð-
hagsstofnun finni hins vegar
engar upplýsingar um þau í
rannsóknum sínum úr skatt-
framtölum landsmanna?
Minna má á að síðustu ár hef-
ur einkaneysla landsmanna (og
þar með vöruinnflutningur)
jafnan haft tilhneigingu til þess
að aukast meira eða minnka
minna heldur en Þjóðhags-
stofnun hafði séð fyrir í sfnum
spám.
Það rifjast líka upp, sem ýmsa
hefur undrað síðustu árin, að
þótt landsmönnum á starfsaldri
fjölgaði um 1.500 til 1.600
manns á ári, á sama tíma og
skýrslur sýndu fækkandi störf
ár frá ári, þá kom þetta lengi vel
ekki fram í vaxandi atvinnu-
leysi. Talið var að minnkandi
atvinnuþátttaka, m.a. vegna
þess að fleiri fóru í framhalds-
nám, hafi komið þarna til
bjargar.
En það vekur aftur þá spurn-
ingu, hvað gerist ef þær þús-
undir manna, sem hafa haldið
sér frá eða horfið af vinnumark-
aðnum á síðustu árum, eru nú
farnar að streyma út á hann aft-
ur — eins og síðustu vinnu-
markaðskannanir Hagstofunn-
ar geta raunar bent til? En þar
kom m.a. fram að fólki á vinnu-
markaði fjölgaði á þrem misser-
um í kringum 7.900 manns, á
sama tíma og íslendingum á
vinnualdri fjölgaði aðeins í
kringum 3.800 manns.
- HEI
Sveitarfélögin eru beint og óbeint farin að undirbúa sig fyrir
að taka að sér grunnskólann:
HEILSDAGSSKÓLI
í HAFNARFIRÐI
Frá og með næsta hausti verð-
ur boðið upp á heiisdagsskóia í
grunnskólum Hafnarfjaröar.
Nemendur skóianna geta þá
haft þar viðveru f skólunum frá
8 á morgnana til 5 á daginn.
Guðmundur Árni Stefánsson,
bæjarstjórí (Hafnarfírði, segist
ektó telja að þessi bætta þjón-
usta við börn og foreldra hafí í
för með sér verulegan kostnað-
arauka fyrir bæjarsjóð. Foreidr-
ar munu taka þátt í kostnaðin-
um og greiða gjald fyrír þau
börn, sem hafa aukna viðveru f
skólanum.
Sveitarfélögin á höfuðborgar-
svæðinu hafa veríð að þreifa sig
áfram með heilsdagsskóla. A
Seltjarnarnesi er boðið upp á
heilsdagsskóla og í Reykjavík
hafa skólar veríð að þreifa sig
áfram með þessa þjónustu.
Guðmundur Árni sagði að
breytingin þýddi ekld að bætt
yrði kennsiutfmum við viðmið-
unarstundaskrána, a.m.k. ekki
að sinni, heldur yrð! um að
ræða skólaathvarf utan hefð-
bundinnar kennslu. Nemendur
gætu fengið hjálp við heima-
nám og fengju aðstöðu til að
geta stundað félagsstörf af
ýmsu tagi.
Guðmundur Árni sagðist telja
að kostnaður við þetta verði
ekki verulegur. Ekki þurfí að
auka við húsakost, því að búið
sé að byggja það vel upp skóla-
húsnæði f Hafnarflrði á sfðustu
árum. Fyrirhugaað sé að for-
eldrar taki þátt í kostnaðinum
og greiði 100 kr. fyrir hvern
viðverutíma barns. Kostnaðar-
þáttur málsins iiggi reyndar
ekki alveg fyrir í dag.
Guðmundur Ámi sagði að
með heilsdagsskóia eigi menn
von á að það dragi úr ýmiss
konar annarrí þjónustu, sem
boðið hefúr verið upp á fyrir
börn f Hafnarfírði, t.d. á skóla-
dagheimilum og tómstunda-
heimili, en þau hafí sinnt þess-
arí þörf að hluta til. Ef það ger-
ist, verði kostnaðaraukinn ekki
tilfinnanlcgur fyrir bæjarsjóð.
Guðmundur Arni sagðist vera
sannfærður um gildi heilsdags-
skóia fyrir börnin og foreldra
þeirra. Markmiðið sé einnig að
auka kennslumagn í grunn-
skóta. „Það er mín sannfæring
að þegar grunnskólarnir fara að
fullu og ÖIIu leyti yfír til sveit-
arfélaganna, þá batnar þessi
þjónusta," sagði Guðmundur
Árai. -EÓ