Tíminn - 08.08.1996, Blaðsíða 8

8
Fimmtudagur 8. ágúst 1996
Dole: ber aldurinn vel oð sjá, en er
þó ekki talinn mjög sterkur til
heilsunnar.
mikið um ólgu, vaxandi
hörku, ótta, hatur. í slíku pól-
itísku andrúmslofti, þar sem
andstæöur virðast á þeirri leið
að harðna og verða illsættan-
legri, má vera að menn af gerð
Dole eigi erfitt með að njóta
sín.
Kvíði margra Bandaríkja-
manna vegna fyrirtækjaflutn-
ings til „ódýrari" landa og lífs-
kjara á niðurleið býður upp á
möguleika fyrir stjórnmála-
menn, sem mæla með því að
Bandaríkin leggi meiri áherslu
á þjóðarbúskap en sem mest-
an alþjóðleika í efnahags- og
viðskiptamálum og að stjórn-
völd geri ráðstafanir til vernd-
ar atvinnulífi innanlands.
Tengt þeim kvíða að einhverju
marki er vantrú gagnvart alrík-
inu eða jafnvel svæsinn fjand-
skapur í þess garð, sem virðist
hafa farið eins og eldur í sinu
um Bandaríkin síðustu ár.
Ýmsum þykir vænlegt fyrir
repúblíkana að höfða til þess
hugarfars, þó ekki sé nema
vegna þess að þeir eru nú í
stjórnarandstöðu. En Dole er
of gamall í hettunni og of rót-
gróinn kerfiskall til þess að
hann vilji eða jafnvel geti til-
einkað sér þesskonar „popúl-
isma."
Hljóp á sig út af
tóbaki
Clinton hefur þar að auki
snúið á hann og repúblíkana
með því að taka upp á arma
sína mál, sem þeir beittu eða
beita sér fyrir og voru/eru talin
líkleg til vinsælda. Dæmi um
það er frumvarpið um breyt-
ingar á aðstoð hins opinbera
við efnalítið fólk og fátækt,
sem Clinton hefur nú ákveðið
að undirrita. Það felst m.a. í
því að slík aðstoð er færð frá
alríkinu til fylkjanna og er yf-
irleitt ekki gert ráð fyrir því að
téðar breytingar verði viðtak-
endum aðstoðarinnar til hags-
bóta, nema síður sé. En Clin-
ton reiknar líklega með því að
tiltölulega fátt af því fólki
kjósi hvort sem er; í forseta-
kosningum þarlendis fer kjör-
sókn sjaldan hátt yfir 50%.
Ofan á þetta spillti Dole fyr-
ir sér meðal blökkumanna
með því að taka ekki boði NA-
ACP, gamalgróinna og þekktra
blökkumannasamtaka, um að
flytja ræðu á ársfundi þeirra,
og bar við önnum. Clinton lét
sig hins vegar ekki vanta þar.
Þá hljóp Dole á sig nýlega í
vinsælum sjónvarpsþætti,
Good Morning America, með
því að þvertaka fyrir það að
tóbak væri hættulegt heils-
unni (mjólk gæti verið henni
engu síður hættuleg) og vana-
bindandi. Það þótti óvarlega
sagt, m.a. með hliðsjón af því
að tóbak er ekki í tísku um
þessar mundir. Spyrillinn í
þættinum var fljót aö setja í
samhengi við þessi svör Doles
að bandaríski tóbaksiðnaður-
inn er í kröggum og að Dole
kvað hafa fengið fé mikið frá
honum til kosningabaráttu
sinnar. Missti Dole þá stjórn á
skapi sínu, skammaði spyril-
inn og sagði hana vera vinstri-
fréttamann og á snærum
demókrata. Það var varla gott
fyrir hann því að spyrill þessi,
Katie Couric, nýtur mikilla al-
þýðuvinsælda.
/ Bandaríkjunum
stefnir í stórsigur
Clintons í forseta-
kosningunum í
haust, fremur þó
vegna þess oð kjós-
endur bera tak-
markaö traust til
Dole en hins oð þeir
hafi mikiö álit á nú-
verandi forseta
Eins og sakir standa eru
allar horfur á því ab
Bill Clinton verði end-
urkjörinn forseti Bandaríkj-
anna í nóvember. í skoðana-
könnunum fyrir skömmu
var hann 24 prósentustigum
fyrir ofan Bob Dole, fram-
bjóðanda repúblíkana til
valdamesta embættis í
heimi.
Þetta má kallast nokkuð gott
hjá Clinton, þegar haft er í
huga að Bandaríkjamenn
nokkuð almennt virðast ekki
hafa ýkja háar hugmyndir um
manngildi forseta síns. Því
valda m.a. framhjáhaldssögur,
sannar og/eða lognar, og
„Whitewatergate", vandræða-
legt fjárfestingamál. En það
hefur hingað til komið harðar
niður á ýmsum vinum Clin-
ton-hjóna en þeim sjálfum.
Beðið eftir Powell
Yfirburðir Clintons í kosn-
ingabaráttunni virðast hvað
helst stafa af því, að dauft er
yfir andstæðingum hans,
repúblíkönum. Það er heldur
betur breyting frá öllum kraft-'
inum sem sá flokkur kvað hafa
geislað af eftir kosningasigur
sinn 1994.
En í aðdraganda núverandi
kosningabaráttu snerust mál-
in þannig að allt fór að ganga
á afturfótunum fyrir repú-
blíkönum. Þeir biðu þess lengi
hvort Powell, fyrrum yfirhers-
höfðingi, ákvæði að fara í
framboð fyrir þá eða ekki. Sú
bið, ásamt því að Powell ákvað
um síðir að fara ekki fram, tók
vind úr seglum repúblíkana.
Eftir það fór orka flokksins um
skeið helst í það að kveða nið-
ur Pat Buchanan, nokkuð um-
deildan repúblíkana sem vildi
komast í forsetaframboð og
hafði allverulegt fylgi, ekki síst
meðal þess stóra hluta milli-
stéttarinnar sem í frjálshyggj-
unni og alþjóðahyggjunni,
sem nú ríkja í efnahagsmál-
um, er á sigi niður í fátækt.
En því sem næst allir aðrir
sameinuðust gegn Buchanan,
svo að um skeið var svo að sjá
að aðalmálið í innanlands-
stjórnmálum þar væri að
koma honum á kné. í þeirri
fylkingu sameinuðust auð-
valdið í Wall Street, líberalar
hverskonar, margir íhalds-
menn, gyðingar, blökku-
menn, hispaníkar og ekki síst
repúblíkanar sjálfir.
Dauft yfir
Dole
Buchanan var kveðinn í kút-
inn og varð þá niðurstaðan að
forsetaefni repúblíkana varð
Bob Dole, 73 ára stjórnmála-
þjarkur sem hefur setið á
Bandaríkjaþingi í 35 ár, eða frá
því í byrjun stjórnartíðar
Kennedys.
Hann virðist hafa orðið fyrir
valinu einkum vegna þess, að
aðrir frambjóðendur repúblík-
ana virtust enn ólíklegri en
hann til sigurs. Og sigurlíkur
Clintons virðast einkum
byggjast á því að þótt álit
landa hans á honum sé tak-
markað, þá þykir þeim Dole,
sem er 23 árum eldri en Clin-
ton, enn ólíklegri til að verða
skörungur á forsetastóli.
Gamall og þreyttur
Þótt Dole líti vel út eftir
aldri, sé nokkuð almennt álit-
inn góður maður og gildur og
hafi á sér hetjuljóma nokkurn
frá heimsstyrjöldinni síðari
(þar sem hann barðist og
særðist), draga hár aldur hans
og sögur um ekki mjög gott
heilsufar úr möguleikum
hans. Hægri handleggur hans
er mikið til lamaður eftir ák-
verkann úr stríðinu, hann er
að sögn ekki gallhraustur fyrir
hjarta og hefur verið skorinn
upp við krabbameini og kvið-
sliti. Hann virðist, á heildina
litið, koma mörgum fyrir sjón-
ir sem gamall og þreyttur.
Sem gamalreyndur maður í
kerfinu og hófsamur íhalds-
maður er Dole líklegur til að
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
reyna að forðast árekstra, bæði
í innanríkis- og utanríkismál-
um, verði hann forseti, og
koma fram sem maður mála-
miðlana. Hann vill líklega
helst hafa sem flest sem líkast
því er veriö hefur. En um þess-
ar mundir virðist vera í því gíf-
urlega fjölbreytilega risasam-
félagi, sem Bandaríkin eru,
Clinton-hjón: „ Whitewatergate" hefur hingab til komiö meira niöur á ýmsum vinum þeirra en þeim sjálfum.