Skinfaxi - 01.11.1909, Blaðsíða 1

SKINFAXI.
2. TBL.
HAE'NARFIRÐI, NOYEMBER 1909.
I. ARGr.
Ætlunarverk ungmennafélaganna.
Efni : 1. Inngangur. 2. Þjóðrækni. 3. Plöntu-
rækt. 4. íþróttir og listir. 5. Bindindi. 6. Trú-
rækni. 7. Frelsi. 8. Skemtanir.
2. Þjóðrækni.
I.
„Yér ættum miklu betur en hingað til
að vekja tilfinning iýðsins fyiir sögu vorri
og bókmentum og fornum „kultur", sem
lýsir séi- í ótalmörgu, í fornum þjóðsögnum
og kvæðum og fornum söng, i veiklegu
listasmíði, útskurði, útsaumi, silfursmíði og
öðrum iistaiðnaði, sem útlendir dást að,
en sem því miður er að kulna út og hverfa
í landinu sjálfu. Yér þurfum oftar í blöð-
um og ritum með samkomum og öðru að
minnast tillidaga þjóðaiinnar og þeirra fram-
liðnu merkismanna, sem gert hafa landinu
gagn og sóma; slíkt' gera aðrar þjóðir, en
vér sjaldan eða aldrei!" (Þ. Thoroddsen.
Andvari 1907. s. 47.)
IJessi gullvægu orð vors mikla vísinda-
manns ættum vér að leggja á hjartað, og
ungmennafélögin ættu ekki síst að gera
það. J?ar er rninnst á þjóðiega fornfræði
vora, þjóðlegar listir, og þjóðskörunga minn-
ing. Og þetta ait ætti öllum iandsmönn-
um að þykja vænt um. Og til dæmis
ætti á ungmennafundum ætíð að tala um
einn eða fleiri merkismenn, sem mest hafa
verið landinu til gagns og sóma. Og só
ekki liægt að tala um þá, svo skal lesa
hátt sögur um þá.
Mest skal meta málið af öllu þjóðlegu.
Bita og_ tala fallega, jjósa og hreina ís-
lensku, varast, útlend orð og útlenda orða-
skipan. Og að minsta kosti ætti enginn
lengur að gei-a það að gamni sínu að blanda
mál sitt með útiendum orðum.
Leggja rækt við íslenskar bókmentir. f’ær
eru að verða fjölhæfari og margbreyttari.
Og skáldskapinn þurfum vór varla lengi hór
eftir að sækja til útlanda.
Kaupa mest og lesa íslenskar bækur. Sú
var tiðin, að fátt var af islenskum fræði-
bókum, nema fornsögunum. fá vorum
vér neyddir til að lesa útlendar fræðibæk-
ur. Nú fjölgar góðum íslenskum fræði-
bókum með ári hverju.
Læra að skiJja móðnrmálið. Byija á ál-
menna ritmálinu. Skilja það ekki allir?
Nei, því er miður! Fjöldamörg orð í fræði-
bókum vorum skilur almenningur ekki. í
Helgakveri eru víst 60 svona þungskilin orð.
Læra að skilja slcáldamálið! Þar er þó
langflest af þungskiidum orðum. Til dæm-
is í Bjarna, Gröndai, Grími, Steingrími og
fleiri skáldum. Og lika í Jónasi sjálfum.
í þjóðsöngunum sjálfum, já í „Eldgamla
ísafold" koma fyrir orð, sem margt fólk
skilur ekki, t. d. „mögum,“ „gumar“ og
fleiri.
Og þó er ái íðandi að skilja þessi og mörg
önnur skáldaorð, ef maður vill heita og
vera mentaður. Skilja þau vel, áður en
niaður fer að fást, við útlend mál!
Og sannarlega er meiri menning í að
kimna og slcilja úrvalskvæði þessara og ann-
ara skálda vorra, en að þyija í belg og
biðu þetta útlenda rómanarusl.
Og samt er enn þá meiri menning í að
elska þessi kvæði og Jifa eftir ]>eim. Ung-