Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1940, Blaðsíða 20

okkar þjóðfélagi og álitið á ísl. sjómanna-
stétt, þegar Markús Bjarnason skólastjóri tók
til starfa til viðreisnar íslenzkri sjómanna-
stétt.
Markús var hvorki danasleikja né dana-
hatari. Hann viðurkenndi yfirburði Dana í
stjórnsemi, reglusemi og þrifnaði og tók það til
fyrirmyndar. Hann þekkti áhuga, dugnað og
fróðleiksfýsn landa sinna í sjómannastétt og
notaði þessa þekkingu út í æsar. Hann stóð
manna bezt að vígi í umbótastarfinu, á sumr-
um sem skipstjóri og á veturna sem kennari í
bóklegum sjómannafræðum og verklegum
vinnubrögðum við seglasaum og annað er ung-
ir menn þurftu að læra, er verða vildu yfir-
menn á íslenzkum skipum.
Aðalerfiðleikarnir, sem þurfti að yfirvinna
voru tvennskonar:
1. Yantrú útgerðarmanna á bóklegri og verk-
legri sjómannafræði, þeirra, er fela átti
stjórn íslenzku fiskiskipanna.
2. Að fá íslenzku sjómennina til þess að hafa
trú á sjálfum sér og bera virðingu fyrir
störfum sínum — fá þá til að skilja, að þau
væru eins virðingarverð og störf annara
manna í þjóðfélaginu. Það væri mest kom-
ið undir þeim sjálfum sem sjóinn stunduðu,
hvert álit þjóðin fengi á þeim og starfsemi
þeirra.
Það er ekki rúm til þess að skýra þessi mál
hér, um þau mætti skrifa heilar bækur. Hins
má geta sem full sannað er, að um aldamótin
síðustu, þegar Markús féll frá, naut íslenzka
sjómannastéttin fullrar virðingar í samanburði
við aðrar stéttir hér á landi. íslendingarnir
hofðu með öllu tekið yfirhöndina við stjórn.
ina á íslenzkum fiskiskipunum. Fiskiveiðar á
verzlunarskipunum voru horfnar. — Danskir
menn voru ekki lengur til, sem skipstjórar á
íslenzkum fiskiskipum. Margir hinna íslenz'ku
yfirmanna, voru fyrirmyndarmenn í reglusemi,
stjórnsemi og þrifnaði. íslenzki fiskiflotinn óx
og efldist undir stjórn þeirra og útgerðinni
farnaðist vel og var á heilbrigðu framfara
skeiði, landi og lýð til heilla og blessunar.
Hvaða álit sjómenn voru þá farnir að hafa á
sjálfum sér, má ef til vill nokkuð marka af um-
mælum Gröndals um Reykjavíkurlífið um
aldamótin. Hann segir þar m. a.:
„Þar kemur nú einn hópurinn með reglu^
stikur og teikniborð, og kortarollur svo lang-
ar að þær ná yfir þvera götuna — það eru
skipstjóraefni frá Stýrimannaskólanum, allir
þrútnir af matematik og hugsandi um „póli-
hæðina“, þeir heilsa ekki, þeir vita hverjir þeir
eru kallarnir, þeir eru tvö ár á skólanum og
eru þá útlærðir og fá jafn há laun og héraðs-
læknirinn og hærri en aukalæknirinn, sem
hafa verið 12 ár að læra“.
Markús Bjarnason var samvizkusamur em-
bættismaður, sem ekki vildi vamm sitt vita á
nokkurn hátt, en hann var ekki aðeins vandur
að virðingu sinni, hann var einnig vandur að
virðingu nemenda sinna og skipverja. Hann
var kröfuharður og þoldi engan heigulshátt,
en jafnframt réttsýnn og sanngjarn, ef máls-
bætur voru.
Ég held að enginn einn maður hafi átt eins
mikinn þátt í því, að hefja íslenzka sjómanna-
stétt til vegs og virðingar, sem Markús Bjarna-
son, skólastjóri. Hann ávann sér traust og
virðingu samborgara sinna, og því meiri sem
árin liðu og reynslan sýndi heillavænlega á-
vexti af störfum hans.
Markús var kvæntur og hét hona hans Björg
Jónsdóttir. Þau áttu einn son, sem enn er á
lífi — Sigurjón — nú fulltrúa í Stjórnarráð-
inu hér, sem jafnframt hefir á hendi skrásetn-
ingu íslenzkra skipa og vinnur með því að
framförum islenzkra útvegsmála, þótt í smærri
mæli sé, en faðir hans gerði.
Markús andaðist 18. júní 1900, aðeins 51
árs að aldri. Hann var jarðsettur 7. júlí að við-
stöddu margmenni, með alla helztu embættis.
menn landsins í broddi fylkingar. Við andlát
hans voru ort mörg ljóð og fylgja hér nokkur
erindi, er benda til þess álits er hann naut hjá
samborgurum sínum og öðrum landsmönnum:
Nú hættu hvítu að falda
og hljóðna mararalda.
Gi'át vænsta vininn þinn.
Yor ættjörð er í sárum,
og okkai' hyggð í tárum,
og grætur óska-soninn sinn.
VÍKINGUR
20