Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1997, Blaðsíða 56

Guðjón A. Kristjánsson forseti Farmanna- og fiskimannasambandsins
kom víða við í ræðu sinni við setningu 38. þings Farmanna- og fiski-
mannsambandsins. Á þinginu var Guðjón kjörinn forseti í áttunda sinn.
Sértstætt ár
etta ár sem senn er liðið hefur að
mörgu leyti verið sérstætt. Árið
hófst á því að allir kjarasamningar
stéttarfélaga féilu úr gildi. Afar hægt gekk
fyrstu 3-4 mánuðina að koma af stað gerð
kjarasamninga á almennum vinnumark-
aði. Þrátt fyrir viðræðuáætlanir um
hvernig skyldi staðið að samningsgerð
samkvæmt nýjum lögum um stéttarfélög
og vinnudeilur, sem áttu að verða til þess
að flýta fýrir gerð nýrra kjarasamninga.
Svo til allir kjarasamningar hafa verið
knúðir fram með því að félög eða stéttar-
sambönd hafa verið að vinna að verkfalis-
boðun, búin að boða verkfall eða verkfall
hafið þegar loks hafa náðst kjarasamning-
ar.
Vegið að kjarasamningum.
Innan FFSÍ hafa verið gerðir samningar
íyrir farmenn, þar var búið að boða til að-
gerða. Tvisvar hafa verið gerðir samning-
ar fyrir LFIG, þeir voru fyrst kolfelldir og
menn hugðust jafnvel hætta þar störfum
ef allt um þryti og síðan samningur sem
Gæslumenn voru sáttir við og sam-
þykktu. Fiskimenn eru hinsvegar ennþá
með lausa samninga og þar hefur nánast
ekkert miðað. Að mínu viti eru fiski-
nienn á ögurstund að verja sinn kjara-
samning sem rnjög hefur verið vegið að á
undanfömum árum.
Samþjöppun valds.
Ægivald sístækkandi fyrirtækja i flsk-
vinnslu og útgerð með sameiningum og
uppkaupum á fiskiskipum og aflakvótum
veikir stöðu fiskimanna og reyndar
verkafólks einnig. Sum fyrirtæki gera nú
orðið út eða vinna afla í mörgum lands-
fjórðungum. Komi upp deila um starfs-
réttindi fólksins eða kaup og kjör þar
sem fólk vill vernda sinn rétt má oft
heyra sett fram það sjónarmið af stjórn-
endum sammna fyrirtækjanna sem nú
eiga mikið undir sér eins og stundum var
sagt á tímum vistarbandsins “sáluga” að
ef ekki sé hægt að knýja fram eftirgjöf
kaups eða réttinda þá sé best að vinna
aflann annarsstaðar. Fólki er sem sagt
gert ljóst að atvinna þess og eignir í við-
komandi sjávarútvegsplássi sé ekki trygg
framtíð. Svo iangt hefur þetta gengið að
sjómönnum em meinuð þau kjarasamn-
ings og lögvernduðu réttindi að róa til
fiskjar vikum saman fyrr en þeir hafa
samþykkt lægra verð en eðlilegt er og al-
mennt viðmið við afurðir og markaðs-
verð ætti að gefa.
Li'tið búsetuöryggi.
Réttarstaða fólks í ýmsum sjávarbyggð-
um landsins til atvinnu og búsetuöryggis
er ekki mikið um þessar mundir. í raun
má lýsa öryggisleysi fólks í stuttu máli
með tilvitnun í orð Matthíasar Bjamason-
ar fyrrverandi sjávarútvegsráðherra þeg-
ar hann sagði í tilefni þess að Þorbjörn
h/f í Grindavík yfirtók útgerð og vinnslu
Bakka h/f í Bolungarvík. “Ég vona að
Grindvíkingar verði Bolvíkingum góðir.”
Til þess tel ég reyndar mikla von enda
við mæta menn að eiga.
Sameining stéttarfélaga.
Viðbrögð stéttarfélaga fiskimanna inn-
an FFSÍ við þeirri útgerðarstefnu að sama
fyrirtæki geri út í öllum fjórðungum
iandsins getur bara orðið á einn veg sé lit-
ið til þess að hlutverk stéttarfélaga er að
verja réttindi og kjör félagsmanna sinna.
Þau verða að hrinda af stað ferli samein-
ingar fiskimannafélaga og hafa að leiðar-
ijósi það skýra markmið að sameinast í
eitt félag yfirmanna á fiskiskipum og far-
skipunt í eitt landsfélag. Þá fýrst er hægt
að standa saman að því að verja réttindi
og kjör með því að korna í veg fyrir að
nýir menn gangi í þau störf þar sem ólög
og þvingun hefur fengið að ráða ríkjum.
Túlkun samninga.
Farmenn innan FFSÍ hafa nú þegar far-
ið þessa leið og sameinað Skipstjórafélag-
ið og Stýrimannafélagið í eitt stéttarfélag
allra farmanna í Skipstjóra- og stýri-
mannafélag íslands. Reyndar er það svo
að lausn deilna við atvinnurekendur í far-
mennsku eru með allt öðru og eðlilegra
formi en við sumar útgerðir innan LÍÚ.
Korni upp ágreiningur um túlkun samn-
ings eða rétt launþega þá er það leyst oft-
ast fljótt í viðræðum stéttarfélags og at-
vinnurekanda og það samkomulag held-
ur. Þegar slíkar deilur koma upp við út-
gerðir innan LÍÚ er oftast reynt að fela
málið og sagt að sjómannasamtökin hafi
engin dæmi tfl þess að benda á.
Kvótabrask og deilur.
Leiðinlegustu og illvígustu deilur við
sumar útgerðir innan LÍÚ hafa snúist um
það sem við sjómenn köllum kvótabrask.
Það er þegar leiguverði fisksins sem
syndir enn í sjónum óveiddur er blandað
inn í það verð sem sjómenn ættu rétti-
lega að fá. Lækkað er það fiskverð sem
eðlilegt viðmið við markaði og afurða-
verð ætti að gefa sem grundvöll inn í
hlutaskiptasamning sjómanna og útgerð-
ar sem er ákvörðun um hvað sjómaður-
inn fær að lokum greitt í kaup.
Stjórnvöld og kvótaframsal.
Ég fer ekki dult með þá skoðun mína
að sinnuleysi stjórnvalda með því að við-
56
SJÓMANNABLAÐIÐ VÍKINGUR