Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.2005, Síða 39

Um svipað leyti og þremenningarnir
luku við að setja vélina sarnan kom
Jimmy Youell til Reykjavíkur en hann var
á mála hjá Bell og fór um heiminn að
kenna þyrluflug. Youell var á sjötugs-
aldri, gamall kapteinn frá lmperial Air-
ways og með þúsundir flugtíma að baki,
miklu íleiri en nokkur annnar flugmaður
í heiminum. Þetta var feikilega skemmti-
legur karl, Breti í húð og hár og þótti
skoskt vískí afskaplega gott.
Fljótlega eftir að Youell kom bárust
honum fréttir af því að i Hvalfirðinum
væri bresk freigáta að slæða upp tundur-
duflalagnir, sem voru víst einhverjar leif-
ar frá stríðsárunum. Eftir þetta áttum við
gjarnan erindi upp í Hvalfjörð og lentum
þá á bryggjunni í Hvítanesi þar sem okk-
ar beið hraðbátur frá freigátunni sem
flutti Youell um borð en ég beið og pass-
aði vélina.
En Youell flaug ljómandi vel og okkur
gekk námið framar öllum vonum. Fyrst
þyrluflugið mitt var 13. júní 1949 en þá
flaug ég í tíu mínútur með Youell. Þetta
var í fyrsta skiptið sem þyrlu var flogið á
íslandi. Næsta flug loggaði ég 1. júlí en í
millitíðinni minnir mig að hjólin hafi
verið tekin undan vélinni og flothylki
sett í staðinn sem gerðu okkur kleift að
lenda á sjó og vatni þar sem hún sat eins
og stöðugasti bátur.
Okkur Antoni þótti afskaplega fram-
andi að fljúga þessu tæki en það var bara
til að byrja með, i þrjú eða fjögur fyrstu
skiptin, svo var eins og kviknaði á peru.
Það var eins og opnaðist fyrir okkur nýr
heimur. Aðflug til lendingar og flugið
sjálft voru ekkert ólík því sem við áttum
að venjast en flugtakið og lendingin voru
töluvert öðruvísi.
Þegar við höfðum náð tökum á þessu
vorum við sendir í einflug, Anton 5.
september og ég daginn eftir.
Ég flaug sólóflugið upp að Skeggja-
stöðum í Mosfellssveit. Þar beið mágur
minn, Kristinn Skúlason, með kampavín
en þegar átti að hella í glösin vildi Youell
fá að sjá um áhellinguna. Hann festi
þvínæst flöskuna á annað flothylkið eða
pontoonið, sem var neðan á vélinni í stað
hjóla, hóf sig á loft, hallaði vélinni og
hellti þannig í glösin. Hann var nettur
flugmaður, karlinn.
Hefði þyrla bjargað mönnunum
á Faxaskeri?
Um haustið, þegar mister Youell
kvaddi og hélt til síns heima, stóð upp á
íslendinga að svara Bell. Vildu þeir fá
þyrluna eða ekki?
Slysavarnarfélag íslands var reiðubúið
til að kaupa hana og hafði í því skyni
staðið fyrir samskotum meðal almenn-
ings í „helikoptersjóð", auk þess að
semja við Skipaútgerð ríkisins um að
taka að sér rekstur vélarinnar en Skipaút-
gerðin átti að fá „ótakmarkaða heimild'1
J .*>) -'W'l w f : $ >vlf f 1 ■ •’ i
J:; í téfí
Rdðherrar höfðu áhuga á þyrlunni og ríkisstjómin samþykkti að standa straum af rekstri henn-
ar en allt komfyrir ekki og málið dagaði uppí á Alþingi íslendinga. Hér er Eysteinn Jónsson,
ráðherra flugmála, að lœra umflug afMister Youell.
til að nota þyrluna til landhelgisgæslu
sem þá var í verkahring hennar.
Þannig skyldi meginhlutverk þyrlunn-
ar vera tvíþætt, „ ... björgun manna úr
strönduðum skipum og í öðru lagi land-
„Mér fannst til skammar
að þurfa að fara bónar-
xeg að Alþingi þar sem
menn gerðu ekki annað
en að rífast um
þyrluna,“ rifjar Karl
upp. „Á einhxerjum þess-
I ara funda, sem xið Anton
xorum boðaðir á, spurði
mœt kona - ég ætla ekki
að nefna hana á nafn
enda hefur hún unnið
xel að slysaxarnarmálum
- hxort helikopter hefði
getað komið að gagni
xið björgun mannanna
sem komust upp á Faxa-
sker xið Vestmannaeyjar
þegar xélbáturinn Helgi
fórst?
mmmmmmmmmmmammmmmmmmt^mmmmmmmi^a^ammmammmmmmmmmmmmmmmmmHÍÍ I
mmmtmmMamatBmi wíiiiiii imniiw—mm
helgisgæsla," eins og sagði í skýrslu flug-
ráðs frá 23. febrúar 1950. Vitaskuld mátti
hafa ýmislegt annað gagn af vélinni. Á
Alþingi reyndi Gísli Jónsson að vera
fyndinn og sagði vélina henta ágætlega
til að úða eitri yfir tré og matjurtagarða.
Fylgismönnum þyrlunnar stökk ekki
bros við þessi orð en tóku undir það með
Gisla að þyrlan gæli að sjálfsögðu leyst
ýmis önnur verkefni en þau að bjarga
mannslífum og góma landhelgisbrjóta.
Það mætti nota hana til sjúkraflutninga,
til að leita að týndu fólki, hún gæti flutt
varahluti um borð í fiskiskip, farið póst-
flug - og úðað skóga - svo fátt eitt væri
talið.
Vandinn var aðeins sá að Slysavarnar-
félagið treysti sér ekki til að standa
straum af rekstri vélarinnar og hafði fé-
lagið því leitað til ríkisstjórnarinnar um
aðstoð. Bjarni Benediktsson, sem þá var
dómsmálaráðherra, greip tækifærið og
brá sér í flugferð með þessum einkenni-
lega farkosti „ ... og get því talað um það
af eigin raun -, að vélin getur tekið sig
upp af einni þúfu og setst þar svo aftur,
svo að greinilegt er, að flugvélin getur
orðið að notum þar, sem venjuleg flugvél
kemur ekki að haldi“, sagði Bjarni þegar
hann, i febrúar 1950, talaði fyrir þings-
ályktunartillögu á Alþingi urn að ríkið
tæki að sér að greiða rekstrarkostnað
þyrlunnar.
Málið hafði þegar dregist umtalsvert en
þyrlunni átti að skila til sins heima um
leið og Youell fór af landi brott - eða að
öðrum kosli ganga frá kaupum á henni.
Þetta hafði hins vegar lent í eilífum töf-
um. Slysavarnarfélagið vildi kaupa en átti
ekki peninga til að starfrækja vélina. Til
að bæta gráu ofan á svart hafði gengis-
felling haustið 1949 rýrt svo fé
„helikoptersjóðsins" að félagið átti ekki
lengur fyrir þyrlunni. Þingmenn vildu
láta reyna þyrluna í íslenskum vetrar-
veðrum en forsvarsmaður Elding Trade
Company, Oddur Sigurðsson, var orðinn
langþreyttur á öllum töfunum og svaraði
neitandi. Það hefði átt að skila vélinni á
síðasta ári (beiðnin var lögð fram i janú-
ar 1950) og auk þess hefðu forsvarsmenn
félagsins sagt fullreynt með vélina.
Sjómannablaðið Víkingur - 39