Náttúrufræðingurinn - 2000, Blaðsíða 20

Almanaks Háskólans árið 1991. Við útreikn-
ingana voru notaðir stuðlar Sjómælinga
Islands, að vísu nokkru færri en notaðir
höfðu verið við útreikningana í Bretlandi
(sjá neðar). Um svipað leyti tóku Sjó-
mælingar íslands þetta sama forrit í notkun
og fóru þá að birta spár fyrir fleiri staði en
Reykjavík. Þær spár byggðust m.a. á
athugunum sem Vita- og hafnarmálaskrif-
stofan hafði gert úti um land. Þótt forrit
Wallners væri notað við töflugerðina var
stuðst við bresku útreikningana að nokkru
leyti fram til ársins 1994. Síðan hafa töflur
Sjómælinganna alfarið verið reiknaðar með
forriti Wallners.
■ forrit ólafs
GUÐMUNDSSONAR
Arið 1991 samdi Olafur Guðmundsson, jarð-
eðlisfræðingur við Raunvísindastofnun Há-
skólans, nýtt sjávarfallaforrit fyrir Sjómælingar
Islands og Almanak Háskólans í sameiningu.
Við gerð forritsins studdist Ólafur við mæl-
ingar Sjómælinga Islands í Reykjavíkurhöfn
árin 1956-1989, þ.e. mælingar 34 ára. Eftir
ítarlegar prófanir og nokkrar minni háttar
breytingar, sem Gunnlaugur Björnsson
stjarneðlisfræðingur aðstoðaði við, var forrit
Ólafs tekið í notkun við sjávarfallareikninga
Almanaks Háskólans árið 1996.
Þeir sveilluþættir í sjávarföllum sem teknir
eru með í sjávarfallaspár geta verið allt að
100 talsins. Við útreikninga fyrir Reykjavík
notaði breska sjávarfallastofnunin 41
sveifluþátt af 61 sem fengist hafði úr mæl-
ingum Sjómælinga Islands. Við útreikninga
fyrir Almanak Háskólans með forriti
Wallners voru nýttir 28 þættir af 37
mögulegum í því forriti. Forrit Ólafs Guð-
mundssonar tekur tillit til 66 þátta sem hann
reiknaði fyrir Reykjavík. Fjöldi sveifluþátta
skiptir þó ekki höfuðmáli heldur það hversu
nákvæmlega þeir veigamestu eru ákvarð-
aðir. Utreikningar Ólafs hafa það fram yfir
fyrri útreikninga að þeir styðjast við lengra
tímabil mælinga á sjávarföllum í Reykja-
víkurhöfn.
■ SPÁR OG SjÁVARHÆÐ
Fyrir nokkru gerði höfundur samanburð á
sjávarfallaspám og raunverulegri sjávarhæð í
Reykjavík eins og hún mældist á sírita Sjó-
mælinga Islands. Samanburðurinn tók til
tveggja ára, 1993 og 1995. Prófaðar voru spár
Sjómælinganna og einnig forrit Ólafs Guð-
mundssonar. Töflur Sjómælinganna voru
reiknaðar í Bretlandi fyrra árið en með forriti
Wallners seinna árið. Niðurstöðumar af
þessum samanburði voru mjög svipaðar bæði
árin. Fyrir þá sem hafa áhuga á tölfræðilegum
fróðleik má setja þær fram á eftirfarandi hátt:
Tímatölur meðalfrávik mfn. staðalfrávik mín.
Háflóð:
TöflurS.Í. 1993 0,5 13,1
Forrit Ó.G. 1993 0,0 12,8
TöflurS.Í. 1995 -1,9 14,4
Foirit Ó.G. 1995 -1,9 13,7
Háfjara:
Töflur S.I. 1993 0,1 12,4
Forrit Ó.G. 1993 -0,6 12,4
TöflurS.Í. 1995 -0,6 12,9
Foirit Ó.G. 1995 -1,1 12,2
Hæðartölur meðalfrávik cm staðalfrávik cm
Háflóð:
TöflurS.Í. 1993 4 19
Forrit Ó.G. 1993 2 15
Töflur S.í. 1995 5 19
Forrit Ó.G. 1995 2 15
Háfjara:
TöflurS.I. 1993 -1 20
Forrit Ó.G. 1993 -5 17
Töflur S.í. 1995 -1 20
ForritÓ.G. 1995 -5 16
Meðalfrávikið er alls staðar smávægilegt,
en þegar litið er á dreifinguna hefur forrit
Ólafs vinninginn þótt munurinn sé ekki ýkja
mikill. Munurinn sést betur ef dreifingin er
sett upp sem punktarit. Meðfylgjandi
myndir sýna frávik mælinga frá flóðaspám
ársins 1995. Samsvarandi myndirfyrir 1993
eru mjög svipaðar og því ekki sýndar hér.
Sama er að segja um spár fyrir háfjöru;
82