Náttúrufræðingurinn - 1958, Qupperneq 43

BLÁGRÆNÞÖRUNGAR
33
Heimkynni.
Blágrænþörnngarnir ern mjög útbreiddir og lifa undir hinum
margvíslegustu kringumstæðum. Algengast er að finna þá í ósöltu
vatni, en nokkrir koma fyrir í sjó. Margir þeirra geta lifað í þurr-
um jarðvegi, jafnvel á klettum, steinveggjum og trjábolum, sem
aðeins vökna öðru hverju. Aðrir þola mikinn hita og finnast því
1. mynd. Gloeocapsa rupeslris. Frumurnar í eigin slímhjúpum.
Til hægri dvalafrumur. (Kiitzing).
í heitum laugum og hverum. Blágrænþörungarnir eru þær lífverur,
sem helzt er að finna við yztu mörk lífheimsins, og þeir eru oftast
meðal frumbyggjanna á ónumdu landi, svo sem á nýjum hraun-
um og öðrum lífsnauðum svæðum.
Blágrænþörungar, sem í vatni lifa, eru sumir í svifinu, en aðrir
við botninn. Oft vaxa þeir fyrst við botninn, en lyftast svo upp,
stundum í stórum skánum. Vöxtur einstakra tegunda getur orðið
svo mikill um stund, að vatnið taki af þeim lit, morist eða verði
þakið af skánum þeirra. Er þá sagt, að tegundin sé í blóma og
fyrirbrigðið nefnt „vatnablómi“. En þetta stendur aðeins stuttan
tíma. Skyndilega deyja þörungarnir og rotna, og leggur þá sterka
rotnunarlykt af vatninu. Vatnablómi af völdum blágrænþörunga
kemur hér fyrir í Mývatni (8. og 12. mynd). Er það tegundin Ana-
baena flos aqxie, sem hann orsakar. Hefur fólk talið, að gæugg þetta
í vatninu væri leir frá botninum, og því nefnt þetta „leirlos". Svip-
að fyrirbrigði sézt stundum í Tjörninni í Reykjavík, en orsakast
þar af tegnndinni Oscillatoria limosa (9. mynd c).
í rennandi vatni finnast aðallega þær tegundir blágrænþörunga,