Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 62

25
20'
15
B ■
C/5
c
’53
C3 10
u
>
A
50 100 150
Þvermál gígs (km)
Halastjarna 30 km/s
Halastjarna 35 km/s
Halastjarna 55 km/s
Loftsteinn 20 km/s
Loftsteinn 15 km/s
Loftsteinn 25 km/s
200
250
8. mynd. Hlutfallið milli stærðar halastjörnu eða loftsteins og þvermáls gígsins (eftir Vickery
og Melosh 1990).
myndast vegna áreksturs halastjömu, þar
sem loftsteinar hafa hvorki nægilegan
hraða né þyngd til að valda slíkum usla.
A gmnni þessarar rökfærslu stungum við
upp á því að hér væri um halastjömu að
ræða (Haraldur Sigurdsson o.ll. 1992) og
síðan hefur sú hugmynd verið styrkt mjög
með mælingum á kolefnissamsætum í
demöntum sem finnast í leirlaginu á
mörkum kntar og tertíers. Demantar hafa
fundist til dæmis í Alberta í Kanada og
eru aðeins nokkrir nanómetrar á stærð
(109 m). Þeir hafa samsætuhlutfall
kolefnis 813 = -48%c sem er mjög ólíkt
hlutfalli þess á jörðinni en talið vera
sambærilegt við kolefni í halastjömum
(Carlisle 1992). Það eru því sterkar líkur
á að ökuþrjóturinn hafi verið halastjama.
SKOTHRÍÐ Á OKKAR DÖGUM
Þá er komið að síðasta þættinum:
umferð halastjarna og loftsteina á braut
jarðar (10. mynd). Nokkuð er fylgst með
smástirnum og halastjömum í grennd við
jörðu og eru tölur um þá umferð fremur
hrollvekjandi. 1 mars 1989 skaust 1 km
stór loftsteinn rétt framhjá jörðu, en þegar
hann var næst jörðu var hann um tvisvar
sinnum fjær en tunglið, eða í um sjö
hundruð þúsund kílómetra fjarlægð. Það
alvarlegasta við þennan atburð er að
enginn tók eftir smástirninu fyrr en
nokkrum dögum eftir að það fór framhjá.
Árið 1986 skaust I km loftsteinn af Amor-
gerð enn nær okkur (1986LA), eða milli
jarðar og tunglsins í aðeins um tvö
hundruð þúsund kílómetra fjarlægð. Eins
56