Andvari - 01.01.1989, Side 186

184
BENEDIKT S. BENEDIKZ
ANDVARI
átaki útgáfunnar af stað í Oxford (og þó skal allt gera með vinsemd og
gætni)“.
En York Powell andaðist 1904 og ekki hafði verið hróflað við minnsta steini
útgáfunnar síðan Guðbrandur lagðist banaleguna. Að vísu höfðu vinnukjör
Powells breyst eftir að hann var skipaður konunglegur prófessor í sagnfræði
árið 1894 (og um þá veitingu má nú reyndar segja sína sögu), en bak við það
mikla skjall sem Oliver Elton dembdi yfir hann í tveggja binda ævisögu þeirri
sem hann gaf út árið 1906 dylst engum heilvita manni að hann trassaði svo
embættið sem hann gat án þess að verða sviftur því. Við lát hans komst þó
snöggur skriður á útgáfuna. Clarendon Press keypti að Sir William Craigie að
lesa prófarkir í hvelli til þess að hægt væri að koma bókinni á söluborðið. Cra-
igie gekk að kaupunum, en hálfri öld síðar gat hann ekki stillt sig að segja
þeim sem þetta ritar að það hefði verið hið versta akademíska forarverk sem
hann hafði lent í á ævinni.
Origines Islandicae kom svo fyrir almennings sjónir árið 1905. Pað eina sem
um þá bók verður sagt hér er að Eiríkur Magnússon gerði nú upp gamla reikn-
inga í eitt skipti fyrir öll í ritdómi þeim sem hann birti í fjórða bindi Saga
Book ofthe Viking Club síðar um árið. Pað eitt er að nefna að af 55 blaðsíð-
um notar hann 53 þeirra til þess eins að skrá textavillur í Landnámu einni. Pó
var þetta réttdæmi. Pað sem Guðbrandur lét eftir sig var hálfkaraður texti,
ekki nærri því fullunninn, og hugsanir hans um sagnritin voru óunnin ull, því
þýðingarmál Powells er svo laust í reipunum að gjörla má sjá á því að Guð-
brandur hafði ekki þaulhugsað nærri allt er hann hafði sagt þýðandanum fyrir,
en Powell snúið lauslega því sem hann fékk og látið svo allt liggja hrátt og
hálfmelt þangað til því var skellt í belg og biðu í gegnum prentsmiðjuna. Pýðir
því ekkert að fárast um textann, en meiri vinningur yrði það fræðimönnum að
leita uppi fræðihugsanir Guðbrands og gera sér mat úr þeim.
IX
Hvað er nú eftir af ævistarfi Guðbrands á Bretlandi? Hann var fyrstur íslend-
inga sem fékk launað kennaraembœtti í íslenskum fræðum við enskan há-
skóla, og þó að sú sæmd kæmi seint á ævinni þá má samt þræða hinn guð-
brenska veg þeirra fræða við menntastofnanir Breta fram á þennan dag, og
enn brennur eldur sá sem hann kveikti. Að vísu varð York Powell að gjalti í
Oxford, en fornmál vort kenndi þó lengi þar einn hinna síðustu lærisveina
hans, Joseph Wright, síðar prófessor í samanburðarmálfræði. í byrjun fyrri
heimsstyrjaldar var einn lærisveina hans ungur maður frá Birmingham,
J.R.R. Tolkien; eftir stríðslok fór Tolkien til háskólans í Leeds og kenndi þar