Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.2004, Síða 140

Andvari - 01.01.2004, Síða 140
138 GUÐRÚN BJÖRK GUÐSTEINSDÓTTIR ANDVARI afnám bundinna hátta, sem er mjög sýnilegt frávik. Spumingunni hvers vegna Stephan kaus að blása nýju lífi í bundna hætti í stað þess að leggja þá af, þrátt fyrir eindregna upphafningu á nýsköpunarmætti tortímingarinnar, er rétt að athuga að lokum í sögulegu samhengi. Ef litið er til aðstæðna sem mótuðu þá amerísku menningarsjálfstæðisbar- áttu sem Emerson hratt af stað, og voru ólíkar íslenskri sjálfstæðisbaráttu, er ekki að undra þótt Stephan hafi ekki viljað taka upp óbundna háttinn sem Whitman innleiddi í ameríska ljóðagerð. Enskan þróaðist í Ameríku, en tók ekki það miklum breytingum að tungumálið myndaði mörk sem aðskildu þjóðina frá herraþjóðinni, Englandi, sem skilgreindi málbreytingarnar neikvætt. Enskan var sameiginlegt tungumál bandarísku þjóðarinnar, sem safnast hafði saman frá öllum heimshomum, og sameiginleg sköpunarsaga þjóðarinnar var goðsagan um að púrítönsku „þjóðfeðumir“ hefðu fengið athvarf og frelsi frá ofsóknum á mótmælendatrú sinni í nýrri Eden. Þess vegna er eðlilegt að Whitman skyldi grípa aftur fyrir þá ljóðhefð sem hafði þróast í Bretlandi, til frjálsrar en ljóðrænnar hrynjandi, sem svipar iðulega til biblíuþýðingarinnar sem Jakob I. stóð fyrir, og rímleysis fomu germönsku háttanna.20 Málið sjálft var eins og naflastrengur sem tengdi Adamssyni og Evudætur við móðurveldið, en í Ijóðum Whitmans er það í virkri samræðu við bandaríska málbeitingu og veruleika í Nýju Eden. Nýi heimurinn gerði tilkall til alls sem var nýtt og nútímalegt, en um leið goðsögulega uppruna- legt. Whitman valdi formgerð sem sneiddi framhjá þróun enskrar ljóðahefð- ar og -lögmála, en greip til rótanna. Eliot hélt jafnfast í sinn frjálsa og óbundna bandaríska bragarhátt og Stephan gerði í bundið íslenskt mál. Allt aðrar aðstæður vom í íslenskri sjálfstæðisbaráttu, þar sem tunga herra- þjóðarinnar hafði fyrir löngu aðskilið sig frá sameiginlegum rótum dönsku og íslensku. Islenskan gat hinsvegar gert tilkall til þess að vera upprunalegri og hafa betur varðveitt bókmenntir, sögur og goðsagnir sem Islendingar og Danir áttu sameiginlegar með öðrum löndum Norður-Evrópu. Þetta gerði íslending- um kleift að bera höfuðið hátt, hvort heldur var gagnvart Dönum, Bandaríkja- eða Kanadamönnum. Obundni hátturinn sem Whitman innleiddi til að lýsa yfir menningarlegu sjálfstæði Bandaríkjanna frá Bretlandi átti því ekkert erindi inn í íslenska ljóðagerð, svo lengi sem rithefðin var skilgreind sem gmndvöllur íslenskrar sjálfstæðisbaráttu og um leið íslenskrar sjálfsvitundar í Vesturheimi. Tilurð Kanada réðst af eindregnum vilja til að halda sambandinu við Bret- land þegar nýlendubúar Norður-Ameríku skipuðu sér í andstæðar fylkingar. Það leiddi til nokkurs umburðarlyndis gagnvart sömu viðleitni meðal annarra þjóðabrota, og kanadísk menningarstefna var þar með samstiga menningar- sjónarmiðum þeirra Vestur-íslendinga sem vildu viðhalda íslenskri menningu og tungu. Austur-íslendingar tóku þó fljótlega að sér hlutverk herraveldis sem hefur eignarhald á menningararfleifðinni, hliðstætt afstöðu Englendinga
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.