Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.2006, Síða 148

Andvari - 01.01.2006, Síða 148
146 STEINUNN INGA ÓTTARSDÓTTIR ANDVARI mátti þar sjá prísa sérhvörrar laugar sem til var í húsinu. í næstu stofu var almennileg laug fyrir karlmenn; var hún múruð úr steinum niður í gólfið og svo sem kannske manni í mitti að dýpt upp á barma; í börmunum voru kranar og eftir því sem þeim var snúið mátti hleypa vatni úr og í laugina, og var sumt heitt, sumt kalt einsog bezt þækti fara. Umhverfis hana allt um kring voru smá hús með tali á hvörjum dyrum. Voru þau ætluð til að klæða sig í og afklæða. Komu í laugina margir í einu...28 Svipaða tilfinningu fyrir framandleika má sjá þegar sagt er frá skólagöngu barna í borgum; „I skólanum eru börnin einasta nokkurn tíma á hvörjum virkum degi og hafa þar ekkert nema kennslu, en fara jafnan hvört heim til sinna á nætur og bera bækur sínar með sér fram og aftur“ (74). Lýsingartækni Tómasar einkennist bæði af skapandi hugsun og skarpri athyglisgáfu, hann er í senn heimsmaður og heimalningur. Hvernig á til dæmis að lýsa erlendri borg öðruvísi en með líkingum úr íslenskri náttúru? Húsþökin fyrir neðan mann, sem oftast eru úr brenndum leir, með öllum sínum ójöfn- um eru sem brunahraun sem reykháfamir er fylla loftið með sífelldum reyk og svælu gjöra enn líkara eldgjósandi fjöllum, og á milli þessa grillir maður niður á götumar sem í djúpa gjá og sér þaðan fólk og hesta á hreyfingu sem kvikindi og ber þaðan upp til manns argið og skarkalann. Gefur það nokkurn þanka um hvömig við munum líta út frá hærri himinstöðum.29 Ætlun Tómasar var sú að Evrópuferðin yrði lokaþáttur háskólanámsins, fullnaðarundirbúningur fyrir það umbótastarf sem hann hafði ásett sér að vinna heima á íslandi. Hans heitasta ósk er að geta „bent löndum mínum til réttari þekkingar á veröldinni, gjört þá móttækiligri fyrir annarri bókligri þekking, og hvatt til einhvörs gagnligs fyrirtækis..(6). Víða kemur fram í Ferðabókinni að hún er fyrst og fremst skrifuð til uppfræðingar. Henni er ætlað það stóra hlutverk að vekja íslendinga til vitundar um möguleika þeirra til andlegra og félagslegra framfara í anda upplýsingarinnar. Aðferð Tómasar við að drepa landa sína úr dróma felst í lýsingunni (representation) sem var lykilhugtak upplýsingarinnar.30 Hann lýsir vandlega ýmsum þeim fyrirbærum sem varða þjóðarheill og velferð samfélagsins og nýst gætu á íslandi en voru þá landsmönnum svo til ókunn. Sem dæmi um slíkt eru „stiftanir“ ýmsar eins og bókhlaða, náttúrugripasafn, dýraspítali, „barnsburðarhús“ og „vitstolahús“ eða „óðrahús“. Á íslandi var velferðarkerfi óþekkt og barnaskóli og sjúkra- hús voru ekki byggð í Reykjavík fyrr en rúmum tveimur áratugum eftir dauða Tómasar. Bjartsýni, kapp og óbilandi framfaratrú einkenna Ferðabókina fyrst og fremst. Það er í raun áform Tómasar að innleiða nýjungar í kyrr- stætt íslenskt samfélag með lýsinguna að vopni. Ferðabókin ber því með sér bæði ýmis skýr einkenni upplýsingarinnar, sem var að renna sitt skeið á enda um þessar mundir, og rómantísk þjóðerniseinkenni. Söguskoðun Tómasar einkennist að vissu leyti af dæmigerðu upplýsingarviðhorfi til framfara, hefð-
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.