Andvari - 01.01.1924, Blaðsíða 12
10
Torfi Bjarnason
Andvari
Þorv. Thoroddsen svo um þetta:1) »Það er fyrst eftir
miðja 17. öld að það kemur í ljós, að einstaka menn
sem dvalið hafa erlendis, fara að sjá að hinum íslenska
búskap er ábótavant í mörgu. Hinn ágæti maður, Gísli
Magnússon sýslumaður á Hlíðarenda (1621 —1696), var í
þessu sem mörgu öðru langt á undan samtíðarmönnum
sínum. Gísli hafði víða farið og verið við nám í Dan-
mörku, Hollandi og Englandi, hafði kynst búnaðarháttum
þessara þjóða, en mest dáðist hann að garðrækt Hol-
lendinga, sem þá var í mestum blóma. Gísli Magnússon
hafði mikinn áhuga á að innleiða garðrækt á íslandi og
gerði ýmsar tilraunir þar að lútandi, bæði á Munkaþverá
og Hlíðarenda. Eins var honum umhugað um framfarir
landsins í mörgum öðrum greinum og samdi merkilegar
ritgerðir með uppástungum um framfaratilraunir á ís-
landi. Gísli Magnússon stóð þó einn uppi síns liðs og
gat því lítið framkvæmt. Hvorki þjóð nje stjórn sinti til-
lögum hans. Einstöku nábúar hans tóku dálítið að stunda
garðrækt, en sú viðleitni hjaðnaði fljótt niður aftur«.
Atjánda öldin var í mörgu er að búnaðarframförum
laut hin merkilegasta. Var þá mjög mikið rætt og ritað
um búnað. Og síðari hluta aldarinnar lagði stjórnin fram
stórfje til ýmiskonar framfara og tilrauna, bæði í búnaði,
iðnaði og verslun. Enda naut þá við ýmsra ágætismanna
svo sem Jóns Eiríkssonar, Eggerts Olafssonar, Skúla
Magnússonar, Björns Halldórssonar o. fl. o. fl. Voru
þessir allir og margir fleiri hinir mestu talsmenn búnað-
arins og búfræðingar. Síðustu áratugirnir af átjándu öld-
inni voru, sem kunnugt er, einhverjir hinir erfiðustu sem
yfir þetta land hafa dunið, enda varð þá flest, er til
framfara hafði verið gert á undanfarandi áratugum að
1) Lýsing íslands IV bls. 374