Fálkinn - 01.09.1934, Blaðsíða 5

F Á L K I N N
í>
Jarðarför Hindenburgs i Tanncnberg. Á ræðustólnum er Adofl Hitler.
Hann gerði þannig g'rein fyrir
afstöðn sinni í brjefi úr her-
stjórnarbúðunum. „Hamingu-
samleg úrslit nýrra vopnavið-
skifta eru mjög tvísýn, en sem
hermaður verð jeg fremur að
kjósa heiðarlega tortímingu en
smánarlegan frið“.
Þegar nýja stjóriiin liafði tek-
ið friðarkostunum skilyrðis-
laust, baðst Hinderburg lausnar.
Áður liafði hann skrifað tvö
brjef í tilefni af kröfu banda-
manna um, að keisarinn yrði
framseldur dómstóli banda-
manna. Yar annað til Eberts for-
seta og þar benti hann á, að
Paul von Beneckendorff und
von Ilindenberg bæri ábyrgð á
öllum þeim athöfnum hersins,
sem gerst höfðu eftir 29. ágúst
1916. Hitt var til Fochs mar-
skálks, og í því tilkynti hann,
að hanú skyldi persónulega
ganga á vald bandamönnum í
stað hins „æðsta lierstjóra"
keisarans.
Enn á ný hvarf hann til
Hannover og enn hjelt hann að
hann ætti að lifa síðustu ár æfi
sinnar í næði. Á þeim árum var
margt brallað í Þýskalandi, en
Hindenburg haí ði sínar dyr lok-
aðar.
Og' ennþá einu sinni kallaði
Þýskaland á han'n.
Það var vorið 1925. Ebert for-
seti var dáinn og íhaldsflokk-
arnir gátu ekki orðið sammála
um hvern þeir skyldu hafa í
kjöri — og svo tilnefndu þeir
Hindenburg. Hann var þá 77
ára og jafnaðarmenn rjeðust
mjög geist á hann. Hann væri
gamall og sljór fauskur og hugs
aði um það eitt að varðveita
keisaraættinni sess í Þýska-
landi. Ekkert vit hefði hann á
stjórnmálum og heiðurinn af
lierstjórnini væri alls ekki
hans heldur Ludendorfs.
Hindenburg var kosinn og
vann síðan eið að lýðveldis-
stjómarskránni. Hann sat nú
að vísu með öðru móti — á
sama stól og keisari hans hafði
setið á. Þetta var sami maður-
inn, sem 1919 hafði beðist lausn
ai með því fororði, að sam-
kvæmt skoðun sinni og eðli
teldist hann til „þess liðna“.
Það hlaut að liafa orðið breyt-
ing, sálfræðileg þróun, hjá
þessum hershöfðingja og junk-
ara á árunum 1919—1925. Yafa-
laust var liann keisara sinni,
en vafalaust skildi hann líka, að
ekki var unt að endurreisa
Þýslcaland sem keisaradæmi.
Hann elskaði ekki Vilhelm
keisara, bar enga virðingu fyrir
honum sem manni. Liklega hef-
ir hann fundið leiðina til hins
nýja í þeirri skoðun, að lieill
ættjarðarinnar yrði að ráða öll-
um gjörðum þjóðhöfðingjans.
og þessvegna væri hann trúr
sinni gömlu skoðun ef hann
ynni að heill ættjarðarinnar.
Þessvegna rjetti liann Eberts
söðlasmið höndina 1918, þó
mikið djúp væri staðfest í skoð-
unum þeirra á milli.
Hindenburg var alúðlegur,
máske beldur um of skrafsam-
ur maður þegar bann sat yfir
borðum eða við glas af rínar-
víni, en gagnvart því, sem bann
taldi skyldu sína var hann her-
maðurinn. Bókmentaleg áhuga-
mál hafði hann engin — bóka-
hillur hans voru fullar af skræð
um um hermenskulist, en hann
las aldrei skáldsögu, kærði sig
kollóttan um músik eða list.
Einasti uppljettirinn frá skvldu-
störfunum var honum sá, að
dunda í garðinum í Wilhelms-
strasse, þar sem hann hafði
viðað að sér ýmsum sjaldgæf-
um blómum, eða fara á veiðar
í Neudeck. Hann vann forseta-
störf sín af mikilli skyldurækni,
las útlend blöð, tók á móti gest-
um og var jafn alúðlegur við
alla. Állur heimurinn kannað-
ist við bolabíts-andlitið á hon-
um. Breitt með djúpum rákum
niður að munnvikunum, mikið
yfirskegg, sem virtist langa til
að hanga en rjetti sig svo við
upp i tvo endaodda, þunga
poka undir augunum, breiða
höku og flatan hnakka, sem
studdist uppi af gildum nauts-
svira með fellingunum stand-
andi út af frakkakraganum.
Lýðræðisflokkarnir kölluðu
hann ófarnaðar-forsetann og
af erlendum þjóðum voru það
einkum Frakkar, sem höfðu ill-
Frh. á bls. 13.
Mynd úr St. Petri-kirkjunni í Khöfn er minningarathöfn um Hind- Kisla Ilindenburgs á leið til Tannenberg. Iíún er sveipuð í þýska
enburg var haldin þar. víkisfánann og á kistunni er hjáhnur Hindenburgs og sverð.