Fálkinn - 02.01.1942, Blaðsíða 8

8
F Á L K I N N

Smásaga eftir
Emil Jörgensen.
EGAR jeg kom heim úr jarðar-
förinni fanst mjer þessi setning
vera fallegt inngangsorð að sög-
unni:
„Eigi sungu nornir það við vöggu
Berhálsu, að .... o. s. frv.“
Við nánari athugun sá jeg að það
hæfði ekki, því að 'Berhálsa var
hæna og hafði aldrei legið í vöggu.
Nú er Berhálsa dauð, smánarlegum
dauðdaga. Og útför hennar var eng-
inn hátíðisdagur með bollum, gul-
rót og nýrri piparrót, eins og
skikkanleg hæna gæti krafist. —
Hún sálaðist í tómri fatakistu og
jeg hefi líf hennar á samviskunni.
Jeg hefi jarðað hana undir hunda-
súrunum í kálgarðinum hans Sam-
úels fjónska, tróð moldinni fast í
gröfina og settist svo við að skrifa
eftirmæli og skrifta sjálfur um leið.
Og þeir sem lesa það sem kemur
hjerna á eftir skulu dæma mig.
-----Fyrir einni viku fór jeg til
Samúels til að biðja hann að lána
mjer eina krónu og sextíu og fimm,
sem Álfadans járnsmiður átti hjá
mjer fyrir nýja læsingu á fatakist-
una mína. Jeg hafði skuldað hon-
um þessa peninga nokkuð lengi.
Fyrst hafði hann sent til mín eina
af litlu stelpunum sínum, með mer-
arseðil sem skrifað var á:
„Fyrir viðgerð á læsingu á fata-
kistu kr. 1.65. — Virðingarfylst. —
Borgað. — Álfadanz.
En þegar frá leið urðu börnin
stærri sem hann sendi og loks kom
hann sjálfur, sveittur og svartur
og gaus yfir mig hótunum með
drynjandi völundarbassa, meðal ann-
ars að berja mig með sleggju í höf-
uðið, ef jeg ekki borgaði honum
umrædda kr. 1.65 fyrir næsta laug-
ardagskvöld. Og svo gusa af blóti
og formælingum, sem ekki er hægt
að liafa eftir.
Þessvegna flýtti jeg mjer til Sam-
úels, fór gegnum gatið í limgirð-
ingunni, við hliðina á grindinni og
upp með hæsnagarðinum.
Mjer er ekki tamt að brosa’ bleik-
rautt og kreista salt vatn fram í
augun þegar jeg sje smábörn og lítil
dýr, eins og þeir, sem telja sjer
trú um að þeir sjeu hjartagóðar
manneskjur — jeg hugsaði aðeins
um þessa 1,65 og það var tilviljun
að jeg kom auga á Berhálsu.
Þetta var frámunalega ræfilsleg
hæna. Hún faldi sig fyrir hinum
hænsnunum, milli girðingarnetsins
og kroppaðs stikilsberjarunna. Ljót
var hún, grindhoruð, með lafandi
skítbrúnar fjaðrir, hausinn var
rauður og aðeins annað augað op-
ið, og hálsinn allur skáldaður og
sást i hvern hálslið. Þetta var i-
mynd viðurstygðarinnar og jeg
komst við.
„Pulle — pulle — pulle,“ sagði
jeg og kinkaði kolli til þennar.
En skepnan hreyfði sig ekki. Hún
deplaði bara auganu. y
Hinsvegar komu hin hæsnin i
lióp, bústin og státin og gaggandi.
Þau hjeldu auðvitað að jeg ætlaði
að gefa þeim eitthvað og þegar
þau sáu, að það var misskilningur,
sneru þau aftur við mjer rassinum.
En þá komu þau auga á Berhálsu,
sem stóð i sömu raunastellingunum.
Jeg veit ekki hver ástæðan var,
en á næsta augnabliki undu 4—5
hænsnin sjer að Berhálsu og hjuggu
liana í hálsinn. Hún reyndi að flýja
og baðaði út vængjarýjunum, en
þá lagði ein feita Bramapútrahæn-
an hana kylliflata á mjaðmarhnykk.
Það getur verið, að það sje undir
öllum kringumstæðum rangt að
kasta steinum og moldarhnaus á
varnarlaus dýr, en jeg gerði það
nú samt. Jeg setti mig i spor Ber-
liálsu og gagnvart henni voru
hænsna-illfylglin þó ekki varnar-
laus, heldur þvert á móti, og gátu
leikið hana eins og þeim sýndist.
Og nú þutu hænsnin gaggandi i all-
ar áttir, eins langt og girðingin
leyfði.
En meðan jeg stóð þarna sem
rjettlátur refsidómari kom Samúel
hlaupandi ofan stiginn, blár af reiði.
„Skitmennið þitt. Þú skalt ekki
leika þjer að því að kasta grjóti
á hænsnin mín! Og svo þreif hann
stóran lurk.
„Samúel!“ lirópaði jeg hræddur,
því að mig bregst lietjuþor þegar
slerkur berserkur kemur vaðandi
að mjer með birkilurk. „Samúel!
Bíddu við .... hlusaðu á mig!“
Samúel vinur minn hafði aldrei
áður tekið i hnakkadrambið á mjer
og hrist mig eins og jeg væri hey-
visk en ekki manneskja. Og jeg gat
ekki sansað hann. Jeg kom ekki
nokkru orði að. Hann henti mjer út
um hliðið og glottandi krakkarnir á
götunni sendu mjer tóninn þegar
jeg staulaðist heim.
Sá, sem ratað hefir í raunir verð-
ur stundum hatramur og aðhefst
það, sem hann annars mundi aldrei
hafa leyft sjer. Þetta er skýringin
á því, að jeg fór beint inn í smiðju
til Álfadanz, þar sem hann stóð og
tróð belginn, með blóðugt bros á
• andlitinu. Jeg gekk beint að honum
og sagðihát og snjalt:
„Jeg get ekki borgað yður pen-
ingana í dag, Álfadanz!“
„Hvenær getið þjer þá borgað
þá, vandræðaskáld?“
„Upphæðin skal vera greidd fyr-
ir lok næstu viku,“ sagði jeg djarfur
og hjelt áfram: „En jeg tel það und-
ir virðingu yðar, Álfadanz, að
kalla mig vandræðaskáld. Maður-
inn lifir ekki á einusaman smíða-
járni, munið það!“
„Viljið þjer hypja yður á burt,“
sagði maðurinn og hnyklaði brún-
irnar.
Jeg hypjaði mig á burt.
Húsmóðir mín, eigandi straustof-
unnar „Trouville“, ’i:rl.gfrú Viola
Mortensen var inni i herberginu
mínu og var að lesa brjefin mín
í kommóðuskúffunni.
„Það tekur ekki að góna svona
á mig, Hansen,“ sagði hún hvast.
„Jeg hefi týnt þurkunni minni og
var að gæta að, hvort þjer hefðuð
ekki lagt liana ofan í skúffuna yðar.“
„Það væri ekki óhugsandi, en
liitt væri óhugsandi, að jeg hefði
lagt þurkuna i umslag með brjefun-
um mínum, ungfrú Mortensen.“
Hún skelti skúffunni inn og rak
upp hláturroku um leið og hún
strunsaði út.
Jeg var þreyttur og lagðist í
rúmið mitt. Beiskar hugrenningar
fóru um mig, en jeg var svo dapur,
að jeg gat ekki formað þær á skáld-
legan hátt eða hnoðað úr þeim
spakmæli, sem liefði orðið land-
fleyg. Klukkan undir átta hjelt jeg
á stað til Samúels á ný, til þess að
heimta af honum skýringu, eða -—•
ef hann tæki mjer það illa upp —
að gefa honum skýringu.
Það var svo hljótt og kyrt fyrir
utan bæinn, kringum hús Samúels.
Tunglið var komið upp og gægðist
gegnum krónuna á gamla hnotu-
trjenu við húsgaflinn. Kjaftforu
krakkarnir á götunni höfðu verið
látnir inn og ilmurinn af liminu
rann eins og balsam fyrir brjóstið
á mjer. Mjer fanst jeg geta vorkent
Samúel — að hann skyldi hafa mig
fyrir rangri sök — er jeg fór á
nýjan leik upp með hænsnagarð-
inum og heim að húsinu. Nú sváfu
öll vondu hænsnin, sem höfðu pínt
Berhálsu svo hræðilega, iðrunar-
laust og draumlaust, og þó merki-
legt megi virðast tók andi sáttfýs-
innar mig í faðm sjer þetta fagra
tunglskinskvöld svo að jeg fyrirgaf
böðlum Berhálsu, fyrirgaf feitu
Bramapútrapútunni og öðrum hugs-
unarlausum hænsnum, fyrirgaf öll-
um heiminum, Samúel, Álfadanz,
ungfrú Mortensen, öllum — — og
i sama bili kom jeg auga á Ber-
hálsu. Hún stóð í skugganum, haus-
inn hjekk máttlaus á berum háls-
inum, vængirnir hjengu eins og
þeir væru úr liði, fjaðrirnar hjengu
og lappirnar virtust riða undir
aumingja hænunni. Jg, þarna stóð
hún, einmana auminginn, án þaks
yfir höfuðið, þvi að kofanum hafði
verið lokað. Afrækt og afneituð og
hefir barið á síðustu dyrnar og
ekki verið hleypt inn. Það var eins
og nákaldan gust legði á mig úr
hæsnagarðinum og nú virtist mjer
tunglið gretta sig og alt var orðið
svo ömurlegt.
Jeg opnaði varlega hurðina og
læddist ag Berhálsu. Hún hafði sjeð
mig en stóð samt kyr og hopaði
ekki undan fyr en jeg var kominn
rjett að henni.
„Berhálsa — Berhálsa,“ livíslaði
jeg.
Hún deplaði auganu og gaggaði
hás. Jeg var nú kominn að henni
og beygði mig. Hún hreyfði sig ekki.
Svo tók jeg um magran og titrandi
kroppinn á henni, þrýsti henni að
mjer og rjetti úr mjer.
„Klúkk, klúgg,“ sagði hún skjálf-
rödduð.
„Vertu ekki hrædd,“ sagði jeg
hughreystandi. En svo skeði eitt-
hvað, sem jeg er ekki maður til að
skýra. Jeg heyrði liurð lokið upp
i húsinu og þungt fótatak niður
steinþrepin. Ægileg hræðsla greip
mig og kaldur sviti kom út á
kroppnum á mjer, og i staðinn fyr-
ir að ganga á móti vini mínum og
segja: „Það er jeg, Samúel, líttu
á þetta!“ þá tók jeg til fótanna og
þaut eins og hundeltur á burt.
„Bíddu við .... stansaðu ....!“
heyrði jeg Samúel kalla. „Stansaðu
------eða jeg ....!“
Jeg stansa ekki, hugsaði jeg með
mjer en þrýsti Berhálsu fastar að
mjer og hljóp eins og verðlauna-
hlaupari yfir stóran rófnagarð —
áfram — — á burt!
Loks dirfðist jeg að líta við. Hús
Samúels var komið í tveggja kíló-
metra fjarlægð, og jeg stóð úti í
mýri, í vatni upp i hnje. Berhálsa
lá upp að bróstinu á mjer, eins og
dauð eða dáleidd.
„Ertu dauð, Berhálsa?" sagði jeg.
„Gaggaðu svolítið!“
Hún gaggaði ekki, en nú sá jeg i
tunglsljósinu að hún deplaði auganu
og mjer ljetti stórum.
„Jeg er hræddur um að við höf-
um gert skissu, Berhálsa,“ hjelt jeg
áfram. „Af hverju hlupum við? Nú
væri óðs manns æði að snúa við.“
Yfir akra og ótal girðingar ltom-
umst við loks inn i bæinn og
sluppum slysalaust inn í herbergið
mitt því að ungfrú Mortensen var
til allrar lukku farin út.
Jeg get sagt það með góðri sam-
visku að jeg reyndi að, láta fara
vel um Berhálsu. Jeg hitaði te á
sprittvjelinni minni, sem Mortensen
hafði bannfært, setti mikið af sykri