Fálkinn - 03.10.1947, Blaðsíða 5

F Á L K I N N
5
II.
Fundur
Grænlands
Hallbjörn féll og barg íóma sin-
um svo sem auðið var. Snæbjörn
lifði en við hvaða orðstír var bað?
Lögsekt féll engin á hann. Samt
er svo sem jörðin brenni unciir
iljum hans. Og' hafi hann verið
valdur að harmleiknum í Deildar-
tungu, þá vissu það allir.
Snæbjörn föðurafi Snæbjarnar
galta hafði numið land norðanvert
við ísafjarðardjúp. Þar var sjónar-
fjallið Ritur, en frá því sáust i
góðri sjónarsýn tindar Grænlands
eins og sker yst í sjóndeildarhriugn-
um. Þessi sker báru nafn og voru
kennd við Gunnbjörn nokkurn, er
rak vestur í haf. En hann kom
ekki svo nærri þeim, að hann gæti
greint, að þau væru liæstu tindar
mikils lands. Sker þessi sáust einn-
ig af Látrabjargi við Rauðasand.
Nú kemur þeim Snæbirni og
Hrólfi rauðlenska saman um að
ráðast í það, að nema þessi sker.
Snæbjörn átti skip i Grimsárósi;
það kaupir hálft Hrólfur liinn rauð-
senski, þeir voru xii hvárir. Með
Snæbirni voru þeir Þorkell og Sum-
arliði synir Þorgeirs rauðs, Einars-
soríár stafhyltings. Snæbjörn tók við
Þóroddi úr Þingnési fóslra sinum
leysi þeirra, sem átlu að ltalda
henni við. Fyrir annan glngg-
ann á hliðinni er neglt fyrir
með járnplötu, en fyrir neðan
liin með kassafjölum og sést
hvernig klæðningin er dottin af
fyrir Iiirðuleysi. Þessi kirkja
er gæti staðið enn hefði henni
vcrið haldið sæmilega við, fauk
1933 og eftir nokkur ár veit
enginn að tJthlíð hefir verið
kirkjustaður. Það er sorglegur
vottur um afturför íslenskrar
menningar, hversu elslu mennla
stofnunum landsins er lítill
sómi sýndur. Móðir mín Guð-
rún Vigfúsdóttir f. 15. okt. 1861,
sama árið og Uthlíðarkirkja
var reist, kom oft í þessa
kirkju og við hana eru tengd-
ar margar minningar. Móðir
min er má ég segja elsti niðji
frá Þorsteini i Úthlíð og Stein-
unni Jónsdóttur konu Iians.
Við höfum hér dálítið litið
aftur í tímann eða um 8(5 ár.
Byggingarlistin liefir tekið mikl
um stakkaskiptum og kjör
manna að sama skapi. — Mér
]>ykii* rétt að geta þessara 2ja
húsa, mannabústaðsins og guðs-
hússins, sem eftir stuttan tíma
hverfa alveg' af hveli jarðar
og úr meðvitund fólks. Þessi
hús eru einnig merkileg að ]>vi
leyti að þau sýna byggingarstíl
fyrir 70-80 árum.
og konu hans, en Ilrólfur tók við
Styrbirni, er þetta kvað eftir draum
sinn:
Bana sé ek okkarn
beggja tveggja
alt ömorligt,
útnorður í haf,
frost ok kulda
feikn hverskonar;
veit ek af slíku
Snæbjörn veginn.
Þeir fóru að leita Gunnbjarnar-
skerja en fundu land. Með þessum
orðum er sagt, að þeir sigldu í vest-
ur eða norðvestur frá íslandi. Visa
Styrbjörns gefur stefnuna í norð-
vestur. 1 þessmn stefnum frá ís-
landi er ekkert annað land til en
Grænland. Þeir hafa því fundið
Grænland, en það var enn ekki
búið að fá það nafn, og var, máske
nafnlaust með öllu.
„Eigi vildi Snæbjörn kanna láta
(landið) um nótt. Styrbjörn fór af
skipi og fann fésjóð i kumli og
leyndi. Snæbjörn iaust hann með
öxi; þá féll sjóðurinn niður. Þeir
gerðu skála og lagði liann í fönn,
og vatn var á forki, er stóð úti
í skálaglugga; þat var um góu; þá
grofu þeir sig’ út. Snæbjörn gerði
að skipi, en þail Þoroddur voru
að skála af lians hendi; en þeir
Styrbjörn af Hrólfs hendi; aðrir
fóru að veiðum. Styrbjörn vá Þor-
odd, en Hróliur og þeir báðir Snæ-
björn. Rauðssynir svörðu eiða og
allir 'aðrir til lífs sér. Þeir tóku Ilá-
logaland og fóru þaðan til íslands
i Vaðil. Þorlcell trefill gat sem far-
ið liefði fyrir Rauðssonum. Allt
komst upp! Hrólfur gerði virki á
Strandarheiði. En liefndum varð
brátt komið fram, og þeir Ilrólfur
og Styrbjörn vegnir.
Það er augjóst af öllu, að jjessi
landtaka og veturseta hefir verið
á norðanverðri austurströnd Græn-
lands, einhversstaðar milli 70° og
77° nbr. Þar var mikið um veiði-
dýr, en engin sunnar. Þar var
vetrarmyrkrið og mikið frost og
snjóar, en sunar á austurströnd-
inni er ekki miklu kaldara en hér.
Frá Norðaustur-Grænlandi er og
eðlilegt að þeir taki Hálo'galand.
Erindið lil Noregs hefir þó einnig
verið það, að selja þar dýrmætar
afuðir veiðanna, og máske að
koma fémunum Snæbjarnar í ló.
Landið, sem þeir fundu var kalt
ísaland. En það var auðugt af hin-
um fágætustu og dýrmætustu versl-
unarvöru: hvita vali, hvítabirni,
svörð, tönn og’ ýmis konar vciðidýr,
þar á meðal stórar hreindýrahjarð-
ir. Það hlaut að gefa mönnum efni
til umhugsunar á ísandi, enda var
skjótt við brugðið að gera út leið-
angur til að kanna jietta nýja land
í vestri.
Þeir Snæbjöön munu hafa fund-
ið Grænland nálægt 980.
Þegar árið 1980 rennur upp verð-
nr klukkum hringt um gervallt vort
land og þakkarguðsþjónusta hald-
in vegna þúsund ára minningar
einhvers merkasta atburðar í sögu
íslands og allrar Norðurálfunnar,
upphafs að landafunda-, land-
könnunnar og landnámsöld íslend-
inga í Vesturheimi, sem er upphaf
landnámsaldar Norðurálfulijóða í
öðrum heimsálfum handan heims-
hafa, landnámsaldar scm enn er ekki
lokið, og þjóð vorri á vonandi enn
eftir að auðnast að taka merkan
og sjálfstæðan þátt í á ný.
Menn, sem talað er nm:
Robert Taft
— þumbarinn —
Senatorinn frá Ohio, Robert Taft
hefir staðið framarlcga í innanrik-
ismálum Bandaríkjanna upp á síð-
kastið. Hann er formaður þing-
flokks republikana í öldungadeild-
inni og gefur „tóninn an“ í inn-
anrikismálastefnu flokksins, á saina
liátt og Vandenberg í utanrikismál-
unum. Sem formaður þingflokks-
ins er hann einskonar milliliður
milli lrins sigrandi republíkana-
flokks og forsetans, svo a'ð aðstaða
hans er öflug.
Robert Taft er fæddur í Ohio,
í Cincinnati, 1889, og hefir ætt hans
ált mikið undir sér l>ar um slóðir
lengi. Faðir hans, William H. Taft,
var forseti Bandarikjanna 1908 - 12
Snæbjörn galti og félagar hans
eru fyrstu finnendur Grænlands.
Sé ykkur kennt annað í skólunum,
þá er það ekki af því að ]>að sé
satt, hehlur hinu að svona er sagt
frá þessu í Danmörku eða Noregi
og þá þarf að apa það eftir og
trúa því hér, hvað sem sannleikan-
um liður, enda virðist hann oft ekki
vera nema aukaatriði í sögukennsl-
unni.
Snæbjörn galti mætti og að vissu
leyti teljast fyrsti landnámsmaður
Grænlands til að nema það og búa
þar. Máskc var hann einmitt veg-
inu vegna jiess, að hann vildi vcra
kyrr og ekki hverfa aftur. Land-
námsyfirlýsingar af hálfu þessara
manna cr ekki getið, en kann þó
að liafa farið fram. Þeir komu fyrst-
ir hvítra manna arineldi á Græn-
land. Snæbjörn kom ekki aftur.
Ilann liggur enn í þeirri grænlensku
jörð, sem hann nam, eða ætlaði sér
að nema. Slík verða stundum ef
ekki oftast, örlög brautryðjandans.
En vér ættum að vera það miklir
manndómsmenn, að geta látið hann
njóta sannmælis.
.7. n.
og varð siðan dómstjóri hæstarétt-
ar, eini maðurinn í sögu þjóðarinn-
ar, sem g'egnt liefir báðum þessum
æðstu embættum hennar. En afi
hans var hermálaráðherra og dóms-
málaráðherra i stjórn Grants for-
seta. -
Á skólaárunum var Robert Taft
jafnan efstur í sínum bekk i bók-
Jegum fræðum, en lakastur í knatt-
spyrnu og öðruin íþróttum. Hann
tók ljómandi gott próf í Harvard og
settist svo að í Ohio og opnaði
mólaflutningsstofu ásamt bróður
sínum. Hún varð brátt sú stærsta í
Ohio.
Það fór ekki svo að hann fengi
ekki neitt til minja um veru föður
síns í Hvita húsinu. Á dansleikjun-
um þar hitti hann fallega stúlku,
sem hét Martha Bowers og var
dóttir dómsmálaráðh. föður hans.
Hann varð ólæknandi ástfanginn,
bað stúlkunnar og’ fékk já. Þetta
varð besta hjónaband, því að kon-
an er gull að kvenmanni. Sjólfur
er Taft „prósaiskur og litlaus“ mað-
ur, sem ekki hefir tíunda hlutann
af hinum mikla þokka og persónu-
Iega aðdráttarafl Franklins Roose-
velts, en liinsvegar segja amerík-
önsku blöðin að Martha Taft sé
yndislegasta konan í .Bandarikjun-
um, að frú Roosevclt frátaldri. Ro-
bert Taft er fremur lélegur ræðu-
maður, silalegur og ekki orðheppinn,
en Martha hans er hinsvegar hrað-
mælsk og getur verið meinyrt. llún
hjálpar honum oft á fundum með
því að leggja orð í belg, og margir
vilja þakka henni ýmsa sigra hans.
Robert Taft hóf stjórnmálaferil
sinn 1921. Þá var hann kosinn til
neðri deildar þingsins í Washing-
ton. En í öldungadeildina komst
liann 1936. í innanríkismálum barð-
ist liann gegn „new deal“ Roose-
velts en studdi hann i ýmsum öðr-
um umbótamálum. Hann var í fyrstu
einangrunarmaður, en studdi þó
utanríkisstefnu Roosevelts, er hann
sá að það var nauðsynlegt.
I tómstundum sínum hefir Taft
gaman af að lesa leynilögreglusögur
eða fara á veiðar. Hann er auð-
ugur maður en berst litl á. Hann
ekur t. d. sjálfur bílnum sinum en
heldur ekki bílstjóra eins og margir
heldri menn. Þessi saga er sögð
um það er hann var gestur í Sul-
grave Club í Washington í vetur,
en þar hafa flestir geslir bílsljóra.
Ármaðurinn kallaði: „Vagn Tafts
senators!“
Taft liló: „Það er ágætur vagn,
en hann kcmur ekki þegar kallað
er á hann.“
Álitið er að Taft bjóði sig fram
við næstu forsetakosningu í U. S.
Skjaldbakan er straumlínumynduð.
Þú hefir heyrt söguna um lcapp-
hlaupið milli hérans og skjaldbök-
unnar og hvernig skjaldbakan vann.
En af náttúrunnar liendi er skjahl-
bakan þannig í laginu að liún ætti
að gcta farið hart yfir. Hún er sem
sé straumlinulöguð eins og bifreið-
arnar, sem gerðar eru fyrir mikinn
hraða. „Gullörinni“, kappaksturs-
hifrcið Segrave majórs, sem komst
231 mílu á klukkustund, svipar mjög
til skjaldböku, og sömuleiðis „Bláa
fugHnum“ bifreið sir Malcolm Camp-
bells, sem eitt sinn liafði heimsmet
i hraða bifreiða og fór 245.7 milur.