Iðnneminn - 01.05.1996, Blaðsíða 26

lltaf alltaf ber nokkuð á því í starfi
skrifstofu Iðnnemasambandsins, að iðn-
nemar virðast ekki þekkja réttindi sín og
skyldur nógu vel. Oft hefur þetta orðið
til þess að nemar eru alvarlega hlunn-
farnir. Iðnnemar verða að fylgjast betur
með, standa vörð um réttindi sín, kaup
og kjör. Eitt af þessum réttindamálum
eru orlofsmál iðnnema og hér á eftir fara
nokkrar staðreyndir.
Hverjir eiga rétt á orlofi?
Allir þeir sem starfa í þjónustu annarra
gegn launum, hvort sem þau eru greidd
í peningum eða öðrum verðmætum,
eiga rétt á orlofi og orlofslaunum.
Rétt á hve löngu orlofi?
Orlof skal vera tveir dagar fyrir hvem
unninn mánuð á síðasta orlofsári. Or-
lofsár er frá 1. maí til 30. apríl. Hálfur
mánuður eða meira telst sem heill mán-
uður en skemmri tími telst ekki með.
Það telst vinnutími þótt viðkomandi sé
frá vinnu vegna veikinda eða slysa með-
an hann fær greidd kaup eða er í orlofi.
Sunnudagar og aðrir helgidagar teljast
ekki orlofsdagar né heldur fyrstu fimm
laugardagar í orlofi. Orlof skal veita í
einu lagi frá 2. maí til 15. september. Það
em þessi atriði sem ráða því hvað launa-
maður á rétt á miklum launum í orlofi.
Samkvæmt landslögum eiga síðan allir
rétt á 24 daga orlofi og skiptir þá engu
máli hvort viðkomandi á rétt á launum
allan þann tíma.
Orlof utan launatímabils
Launamaður, sem að ósk atvinnurek-
anda tekur orlof utan orlofstímabilsins,
skal fá þann tíma 25% lengri en annars
væri. Orlofi skal þó alltaf lokið fyrir lok
orlofsársins. Framsal orlofslauna og
flutningur þeirra á milh orlofsára er ó-
heimill.
Samráð um orlof
Atvinnurekandi ákveður í samráði við
launamann hvenær orlof skuli veitt.
Hann skal .verða við óskum launa-
manna að svo miklu leyti sem unnt er
vegna starfseminnar. Atvinnurekandi
skal tilkynna svo fljótt sem unnt er og í
síðasta lagi mánuði fyrir byrjun orlofs
hvenær orlof skuli hefjast, nema sér-
stakar ástæður hamli.
Orlofi frestað vegna veikinda
Orlofrmál
Geti starfsmaður ekki farið í orlof á
þeim tíma sem atvinnurekandi ákveður
skal hann sanna forföll sín með læknis-
vottorði. Þá getur starfsmaður krafist
orlofs eftir 15. september en þó ekki síð-
ar en svo að orlofi hans sé lokið fyrir 31.
maí næstan á eftir. Ef starfsmaður getur
ekki, vegna veikinda, farið í orlof fyrir
31. maí árið eftir á hann rétt á að fá or-
lofslaun sín greidd ef hann sannar veik-
indi sín á sama hátt og að ofan greinir.
Veikindi í orlofi
I flestum kjarasamningum eru ákvæði
þess efnis að veikist launþegi í orlofi
hér innanlands, það alvarlega að hann
geti ekki notið orlofsins, skuli hann á
fyrsta degi t.d. með símskeyti, tilkynna
atvinnurekanda um veikindi og hjá
hvaða lækni hann hyggst fá læknisvott-
orð. Fullnægi hann tilkynningunni og
standi veikindin lengur en í 3 sólar-
hringa, á starfsmaður rétt á jafnmörg-
um orlofsdögum og veikindin sannan-
lega vöruðu.
Undir framangreindum kringum-
stæðum skal starfsmaður ávallt færa
sönnur á veikindi sín með læknisvott-
orði. Atvinnurekandi á rétt á að láta
lækni vitja starfsmanns er veikst hefur í
orlofi.
Uppbótarorlof skal, eftir því sem
kostur er, veitt á þeim tíma sem starfs-
maður óskar og skal vera á tímabilinu
2. maí til 15. september nema sérstak-
lega standi á.
Kauptrygging orlofslauna
Launamaður á rétt til orlofslauna í
samræmi við áunninn orlofsrétt á síð-
asta orlofsári. Orlofslaun reiknast við
hverja launagreiðslu þannig að af
heildarlaunum reiknast orlofslauna-
hlutfall viðkomandi starfsmanns að
lágmarki 10,17%. Reiknuð orlofslaun
fyrir hvert launatímabil skulu kaup-
tryggð þannig að deilt skal í fjárhæð á-
unninna orlofslauna með dagvinnu-
tímakaupi starfsmannsins. Orlofslaun
fyrir hvert launatímabil reiknast sam-
kvæmt þessu í dagvinnutímum og
skulu þau skráð sérstaklega á launa-
seðli við hverja launagreiðslu, bæði
samtala áunninna orlofslauna frá upp-
hafi orlofsárs og orlofslaun vegna þess
greiðslutímabils. Launamanni skulu
greidd áunnin orlofslaun næsta virkan
dag fyrir töku orlofs. Orlofstíma hans
skal greiða miðað við dagvinnutíma-
kaup starfsmannsins eins og það er
fyrsta dag orlofsins. Ef launamaður
hættir af einhverjum ástæðum í vinnu
skal atvinnurekandinn greiða honum í
lok starfstímans alla áunna orlofstíma
hans á dagvinnutímakaupi starfs-
mannsins, eins og það er fyrsta daginn
sem hann er laus úr vinnu.
Hvemig á að reikna út
orlofslaun?
Við hverja launagreiðslu skal finna út
hvað starfsmaður hefur áunnið sér
mikið orlof með því að umreikna það í
orlofsstundir. Þetta er gert með því að
reikna út orlofslaunin og deila síðan í
þau með dagvinnutímakaupi. Þegar
starfsmaður fer síðan í orlof eru orlofs-
stundir fyrir tímabilið 1. maí til 30. apr-
íl margfaldaðar með þeim dagvinnu-
launum sem þá gilda. Dæmi: Maður
hafði í júní kr. 45.000,- vegna dagvinnu,
kr. 10.000,- vegna vaktaálags og kr.
10.000,- vegna yfirvinnu. Samtals hafði
hann því kr. 65.000,- í tekjur. Atvinnu-
rekanda ber því að greiða minnst
6.610,50 krónur í orlof, 10,17%. Því er
breytt í orlofsstundir með því að deila í
það með gildandi dagvinnukaupi, sem
er kr. 259,62 (6.610,50 / 259,62 = 25,46).
Þannig em orlofsstundirnar vegna júní
25,46. Yfir orlofsárið gæti þessi maður
hafa áunnið sér samtals um 305 orlofs-
stundir (25,46 x 12). Þegar hann fer í or-
lof er dagvinnukaupið orðið t.d. kr.
280. Orlofslaun hans verða því 280 x
305 eða kr. 85.400,-
Orlofsuppbætur iðnnema
Allir iðnnemar sem em í föstu vinnu-
sambandi við iðnmeistara eða fyrir-
tæki skulu fá greidda orlofsuppbót kr.
5.300,- við upphaf orlofstöku en eigi
síðar en 15. ágúst.
Með föstu vinnusambandi er átt við
alla þá iðnnema sem em á námssamn-
ingi eða hafa starfað í þrjá mánuði.
Arafjöldi í námi ræður fjölda greiðslna.
Þetta þýðir að allir iðnnemar eiga að
fá fulla orlofsuppbót samkvæmt samn-
ingum um iðnnemakjör þó svo að þeir
hafi ekki starfað í heilt ár. Iðnnemar á
fjögurra ára námssamningi eiga
þannig að fá fulla orlofsuppbót fjórum