Vikan - 22.12.1959, Blaðsíða 5

V-' - - .
Á hverju aðfangadagskvöldi
fara unglingarnir
í Týrol
með logandi kerti
á gröf Franz Gruber
í Hallein.
Þeir gera það
til að heiðra minningu mannsins,
sem á jólunum 1818
samdi fegursta jólasálm
allra tíma:
„Heims um ból,
helg eru jól“.
Þetta er eina myndin, sem til er af kirkju St. Nikulásar, þar sem Heims um ból var fyrst
sungið. ! _ I
Franz Gruber, tónskáldið, sem samdi lagið
við jólasálminn víðfræga.
heima hátt til fjalla, í einu efsta kotinu í
sókninni. „Jesús Krislur sé lofaður", sagði
hún. Það var kveðja hcnnar. Síðan sagði hún
honum, að barn hefði fæðzt þar ujjp frá,
fyrr um daginn. Þuð var kona íátæks kola-
gerðarmanns, sem álli það. Foreldrarnir
höl'ðu senl liana til þess að biðja prestinu að
koma og veita baruinu blessun sina, svo
að það mætti iifa og dafna.
Séra Mohr bjó sig strax af stað. Hann fór i
frakka sinn, setti upp vettlinga og l'ór i snjó-
skó. Síðan fylgdi hann konunni el'tir. Snjór-
inn var hnédjupur. Öll tré i skóginum voru
hjúpuð snjó. Það var jólabúniugur þcirra.
Þegar komið var gegnum skóginn, tóku við
brattar og grýttar liliðar og írosnar urðir.
Presturiun tók hvorki eftir dýraslóðunuin i
nýföllnum snjónum né blikandi stjöruunum,
sem sindruðu á loftinu eins og stjarna sú,
sem visaði vitringunum vcginn forðum til
Betlehem, þegar þeir færðu fyrslu jólagjaf-
irnar. Hann hafði ailan liugann við ræðuna,
sem hann átti að ílytja um nóltina, en átti
enn eftir að búa sig undir.
Eftir langa görigu komu þau loks að hrör-
legum kofa. Stór maður, fálátur á svip, licils-
aði prestinum ineð lotningu og hauð honuin
inn. Lágt var undir loft í kol'anum og fullt
af viðarreyk. Þar logaði dauft ljós. Á fátæk-
legu fleti iá unga konan, hún var brosandi
og sæl, i örmum hennar lá nýfætt barnið og
svaf vært. Og séra Mohr veitti þeim báðum
presllega blessun.
Séra Mohr var undarlega hrærður i liuga,
þegar hann gekk niður fjallshliðina heim á
leið einsamall. Fjaliakofinn, fullur af reyk,
með fátæklega fletið, liktist ekki að neinu
leyti fjárhúsinu með jötunni austur á Betle-
hemsvöllum. En samt var það svo, að hon-
um fannst allt i einu, að siðustu orðin, sem
hann las i biblíunni, áður en hann lagði af
stað, væru töluð beint til sín. Hann gleymdi
nú öllum jólasiðum og jólagleðskap, sem hann
hafði notið annars staðar. Honum fannst
dásemd jólanna hafa borið fyrir augu sín á
þessari stundu. Á leiðinni niður fjallshliðina
fann hann i þögn skógarins og skini stjarn-
anna þann frið og velþóknun, sem jólaboð-
skapurinn flytur. Hann sá dýrin inni á milli
trjánna, hreindýr, kaninur og refi. Þau stóðu
kyrr við götuslóðana og horfðu á liann ótta-
laus, því að aJlar skapaðar skepnur vita um
helgi jólanna og virða jólafriðinn. Þegar
hann kom niður í dalinn, sá hann blysin blika
víðsvegar i dimmum hæðadrögunum i kring.
Þar voru fjallabúar á leið til kirkju. í öllum
þorpum, nær og fjær, kvað við klukkna-
hringing, sem bergmálaði í fjölluinim. „Drott-
inn Jesús Kristur, við fæðingu þina . . .“
Séra Mohr liafði séð og íundið kraftaverk
jólanna gerast. liann liélt hátiðlega guðsþjón-
ustu um miðnættið og fór siðan lieim. En
hann gat ekki sofið um nóttina. Hann sat
í skrifstofu sinni og reyndi að færa það i
búning orðanna, sem gerzt hafði í huga hans.
Og orðin urðu að ljóði. Þegar dagur rann,
var séra Mohr búinn að yrkja sálm.
Séra Molir var tuttugu og sex ára gamall,
þegar þetta gerðist. Hann var fæddur í borg-
inni Salzburg. En þangað var ekki mjög langt
úr þorpinu, sem hann bjó í nú, aðeins fárra
stunda ferð niður fjalllendið, niður með
ánni, sem þar var orðin að fljóti. Kringum
Salzburg voru engir snjóþaktir fjallatindar
eins og kringum þorpið. Þar voru ávalar,
skógi vaxnar liæðir. öldum sa'man höfðu
biskupar þar í borg verið meðal aðalhöfð-
ingja kirkjunnar, og þar voru margar kirkjur,
fagrar og stórar. Húsunum þar var ekki
dreift út um hæðir og hlíðar, heldur stóðu
þau i þéttum röðum við falleg stræti. En
strætin voru ekki bein. Þau bugðuðust áfram
i einkennilegum hlykkjum, og voru þar marg-
ir skringilegir krókar og kimar.
í einu af þessum strætum, sem hét Klettótta
steinstrætið, var Jósef Mohr fæddur. Faðir
hans hét Franz og var einn af hermönnum
Framhald á bls. 30.
Á safninu
1818.
Hallein stendur gamalt skrifborð. Franz Gruber átti það og notaði á jólunum
VIKAN