Menntamál - 01.12.1957, Blaðsíða 6

196
MENNTAMÁL
Þessari staðreynd hag-gar það ekki, að afburðakennurum
auðnast jafnan að koma öllum til nokkurs þroska. Þá höfðu
kennarar meira ráðrúm til að sveigja kennsluna að áhuga-
efnum sínum, þar sem námsskrá, próf og kennslubækur
sögðu þeim lítt eða ekki fyrir verkum.
Meira máli skipti þó, að þá voru vandamál þessarar
kennslu önnur en nú. Alþýðan, sem um þúsund ára skeið
hafði varðveitt samhengið í máli sínu og menntun, skildi
að sjálfsögðu mál bókmenntanna allvel og kunni að orða
hugsanir sínar. Börn lærðu málið af fullorðnum, kynni
þeirra af atvinnuháttum þjóðarinnar voru allnáin, um-
hverfi það, sem bókmenntirnar voru sprottnar úr, var
jafnframt þeirra eigið umhverfi. Með því einu að læra að
lesa var sérhverju vel gefnu barni opin leið að bókmennta-
auði þjóðarinnar. Fjöldi alþýðumanna var vel ritfær, enda
þótt stafsetningin væri á reiki. Að þessu má færa marg-
vísleg rök, ef þurfa þykir.
Eftir lögfestingu stafsetningarinnar 1929 komst fræðsla
í henni smám saman á traustari grundvöll. Jafnframt tók
málfræðikennslan að þróast í fastara form. Nýjar kennslu-
bækur í þessum greinum voru samdar. Ötulir kennai’ar,
sem höfðu til þessa orðið að bjargast við ómarkvísar
kennsluaðferðir, þóttust að vonum góðu bættir. Það leik-
ur ekki á tveim tungum, að kennslu í málfræði og stafsetn-
ingu hefur fleygt fram tvo síðustu áratugi. Á þessum svið-
um hafa ýmis verk verið vel unnin, og ber að meta þau
að verðleikum.
En „margs þarf búið við“. Flestir aðrir þættir móður-
málskennslunnar eru enn meira og minna vanræktir. Jafn-
vel er unnt að efast um, að kennslan í áðurnefndum grein-
um sé komin í æskilegt horf. Það er til dæmis með öllu
órannsakað mál, hve gagnsöm beygingafræðin reynist
nemandanum, þegar nokkur tími er liðinn frá prófi. Allir
vita, að mikill hluti námsefnis gleymist. I því efni eru
málfræðireglurnar engin undantekning. Að nokkrum tíma