Skírnir - 01.04.1917, Side 94

Skírnir]
Ritfregnir.
‘20Í
sögu og kirkjusögu vorri, að kaþólskur biskup hefir látiö preuta
guðspjölliu áður en siðskifta-forsprakkarnir sýndu lit á því, áður
en út kom þ/ðing Odds lögmauus Gottskálkssouar á N/ja-Testa-
mentinu, eða þótt prentuð hafi verið, er Jón biskup Arason fekk
vitneskju um það, hvað andstæðingar hans höfðu fjrir stafni, eða
jafnvel þótt Jón biskup hafi færzt þetta í fang að nokkuru leyti
af ótta við Kristján konung III., til þess að hlýða að nokkuru fyr-
irmælum hans í kirkjuskipaninni, sem hann þó vildi ekki gangast
undir. Það hefir jafnan verið ein höfuðmótbára andstæðinga ka-
þólskrar trúar gegn þeirri trú, jafnt hór á landi sem annarstaöar,
að kaþólskir menn hafi haidið biblíunui leyndri fyrir alþyðu rnanna,
alt til þess er Lúther og samlierjar hans komu til sögunnar. I
öðrum löndum mótmælanda víða eru til biblíuþýðingar prentaðar
í kaþólskum sið fyrir siðskiftin, og hér kemur nú fram svo sterk
heimild fyrir því, að svo hafi einnig verið hór á landi, að telja
má því nær óyggjandi.
En nú kynni menn að undra það, að þessi bók, guðspjalla-
þyðing Jóns biskups Arasonar, og aðrar bækur, sem prentaðar hafa
verið að hans forlagi, hefir verið jafnfágæt svo snemma sem á
dögum Brynjólfs biskups Sveinssonar, eins og síra Torfi gefur í
skyn. Eu þegar vér athugum framferðir siðskifta-forsprakkanna
á 16. öld, þá getur þetta ekki fengið oss undrunar. Ollum er
kunnugt um það, hve mikiö far þeir gerðu sér um að uppræta
allar minjar frá kaþólskum sið hór á landi, bæði myndir og bæk-
ur, ekki sízt alt, sem runnið var frá Jóni biskupi Arasyni. I sam-
ræmi við gerðir þeirra má telja það nálega víst, að upplag þessa
rits, guöspjallaþyðingarinnar, hafi verið ónytt og öll þau eintök,
sem til varð náð, ef ritið hefir verið komið út meöal almennings.
En skiljanlegt er, að erfiðlega hafi þeim veitt að ná því eiutaki,
sem síöar var lagt í gröf með Brynjólfi biskupi, ef svo er, sem lík-
legt má þykja, að það hafi verið ættargripur og gengið mann fram
af manni í móðurætt Brynjólfs biskups. Mér þykir sennilegt, að:
einmitt þetta eintak hafi verið eign sjálfs Ara lögmanns, sonar Jóns
biskups, en síðan hafi fengiö það Helga dóttir Ara, er gift var Páli
Jónssyni (Staðarhóls-Páli), en þeirra dóttir var Ragnheiður, móðir
Brynjólfs biskups. Mun siðskiftamönnum hafa verið margt auð--
sóttara en að fá minjar Jóns biskups úr höndum þessa fólks.
Hér er um svo merkt atriði að ræða, að ekki veröur þegjandi
fram hjá því gengið, sízt þegar fyrir hendi er vitnisburöur jafn-
skilríks manns.sem síra Torfa Jónssonar í Gaulverjabæ. En eí'