Muninn - 15.03.1972, Side 18

HtDUKSTAOA
Hluti af "Niðurstöðu"; lokakafla bóka-
arinnar "L'iaður einnar víddar" eftir
Herbert Larcuse.
Einnar víddar þjóðfélag í þróun
breytir hlutföllunurn milli hins skyn-
samlega og fjarstæða. Andstætt sínuin
ræðu,fjarstæðukennduog brjálæðislegu
viðhorfiun verður hið óræða svið vett-
vangur þeirra hugmynda sem megna að
bæta listina að lifa. Ef hið ríkjandi
þjóðfélag stjórnar öllum eðlilegum sam-
skij-tum og gefur eða tekur þeim^iög-
mæti í samræmi við þarfir þ^óðfélags-
ins hefur það gildi sem er oþekkt og
ókunnugt þessum kröfum og þekkist ef
tilvill ekki í öðru en samskiptamiðlun
draumverundar. Hin fagurfræðilega
vídd heldur ennþé tjáningarfrelsi sínu
sem gerir rithöfundinum og listamann-
inum kleyft að kalla menn og hluti
sínum "réttu" nöfnum, þ.e. að nefna
það sem ekki verður nafn gefið.
Samtíðin sýnir andlit sitt grímu-
laust í skaldsöguin Sairiúels Becketts,
nakin saga hennar er sögð í Staðgeng-
linum (Der Stellvertreter), leikriti
Rolfs Hochhuts. hað er ekki lengur
draumsýnin sem talar, heldur skynsemi
raunveruleika sem réttlætir allt
og afsakar allt, nema það að syndga
gegn sjálfum sér, blekkja sjálfan sig.
Tálvonin víkur fyrir þessum raun-
veruleika, sem er að því kominn að
draga hana uppi og yfirstíga hana.
Auschvitz gengur stöðugt aftur, ekki
í minningunum, heldur í því sem^menn-
irnir taka sér fyrir hendur - í geim-
skipum, eldflaugum,og geimvopnum,
hinum hreinu og "fallegu" rafeinda-
tækjaverksmiðjum, sem hafa heilsusam—
leg bíómabeð um kring, eiturgasinu sem
er ekki skaðlegt fólki, í leyndarráð-
urium sem við öll bruggum. Þetta er
leiksvið og á pví eru öll afrek manns-
ins unnin; afrek á sviði vísinda, læknis-
fræði tækni. Viðleitnin til að frelsa
og bæta lífið er það eina sem vekur
vonir í þessum umhvörfum.
Hinn meðvitaði leikur með huglæga
möguleika, hæfileikinn til að verzla
með góðri samvizku, baráttan gegn
nátturunni, að gera tilraunir með mann-
eskjur, að gera blekkingu að sannleika
oghugaróraað veruleika ber allt vitni
um það í hve miklu mæli draumsjónin er
orðin vatn á myllu framfaranna.
bessi vitnisburður verður eins og
aðrir. misnotaður á kerfisbundinri hátt