Kjósandi - 13.11.1919, Blaðsíða 2

KJOSANDI
að blása upp stéttahatur í landinu,
en svo fölskvalaus sem ást hans til
verkalýðsins er, þá hefir hann þó
h drei hrevft hönd eða fót móti
bændavaidinu. Kaupmenn lætur
l.ann líka nokkuruveginn í friði,
þó áð mörgum, sem ekki telja sig
„jafnaðarmenn“, hafi þótt fram-
ferði þeirra í dýrtíðinni í meira
lagi ískyggilegt-- Alt hatur hans
bitnar á útgerðarmönnunum, þó að
það megi vera lýðum ljóst, að all-
ur hagur þessa bæjarfélags stend-
ur og feilur með þeim. Þeir sem
ætla sér að senda Ólaf á þing vilja
bersýnilega reka aðaiatviunuvegi
bæjarins sem eftirminnilegastan.
löðrung.
Um hitt þingmannsefni verka-
lýðsins getur maður verið miklu
fáorðari. Þorvarður Þorvarðarson
er gamall heimastjórnarmaður, en
fyrir nokkru tók hann undir sig
hlaup og skeiðaði mitt inn í her-
búðir jafnaðarmanna. Þar hefir
honum hiotnast foringjatign og
veit enginn maður ennþá, hvernig
á því stendur. Það er sagt um hann
að síðan hann tók „rétta trú‘ ‘, hafi
sú breyting orðið á „um ráð hans‘ ‘,
að hann klæði sig til viðhafnar í
bætta fatagarma, en gangi daglega
til fara eins og aðrir „betri borg-
arar“. Líklegast er þetta lygi, því
að maðurinn er að öðru leyti alveg
eins og aðrir oddborgarar í háttum
sínum, og þar að auki er hann
hin mesta aflakló, — prentsmiðju-
stjóri, útgerðarmaður o. s. frv. Það
mun sömnu næst, að hann kollvelti
ekki þjóðfélaginu, þótt hann kom-
ist á þing, en hitt er þó ennþá
vissara, að þangað á hann ekkert
erindi. En satt er það, að ekki
þarf „auðvaldið“ að óttast verka-
mannahreyfinguna, ef hún verður
borin fram af mörgum slíkum for-
ingjum sem Þorvarði.
Rrafn Hængsson.
Framboð Möilers.
Nákunnugir menn segja að fram-
boð Jakobs Möllers sje til komið
einungis af löngun til að fella Jón
Magnússon frá þingsetu. Hann á að
hafa látið sér um munn fara að hann
mundi sætta sig við hvern annan
sem í boði væri, bara ekki J. M.
Þetta er dálítið undarlegt. Allir
vita þó — og Möller líka — að Jón
Magnússon er í fremstu röð þing-
manna að þvi er snertir vitsmuni o%
mannkosti. Hann er prúðmenni i
framgöngu n.eð afbrigðum og bétur
að sér í tungumálum (talar bæði ensku
og frakknesku) en flestir ef ekki all-
ir hinir landsmálagarparnir, og þess
vegna fær um að koma fram út á
við þjóð sinni til sóma. Þetta viður-
kenna allir. Enda hefir Jón Magnús-
son óskift fylgi almennings í bæn-
um til kosninganna á laugardaginn,
og það að maklegleikum.
Ef framboð Möllers annars hefir
nokkra þýðingu, þá er hún sú, að
styðja frænda hans og nafna, Ólaf
Friðriksson, sem áður hét lika Möll-
er. Tii þess að sjá þetta þarf ekki
annað en að lita á tölurnar frá síð-
ustu kosningum hér í bæ. Tökum
fyrst alþingiskosningarnar 1916. Þá
höfðu hér þrír flokkar frambjóðenu-
ur i kjöri, og fengu þeir atkvæði
sem hér segir:
Alpýðuflokkurinn:
Jör. Brynjólfsson 797
Þorv. Þorvarðsson 700
Heimastjórnarmenn:
Jón Magnússon 725
K. Zimsen 695
Sjálfstceðismenu:
Sveinn Biörnsson 522
Magnús Blöndahl 285
Als 1862 gildir seðlar.
Af þessum 1862 kjósendum kusu
hreint (eftir flokkum):
Alþýðuflokksmennina 648
Heimastjórnarmennina 548
Sjálfstæðismennina 239
Samtais 1435
Drcifinqsatkvœði koma því frá 427
kjósendum. Þar af komu á:
1 Alþýðuflm. og 1 Heimastjm. 98
1 Alþýðuflm. og 1 Sjálfstm. 103
1 Heimasijm. og 1 Sjllfstm. 226
Við þessa kosningu þurfti 725 atkv.
til að ná kosningu, en öll dreifings-
atkvæðin til samans gátu í hæsta
lagi orðið 427 hjá einum manni,
enda vita það allir, sem nokkuð
hafa komið nálægt kosDÍngunni hér,
að als engin von er um kosningu
fyrir neinn þann, sem treystir á
dreifingsatkvæði eingöngu, en hefir
ekki neinn starfandi landsmála (eða
bæjarmála) félagsskap að baki sér.
Enn þá betur sést þó hve vonlaust
er um kosningu fyrir Jakob Möller
ef athugað er, að af þessum 427
dreifingsatkvæðum við siðustu kosn-
ingu féllu 107 i Jón Magnússon og
Svein Björnsson saman, einmitt
mennina sem nú eru í kjöri. Þá
hafði verið á það minst bæði innan
Heimastjórnarflokksins og Sjálfstæð-
isflokksins að hafa bandalag við
kosninguna, og hafa þá Jón og Svein
i kjöri; þessir 107 kjósendur hafa
pá fylgt þessu svo fast fram, að þeir
vildu ekki beygja sig, og getur Ja-
kob víst ekki vonast eftir atkvæð-
um margra þeina nú, er þeir hsfa
fengið bandalaginu framgengt.
En fylgið getur hafa breyzt, kann
einhver að segja, töluruar frá síð-
ustu kosningum verða ekki teknar
sem mælikvarði fyrir kosningunni
nú. Vér skulum athuga þetta.
Aiþýðuflokkurinn heldur efalaust
vænum hóp af sínum kjósendum,
og hefir ekki heyrst að Mölier eigi
von á neinum atkvæðum þaðan,
euda væri miklu eðlflegra að þeir
sem væru óánægðir œeð annan-
hvorn frambjóðandann þar létu hitt
atkvæðið falla á reynda og velmetna
atkvæðamenn, en ekki á óreyndan
blaðamann, sem vist er um að ekki
nær kosningu.
Heimastjórnarmenn standa fastir
um Jón Magnússon, og engin von
um að þeir láti ginnast til að kasta
atkvæðum sínum til ónýtis. Allir
kjósa þeir Svein með Jóni Magnús-
syni.
Þá eru Sjálfstæðismeunirnir. Þar
mun Jakob helzt ætla sér liðsvon,
því að til þess flokks hefir
hann talist. En bæði Sveinn
Björnsson sjálfur og allir áhrifamestu
mennirnir í þeim flokki undantekn-
ingarlaust beita sér á móti Jakob og
með Jóni Magnússyni, eins og góð-
um drengjum sæmir í bandalaginu.
Þeir vita það ofur vel, að Sveinn
getur ekki náð kosningu nema hann
fái atkvæði Heimastjórnarmanna, en
í staðinn fyrir þau á Jón Magnússon
að fá atkvæði Sjálfstæðismanna. Þeir
sjá það vel, að kosningin yrði þeim
til vansa og þingseta Sveins skamm-
æ, ef Heimastjórnarmennirnir yrðu
einir um það að halda bandalagið.
Þess vegna er harðasta mótetaðan á
móti framboði Jakobs eðlilega frá
hans eigin flokksmönnum, Sjálfstæð
ismönnum Þeir berjast fyrir heiðri
síuum, og þá tekur hver góður
drengur á þvi, sem hann hefir til.
Jakob er því öídungis fylgislaus
og fær ekki annað en nokkur dreif-
ingsatkvæði. Aftur á móti hefir bæði
Jóni Magnússyni og Sveini Björns-
syni aukist stórkostlega fylgi síðan
við seinustu kosningar. Fylgi Jóns
Magnússonar hefir vaxið fyrst vegna
prýðilegrar framkomu hans á þingi
og i stjórn. Má minna á, að sam-
bandsmálið var farsællega til lykta
leitt undir forustu hans, launakjör
starfsfóiks endurbætt auk margs fleira.
Og við bandalagið milli Heimastjórn-
armanna og Sjálfstæðismanna bætist
honum stór flokkur kjósenda. Fylgi
Sveins Björnssonar tvöfaldast frá þvi
er var siðast (eða meir) við það að
nú fær hann atkvæði alira Heima-
stjórnarmanna.
Það kom átakanlega fram við
bæjarstjórnarkosninguna síðustu hve
vonlaust er fyrir féiagsleysingjann að
ná hér nokkru atkvæðamagni. Þá
var einn listi frá Sjálfstjórn og fékk
1593 atkv., annar frá Alþýðusam-
bandinu og fékk 1193 atkv. Þriðji
listinn kom fram, og efstur á hon-
um einn af allra vinsælustu og vel-
metnustu borgurum bæjarins, sem
allir munu viðurkenna að sæmd væri
að hafa fyrir bæjarfulltrúa, Einar
Helgason garðyrkjumaður. En hvað
faer sá lis if 76 — sjötíu og sex —
atkvæði. Listinn fékk ekki fimtung
þeirrar atkvæðatölu sem þurfti til að
koma að einum manni af siö, en nú
á einungis að kjósa tvo og þvi enn
þá margfalt fjær því að utanveltu-
maður komist að.
Það er því með öllu útilokað að
dreifingsatkvæði Jakobs geti unníð
honutn kosningu. En aðalflokkarnir
geta orðið svo jafnir, að dreifingsat-
kveeðin ráði pvi hverjir aý hinum ná
kosninqu.
Nú má helzt gera ráð fyrir því,
að þeir sem hafa ætlaö sér að kjósa
Jakob hugsi sér að kjósa Svein með
honum. Ei. þeir verða að athuga
það, að með því að kjósa J>kob með
Sveini i stað þess að kjósa Jón
Magnússon með Sveini veita þeir
Ólafi Friðrikssyni stuðning, ef áhöld
skyldu verða utn atkvæðatölu hans
og íóns Magnússonar. Við þessu
er nú ekkert að segja ef mennirnir
vilja heldur eiga Ólaf Friðriksson en
Jón Magnússon fyrir fulltrúa á þingi.
En vilji peir pað ekki, pá mega peir
ekki kasta burtu öðru atkvaði sinu
með pvi að kjósa Jakob Möller.
Athuqull.
Skapskifti.
Það þarf sterkar taugar til að bera
vel ósigur, og er aöeins á færi göf-
ugra manna. Hitt cr alþekt, að menn
verða vanstittir í skapi, er þeir sjá
sér ósigur visan, og svífast þá oft
einkis í orðum og athöfnum.
Blað það, er Aiþýðublað nefnist,
og vinnur að þingkosningu þeirra
Ól. Friðrikssonar og Þorv. Þorvarðs-
sonar er glögt dæmi þessa. Blað
þetta hefir rætt um kosningarnar af
hófi og mæit með þingmaunaefnum
sínum, en nú, er liðið er að kosn-
ingu og sigurvon blaðsins til aftöku
snúin, skiftir það um tón. Flytur
það nú ósviunlegar persónulegar
skammir um þá Jón Magnússon og
Svein Bjöinsson. Minnir þessi van-
stilling Alþýðublaðsins á frásögn
Heimskúnglu um aftöku Bjarnar
ens illa:
»Mælti hann þá, sem hann var
vanr, in mestu orðskræpi, áðr hann
var hengdr.c
-------- 0
Gáta
ó þolandi
1 eiðinlegur
a fspurnar
f yrir
u mdæmi
R eykjavikur
1» ótt
O fur
r ar
V ið
a lþýðuna
r eynist
d rengur
« mbjóðendum
r ýr
J afnan
ó sérplæginn
n ytsemdarmaður
8 tarfhæfur
V erkmaður
e r
i nnau
n efnda
n auðsynlegur
Sá sem finnur við hvaða þing-
mannsefni þetta getur att vinnur
þarft verk:
J óni
a ðeins
k obbi
O skar
b ana
Ritstjóri og ábyrgðarmaður
Sigurður Kristjánsson