Ný dagsbrún - 01.01.1904, Blaðsíða 38

32
Nf DAGSBRÍN.
Tríiarbrögð ýmsra fornaldarmanna voru skynsamlc<r
á sfnum tfma, f þeim skilningi, að þeirra trúarhugmyndir
stóðu í fullkomnu samrœmi við þekkingarhugmyndirþeirra,
en af þvf að þekking vorrar tfðar manna, er stórkostlega
frábrugðin þekkingu fornaldarmanna, þáeru ckki nærri þvf
allar trúarhugmyndirnar, sem vjer höfum tekið f arf frá
liðnum öldum, með nokkru móti samrýmanlegar við þckk-
ingu þessarar aldar. Við þctta kannast flestir í kyrþey,
cn þcir eru huklandi mcð að breyta, og svo er sú raunin
orðin á meðal mestu framfaraþjóða heimsins, að trúar-
bragðafjclögin cru orðnir eftirbátar annara fjelaga, f stað
þcss að vera fyrirmynd þcirra. Hjá fornþjóðunum voru
þckking og trú samrýmd f eina stóra heild. Þjóðfjclagið
hegðaði sjer eftir þvf sem menn trúðu að afstaða sín væri
gagnvart guði og hans starfsemi. Fjiildi manna játar cnn-
þá mcð vörunum að sú afstaða hafi verið rjctt skilin, en
það cr sfður cn svo, að þjóðfjelgin breyti nokkuð samkvœmt
þeirri trúarbragðajátningu einstaklinganna. Það er nú af
mörgum talin hin mesta ófarsæld, að hafa nokkurt sam-
band milli ríkis og kyrkju. Vitaskuld er sú skoðun sprott-
in af því, að þjóðlffið og kyrkjulífið sje ekki lengur sam-
eiginlegs cðlis, cnda er það nú ekki heldur orðið það ; cn
í fornöld var þetta ekki svo. Menn trúðu þvf þá óbifan-
lega að hugmyndir sfnar væru áreiðanlegar, og svo hegð-
uðu þcir sjer cftir þvf. Þær hugmyndir, scm menn virki-
lega rciddu sig á, innlimuðu þeir f trúarbrögð sfn, en lof-
uðu auðsýnilega hinurn hugmyndunum að úreldast, sem
ekki þótti jafn mikið á að byggja. Þessari aðferð hafna
nú allar svo nefndar rjetttrúnaðarkyrkjur. Þær sperrast
við að halda í allt það sem innlimað var f kenningu þcirra
fyrir mörgum öldum, og því er nú svo komið, að þótt
menn auðvitað láti ekki starfsemi sfna f þjóðlífinu stjórnast
af öðru en þeim skoðunum, sem þeir nú telja áreiðanlegar,