Eimreiðin - 01.01.1923, Page 121

eiMREIÐ1N
RITS]A
117
^esturheims. Hann kynnist sæg af frægum mönnum og merkum hérlendis
°S erlendis. Hann hvarflar milli ýmissa skoöana og er sveiflað af mis-
munandi hugarástandi milli bjartsýni og megnasta kvíða. Hann flytst
landshornanna milli og lendir í mörgu. — Má sjá af þessu að söguefni
hefir hann nóg og er þó að eins það gripið, sem hvarflar í hugann eflir
VÍirlestur bókarinnar.
O9 þá efast víst fáir, sem kanciasl við penna Matthíasar, um það, að
f'ann muni færa þetta í stílinn á þann veg, að ekki verði með öllu
kragðlaust.
Eq gef ekki betur fundið, en að bók þessi sé meistaraverk í sinni röð.
Sagan er að vísu engan veginn rakin mjög fast eða jóðlað mjög á ártöl-
Utn eða slíku, og endurtekningar eru býsna margar. En alt þetta hverfur
fyrir þeim andvara sannrar listar, sem gustar um alla frásöguna, og lyftir
hsnni óraveg upp yfir hversdags muldrið. Vil eg nefna t. d kafiann um
^að, er höf. missir fyrstu konu stna, Elínu Sigríði. Hann er um tvær
bfaðsíður, en gripið á því efni af slíkum meistarahöndum, að mér finst
^aa sfna líka eiga í vorum bókmentum á síðari tímum. En þó að eg nefni
tennan stutta kafla, af því að mér brá er eg ias hann, og hann snart
mi9 miklu átakanlegar en flest, sem eg hefi lesið nýlega, þá er ekki svo
skilja, að hann standi í raun réttri framar en svo margt annað í
knbinni.
Eitt sem einkennir þessa bók er það dæmafáa hispursleysi, sem fram
l(emur í öllum mannlýsingum, jafnt um sjálfan höf. og aðra, hvort heldur
^eir hafa verið meiri eða minni vinir Matthíasar. Qet eg vel ímyndað
nrer, að sumum þyki þetta við of, og þykkist við fyrir hönd náinna
sbyldmenna. En afskaplegur misskilningur finst mér slíkt vera. Vfir öllum
mannlýsingunt í bókinni er svo mikið af þeim kærleika og elskusemi,
sem leiðir af fullkomnum skilningi, að engin einasta persóna, sem þar er
Um rætt, verður nokkra vitund minni, heldur að eins skýrar uppdregin
°S skarpar. Líkir hann því sjálfur við það, að setja skugga í andlitsmynd
°S er það rétt. Sparar hann það ekki heldur við sjálfan sig.
Eg kyntist ekki síra Matthíasi persónulega. En mjög finst mér eg þekkja
1,31111 vel af þessari bók, og þykir vænt bæði um hann og hana. Er það
eftirtektarvert, að þeir kaflar bókarinnar, þar sem höf. leitast við að lýsa
Sur og hugarástandi sínu, lýsa honum lang minst, en í atburðunum er
1,3,111 svo að segja „ber og nakinn" fyrir lesandanum. Hefir búið í hon-
Um Hstamannssál nokkurnveginn með ummerkjum, viðkvæm, svo að ná-
leSa er ómögulegt með að fara, og sýnist hvað eftir annað hafa verið í
verulegri hættu sfödd að sundrast, af því að listamannseðli hans hefir
^orið alt annað ofurliði. Höf. hefir það eftir einum vin sínum, er hann
Var í Odda, að hann (þ. e. Matth.) væri mein praktískur ef hann vildi.
Sama mátti segja um pólitík hans. Þessar hliðar eru til á honum, en
'stagáfan yfirgnæfir þær svo, að það að eins glittir í þær við og við,
°S Þær komast aldrei fram.