Eimreiðin - 01.07.1924, Blaðsíða 84

276
FRÆNDUM SÍÐU-HALLS SVARAÐ eimREIÐ1n
]afngerólík efni og togleður, kínín, indigólitur og kaffi virða5*
vera, eru líka samsett úr þessum sömu frurneindategundum.
að fráskildum fosfór. Margbreytnin á yfirborðinu verður mikln
minni, þegar krufið er til mergjar. Og sumt í efnafræðirann-
sóknum síðustu ára þykir benda í þá átt, að allir hlutir í heimi
hér séu gerðir úr einni tegund frumeinda. Draumar gullgerð'
armanna sýnast nú ekki eins sanni fjær og áður.
Einu sinni var haldið, að frumeindir væru feikna harðar.
ósamsettar agnir. Vísindin segja alt annað nú. Frumeind er
ekki hörð, ósamsett ögn. Hún er sett saman úr kjarna °S
rafeindum, sem eru hér um bil þúsund biljón sinnum mim11
en minsta frumeind. Frumeind er líkust sólkerfi. Hún hefar
fjölþætta gerð og fasta niðurröðun í einu og öllu. Rafeindm
sveiflast að föstum lögum umhverfis kjarna frumeinda, eins og
reikistjörnurnár renna brautir sínar umhverfis sól.
Og hvað eru svo rafeindir? Eins konar raforkuhnyklar.
ótrúlega litlir. Eftir því sem vísindi kafa dýpra, gengur efniö
þeim úr greipum meir og meir, svo að loks verður að eins
eftir orka, sem eigi verður hönd á fest. Og vísindamenn, sem
Einstein fylgja að málum, segja, að þegar öll kurl komi til
grafar, »geti efnið ekki verið annað en orka, sem birtist okk-
ur sérstökum hætti®.1)
Af þessu, sem á hefur verið drepið, sézt, hvert rannsóknn-
vísinda stefna. Því lengra, sem þau komast, því ljósara virðist
þeim, að alt efnislegt sé af einni orkurót runnið. Þessu hefim
guðspekin einmitt fastlega haldið fram. Hún hefur kent, að ak’
sem er efnislegt, sé inst inni eitt, eins og alt lífrænt og and-
legt sé eitt. Og hún hefur og jafnan sagt, að hin miklu löS'
mál tilverunnar sé hvarvetna að finna, jafnvel í hinu allra
smærsta. Nú votta vísindi, að skipulög hinna örsmáu frurn-
einda virðist alveg eins og skipulög sólkerfis. Þannig &r
guðspekin margar styrkar stoðir í kenningum vísinda. Og a^'
ar sannreyndir vísinda skipa sín ákveðnu sæti í kenningakerf1
hennar. —
Ekki skal orðlengja frekar um kenningar trúarbragða oS
vísinda, þær, sem heima eiga í guðspekikerfinu. Bæði truar-
1) Dr. Schmidt: Relativity and the Universe, bls. 125, London 1921-