Eimreiðin - 01.04.1974, Qupperneq 17

EIMREIÐIN
stöðu húsbyggjenda og íbúðareigenda gegn virkum aðgerðum
til varnar verðbólgu, ef ekki eru fundnar aðrar leiðir til að
auðvelda fólki að eignast eigið húsnæði.
— Má því ekki segja, t.d. að ungt fólk hafi almennt hag af
verðbólgu?
— Ef unga fólkið er skuldum vafið, t.d. vegna íbúðarkaupa,
þá verður að svara þessu játandi. En hagnaður þessa bóps er
nákvæmlega jafn tapi lifeyrissjóðsmeðlima, sparifjáreigenda,
og almennra skattgreiðenda, sem fjármagna opinber búsnæðis-
lán. Áður var þess getið, að fast gengi samfara innlendri verð-
bólgu rýrir tekjur sjávarútvegs; fjármögnun húsbygginga og
íbúðakaupa er annað glöggt dæmi þess, hversu verðbólga er
mikilvirk tekjutilfærsluleið, en þar þarf einnig til lága vexti.
Þessar tekjutilfærslur hafa átt sér stað, án afláts á árunum
eftir stríð, og bendir það til að þær njóti almenns stuðnings.
Hins vegar er verðbólga mjög óhagkvæm leið að settu marki,
og hagkerfið í heild hefði hag af stjórnmálalegri samstöðu um
aðrar leiðir. Samkomulag um slíkar leiðir myndi jafnframt
auðvelda baráttuna gegn verðbólgu; almenningur gæti litið
verðbólguvandamálið hlutlausum augum, og fleiri væru reiðu-
búnir til að veita stjórnvöldum virkari stuðning í aðgerðum
þeirra gegn verðbólgu.
— Iiver eru áhrif verðbólgu á lífeyrissjóðina?
—• Lífeyrissjóðir verða að þjóna ýmsum markmiðum, ef vel
á að vera. Meðal hinna mikilvægari, er trygging viðunandi líf-
eyris fyrir þá, sem komnir eru á eftirlaun, og dánarltóta, ef
fyrirvinna fjölskyldu fellur frá. Mjög skortir á, að lífeyris-
sjóðir á íslandi gegni þessu hlutverki, og ofl er um alvarlegar
fjárhagslegar þrengingar og verulega rýrnun lífskjara að ræða
hjá fólki á eftirlaunum og hjá þeim fjölskyldum, sem misst
hafa fyrirvinnuna. Yerðbólgan á hér meginsök, jafnframt hin-
um lágu vöxtum sem hafa tíðkazt á íslandi. Afleiðingar þessa
eru ekki einvörðungu fjárhagslegar, heldur og félagslegar; fólk
fær ekki notið á efri árum sjálfsagðra ávaxta þess, sem það
hefur sparað með lífeyrissjóðsgreiðslum, heldur verður að leita
á náðir hins opinbera. Fyrir flesta er hér um að ræða snögga
breytingu frá fyrra fjárhagslegu sjálfstæði og sjálfsvirðingu.
Almennt má segja, að verðbólgukerfi eftirstríðsáranna hafi
haft mikilvægar félagslegar og stjórnmálalegar afleiðingar,
jafnramt hinum efnahagslegu. Með þvi að rýra styrk lífeyris-
sjóða, þá hefur verðbólgan ýtt undir kröfur um viðameira trygg-
ingakerfi hins opinhera; með því að gera upptækan hlula tekna
i sjávarútvegi, liefur verðhólgan orðið til þess að örva ríkisaf-
109