Ægir - 01.09.1985, Qupperneq 33

^sgeir Jakobsson:
Punktar úr togaralífinu
Fyrstu togaraskipshafnirnar
ur
5- bátt
hefur á stangli hér í grein-
UriUm um togarana 1907, verið
§etið nokkurra manna, sem á
p'm voru og það hefur komið
am, a& hluti skipshafnanna voru
menn af enskum togurum, en
m®8inhluti skútumenn.
i fámenninu á tíma fyrstu togar-
anna þekktu skipstjórarnir til
Pejrra manna sem þeir réðu eða
heir gátu haft af þeim öruggar
l'hurnir og þeir réðu almennt ekki
S|n aðra menn en þá sem
Pekktir voru að dugnaði. Þó voru
ra* a þeirri aðalreglu margar
undantekningar þegar á fyrstu
'°gurunum.
Skipstjórarnir tóku oft menn,
?em útgerðarmennirnir vildu að
Jngju pláss, og sjálfir tóku þeir
m borð vini og vandamenn og
ngiinga tóku þeir oft í guðsþakk-
ekl' ni ^a sjómanna-
. jum, sem höfðu misst menn
na í sjóinn og voru að berjast
ram með barnahóp. Það má
nrax hnna dæmi um þetta síðast
e nda í fyrstu skipshöfninni á
h0rsetanum.
f^u^mundur Jónsson, sem þar
r pláss aðeins 16 ára, var sonur
^ ‘kdsmetins skipstjóra í Vestur-
num, Jóns Þórðarssonar frá
r°ttu, en hann hafði látist
fUogglega um [j0r5 , s|<utu sjnnj
a irnm börnum í ómegð, nema
V-U mundurvarlítillegafarinnað
mna heimilinu. Jón Otti, bróðir
rétt fmunciar' fékk svo pláss þá
'ermdur á Snorra Sturlusyni.
Móðir jóns Tómassonar var ekkja
en systir konu Ólafs útvegsbónda
í Nesi. Jón sagðist aldrei hafa
grennslast neitt um það af hverju
hann fékk plássið þó hann væri
aðeins 17 ára en taldi að það gæti
hafa verið af því að hann var
búinn að vera með Kolbeini á
Kútter Georg, en ekki samt ólík-
legt að einhverra annarra áhrifa
hafi gætt. Þeir voru báðirbúnirað
vera á skútum, Guðmundur og
Jón og hafa eflaust getið sér strax
gott orð.
í sambandi við fyrstu togara-
skipshafnirnar er nú að geta þess,
að það er alls ekki víst, að skip-
stjórarnir hafi getað valið sér
menn að geðþótta sínum eins og
síðar varð. Það andaði yfirleitt
köldu hjá almenningi til togar-
anna og ekki síst hjá sjómanna-
stéttinni, bæði skútumönnum og
árabátamönnum, þeir síðar-
nefndu hötuðu togarana, sögðu
þá spilla veiðarfærum árabát-
anna og hirða fiskgöngur á
árabátamiðun. Þetta var líka víða
svo í verstöðvum að togararnir
hirtu vorgöngur fisks og eyði-
lögðu vorvertíð í mörgum útróðr-
arstöðum hér og þar við strönd-
ina, einkum þar sem fiskur gekk
þröngt upp að ströndinni, svö
sem inn ála inn á firði og víkur,
því að togararnir eltu fisk uppi í
landsteina.
Þetta átti þó ekki við um Faxa-
flóa þarsem mestvoru þó lætin út
f togarana.
Á árunum 1884 til 1895 eða í
12 ár, bæði ár meðtalin, voru
aðeins 4 góð aflaár við Flóann og
alger ördeyða síðustu 2 árin 1894
og 1895 og það gat ekki hafa
verið sök togarana en hins vegar
spilltu þeir veiðarfærum.
Það var mjög ákveðin skoðun
almennings og mikils hluta fiski-
mannastéttarinnar að togarar
væru hin verstu rányrkjuskip og
það var síður en svo, að þessum
skipum, sem áttu eftir að hleypa
nýju lífi í höfuðstað þjóðarinnar/
væri fagnað af almenningi og
menn spáðu einnig illa fyrir
útgerð þeirra og voru ekkertginn-
keyptir fyrir að ráða sig á þá. Það
breyttist þó fljótt, eiginlega strax
uppúr 1907, og togaraplássin
urðu eftirsótt, barist um þau.
Með nýjum mönnum, nýir siðir
Það varð fljótlega fjölmargt,
sem íslensku togaramennirnir
löguðu til fyrir sér eftir aðstæð-
um, þótt þeir sæktu allt í fyrstu
um vinnubrögðin til Englend-
inga.
Hinar ýmsu breytingar fóru þó
ekki fyrr að gerast en íslensk tog-
arastétt var fullmótuð.
Fyrstu íslensku togaraskipstjór-
arnir, þeir Indriði, Halldór og
Hjalti, voru allir skútumenn. Ind-
riði og Hjalti hafa trúlega kynnst
togveiðum Englendinga í Faxa-
flóa, brugðið sér út með þeim í
ÆGIR-517