Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2009, Síða 257

Rannsóknarmiðstöð Háskóla íslands
' jarðskjálftaverkfræði
Hannsóknarmiðstöð Háskóla (slands í jarðskjálftaverkfræði er staðsett á Selfossi.
er í samræmi við stefnu Háskóla íslands um eflingu rannsókna- og fræða-
^srfsemi á landsbyggðinni. svo og samning milli menntamálaráðuneytisins og
askóla íslands um kennslu og rannsóknir. Miðstöðinni var komið á fót að
rumkvaeði heimamanna og sett á fjárlög árið 1999 á vegum dómsmálaráðu-
neytisins vegna tengsla starfseminnar við almannavarnir.
'srfsfólk Rannsóknarmiðstöðvarinnar stundar fjölbreyttar rannsóknir og er lögð
^gináhersla á áhrif og eðli jarðskjálfta. Auk þess er fjallað um vá sem tengist
n3ttúru landsins. svo og áhættugreiningu og áhættumat. Rannsóknarstarfsemin
a 'Ptist í þrjá meginþætti:
undirstöðurannsóknir, rekstur mælikerfa. úrvinnsla og túlkun gagna
rannsóknir fyrir íslenskt atvinnulíf, þar á meðal orkutengdar rannsóknir og
, áhaettugreining
rrtiðlun upplýsinga og þjálfun fólks við rannsóknarstörf
t-áta mun nærri að sú vinna sem unnin var við Jarðskjálftamiðstöðina árið
2009 jafngildi um 12 ársverkum.
^ndsnet
Hoi
hröðunarmæla
rr|steinninn í starfsemi Rannsóknarmiðstöðvarinnar á Selfossi er rekstur
andsnets hröðunarmæla sem teygir sig yfir helstu jarðskjálftasvæði landsins.
ersla er lögð á að mæla áhrif jarðskjálfta sem eru svo stórir og valda það
'killi hreyfingu að hún getur valdið skemmdum á undirstöðum og burðarvirki
^'Sginga. svo og búnaði og innbúi. Markmið mælinganna er:
, °ftun gagna um áhrif jarðskjálfta á byggingar og tæknikerfi
of1un gagna og tengdra upplýsinga sem hægt er að nýta við hönnun
, ^ennvirkja á jarðskjálftasvæðum
, of'un gagna sem nýtast við áhættumat og áhættustjórnun
j^r°ðun yfirborðs jarðar er mæld þegar jarðskjálftar verða og fer skráning fram ef
r°ðun feryfirtittekin mörk. Mælingarnar byggjast á mælaneti sem skiptist í
U e0'ndráttum í svonefndar grunnstöðvar og fjölnemakerfi. Grunnstöðvarnar eru í
s6sturn tilvikum staðsettar á undirstöðum bygginga. Fjölnemakerfin eru staðsett í
Urn. orkumannvirkjum. byggingum og samgöngumannvirkjum. Þau mæla
eyfingu á undirstöðum og hreyfingar ofarlega í mannvirkjunum. Alla jafna
na fjötnemakerfin einnig hlutverki grunnstöðva.
Hröðun
Pian
armælingarnar eru nýttar til þess að meta þá eðlislægu áraun sem
ria rlnv'rH' verða fyrir í jarðskjálftum. Mælingarnar eru mikilvægar og
ér Ufls^nte9ar í fyrirbyggjandi tilliti. meðal annars til þess að efla og auka
jS|61 anleika gildandi hönnunarstaðla fyrir byggingar á jarðskjálftasvæðum á
dra.ndi eg annars staðar í Evrópu. Fyrirkomulag mætinganna. úrvinnsla þeirra og
eifing gagna er í samræmi við þá stefnu og aðferðafræði sem tíðkast erlendis.
b 6'ra en etdarfjórðungur er liðinn frá því að íslenska hröðunarmæianetið var
fun UPP í núverandi mynd. Margir hafa stutt við þessa starfsemi. Óhætt er að
^ yrða að frumkvæði og stuðningur Landsvirkjunar vegi þyngst og hafi valdið
st.Stu Urn að skipulegum hröðunarmætingum var komið á fót. Af öðrum sem
Hafa starfsemina umtalsvert berað nefna Reykjavíkurborg. Vegagerðina.
On 1 arfélög á Suður- og Norðurtandi. Rannsóknaráð (slands. Evrópusambandið
S|ðast en ekki síst Háskóla íslands.
á áhrifum jarðskjátfta tengist útbreiðstu jarðskjálftabylgna
ún veldur. Nýtt rannsóknatæki. sem nefnt hefur verið
(lcetandic Strong-motion Array). er sérhannað þéttriðið net jarð-
0g6 uarncela sem sett hefur verið upp nýlega. Netið sem er staðsett í Hveragerði
Suðne^ur einkum jarðskjálfta með upptök í gosbeltinu. á Henglissvæðinu og á
(at( Urlandsbrotabeltinu. ICEARRAY samanstendur af 14 þríása hröðunarmæium
að f ^ riernum) og er mætunum dreift um svæði sem er einungis tæplega 2 km
lS|e Verrnáli. Til samanburðar erfjarlægð á milli einstakra mælistaða hins
^RRav9 Hroðunarrneefanets af stærðargráðunni 10 kítómetrar að jafnaði. ICE-
rneð y öentar vel til rannsókna á upptökum og útbreiðslu jarðskjálftabytgna, en
Pví má teggja tölulegt mat á hegðun bylgnanna þegar þær breiðast út á
%ARray
0q l n9 ' rannsóknum
y Peirci áraup sem h