Tímarit lögfræðinga og hagfræðinga - 01.10.1922, Page 16

10 Tímarit lögfræðinga og hagfræðinga.
herma rangt frá í þeim. Vörnin gegn f j árglæfrunum felst
bá í því, að þeir sem ganga vilja í félagið eða skifta við
það, geta gengið að þessum upplýsingum hjá hlutaðeig-
andi opinberum starfsmanni og dæmt svo sjálfir um,
hvort rétt sé af sér að skifta við félagið. Jafnframt er
þá hægt að gefa mönnum nokkuð frjálsari hendur um,
hvernig þeir haga skipulagi félagsins, það má slá af
præceptívu kröfunum. þessi svonefnda publicitetsregla
hefir nú á tímum víðast hvar rutt sér til rúms, og merk-
ustu hlutafélagalögin, eins og t. d. þýsku hlutafélagalög-
in í 3. bálk 2. bókar verslunarlögbókarinnar frá 1897
(§§ 178—319), sænsku lögin frá 12. ágúst 1910, norsku
lögin frá 19. júlí 1910 og ensku lögin (Companies consoli-
dation act) frá 21. des. 1908 byggja öll á henni.
Hlutafélagalög hafa alstaðar sama markmið, að
reyna að fyrirbyggja að þetta félagsform verði notað til
misferlis í fjármálum. Um það geta verið og eru skiftar
skoðanir, hvað langt lögin eigi að ganga í afskiftum sín-
um af þessum félögum, hvað þau eigi að skipa félagsmönn-
um og hvað þau eigi að leyfa þeim. Og það mun oftast hafa
verið svo, er hlutafélagalög hafa verið sett, að þar hefir
lent saman tveimur mismunandi stefnum í þeim málum.
Annarsvegar hafa lögfræðingarnir verið. þeir hafa séð
hætturnar, sem hér eru á ferðum, og yfirleitt lagt áherslu
á, að reglurnar um hlutafélögin yrðu sem tryggilegastar,
enda þótt þær hefðu í för með sér nokkur höft á samn-
ingsfrelsi manna. Hinsvegar hafa kaupsýslumennirnir
viljað hafa sem minstar hömlur á athafnafrelsi manna
í þessum málum. þeir hafa óttast það, að afskifti lög-
gjafarinnar af þeim yrðu til ills eins. Víðast hvar hafa
skoðanir lögfræðinganna borið hærri hlut, lögin verið í
öllum aðalatriðum sett eftir þeirra ráðum. En í því land-
inu, sem við leitum oftast til þegar um fyrirmyndir að
lagasetningu er að ræða, Danmörku, fór þetta nokkuð á
annan veg. Danir höfðu engin hlutafélagalög fyr en nú
fyrir skömmu, er 1. 29. sept. 1917 voni sett. En þá hafði
málið verið þar á dagskrá um nokkurt skeið. Árið 1900