Hlín - 01.01.1961, Blaðsíða 138

Jólahald í Reykjavík um aldamótin 1900.
Erindi flutt i HúsmœÖrafjelagi Reykjavikur af Eygló' Gisladóttur.
Góðu fundarkonurl
Þegar stjórn Húsmæðrafjelagsins bað mig að segja eittlivað á
næsta fundi um jólin í ungdæmi mínu, brá mjer dálítið við, ekki af
því jeg væri treg til að gera þetta fyrir fjelagið, heldur af því, að jeg
lief lítið gert að því síðustu árin aö dreyma um jólin í tingdæmi
mínu, og eru endurminningarnar því heldur ógliiggar. — jeg skal
þó reyna að gera einliverja úrlausn um þetta efni, en nútíminn er
mjög ólíkur liðna tímanum. Fyrstu 8—9 ár æfinnar eru minning-
arnar um jólin litið annað en logandi kerti, fest á rúmstuðla. Þegar
svo ljósið á lampanum í stofunni var slökt, var þetta litla ljós sem
skínandi stjarna. Við máttum nú lielst ekki liafa kertin á rúmstuðl-
unum vegna þess, að manmia var lirædd um að' við mistum þau
niður í rúmið og kveiktum í. Festum við þau þá á undirskálar eða
diska, og höfðum þau á borðinu, sátum svo í kringum borðið og
horfðum á ljósin. Það var hátíðleg stund lijá okkur börnunum, við
horfðum hugfangin á þessi skæru ljós, sem voru eins og skínandi,
blaktandi stjörnur. Og af því að okkur var snemma kendur jólaboð-
skapurinn, varð ein stjarnan stærri og bjartar.i en allar hinar, lnin
var svo björt, að alt annað hvarf, en í birtunni sáum við litla barnið
í jötunni, og við sungum: „Heirns um ból“. Og nú Itarst til okkar
daufur hljómur kirkjuklukknanna frá Dómkirkjunni, það var verið
að hringja til aftansöngs. Þessu er ekki hægt að lýsa, það er aðeins í
vitund hvers eins, sem geymir minninguna hjá sjcr.
Mig minnir að það hafi verið um 1899, sem okkur börnin langaði
mikið til að eignast jólatrje, og við eignuðumst eitt. Það var á að
giska 60—70 cnt hátt, smíðað úr slvölum sköftum. Stofninn lítið
eitt gildari en greinarnar, sem voru tólf. Þetta uje var rnálað grænt,
þegar það konr, en viö vildum hafa það ennþá fínna og vöfðum það
með grænum glanspappír. Poka til að hengja á jólatrjeð bjuggum
við til úr glanspappír, fleiri litum. Við börnin undum við þetta
nokkur kvöld fyrir jól. Og svo komu blessuð jólinl
Alt átti að vera hreint, fágað og skúrað, og við börnin fengum
bað í stórum bala í eldhúsinu. Og svo var alt tilbúið. Það var mikil-
fengleg stund, þegar kveikt var á nýja trjenu. Mikið var það lallegt,
þar sem ]rað stóð á miðju borðinu, skrcytt logandi kerum og engla-
hári og jólapokum, sem ýmislegt hafði verið látið í, t. d. rúsínur,
gráfíkjur og nik-nak. Fyrstu bernskuárin voru jólagjafirnar venju-
lega kerti, spil og epli, og aldrei lief jeg sjeð eins falleg epli og jóla-