Bækur og menn - 01.12.1936, Blaðsíða 3

:ækur og menn
3
TÍðburður í þjóðlegum fræðum, að bók þessi skuli vera
komin út. Þar er bók, sem lengi mun verða í góðu gildi,
bók, sem á það skilið að verða mikið keypt og mikið lesin,
bók, sem á að skipa virðingarsæti hjá íslenzkum bóka-
mönnum, við hliðina á Þjóðsögum Jóns Árnasonar“.
Pálmi Hannesson rektor segir m. a.: ,,Bókin er vegleg-
ur varði yfir hinn ágæta og fjölfróða mann. En bókin er
meira. Hún er merkilegt heimildarrit um menningu og
atvinnuhætti þjóðarinnar, og hygg eg fyrir víst, að margir
muni leita þangað fróðleiks um liðna tíma“.
Eins og í æfintýri.
Allir þekkja æfintýrin um kóng og drottningu í ríki sínu
og karl og kerlingu í koti sínu. Karl og kei'ling áttu son,
og kóngur og drottning áttu fegurstu kóngsdótturina í
veröldinni. En það atvikaðist venjulega þannig í æfintýr-
unum, að karlssonurinn vann kóngsdótturina fögru og hálft
ríkið meðan kóngur lifði, en allt eftir hans daga.
Margir hafa litið og líta smáum augum á þessi æfin-
týri, telja þau hégilju eina og að engu hafandi — en lesa
þau samt. En af hverju halda menn, að þessi æfintýri séu
lesin enn þann dag í dag? Það er í fyrsta lagi af því, að
þau hafa í sér fólgin mikil og eftirtektarverð sannindi.
Og það er í Öðru lagi af því, að þessi æfintýri eru alltaf
að gerast með öllum þjóðum og á öllum tímum. Þau ger-
ast að vísu ekki bókstaflega nema örsjaldan, en þau ger-
ast samt.
í æfintýrunum var það æfinlega afburðamaðurinn — að
viti og hreysti —, sem hnossið hreppti. Karlssonurinn
þurfti að leysa af hendi hverja þrekraunina annari meiri,
áður en hann eignaðist ríkið. Svona var það — og svona
er það. Enn þann dag í dag þarf vit og þrek til þess að
sigrast á erfiðleikunum, áður en komist er að takmark-
inu, en það birtist enn sem fyrr oft í líki fagurrar meyjar,
valda, frægðar eða fjármuna. Og eins og í gamla daga
finnst þeim, er markinu nær, að hann sé ,,konungur“ —
sem allir vegir séu færir.
Einn af þessum ,,karlssonum“, sem sigrað hafa, er landi
vor Kristmann Guðmundsson. Hann fór að heiman úr kot-
inu fyrir eitthvað 15 árum, og hélt út í heiminn til að
leita sér fjár og frama. Hann hafði lítinn farkost, varla
meira en skreppu með nokkrum molum, slitin klæði og
tóma pyngju. Hann kom í óþekkt land öllum ókunnugur,
en með dæmafáum dugnaði samfara góðum hæfileikum
vann hann hið ókunna land og lagði það undir sig — ekki
með valdi og ofbeldi, heldur með penna sínum, anda sín-
um, valdi hins ritaða máls.
Strax og Kristmann Guðmundsson var orðinn kunnug-
ur tungu landsmanna, tók hann að semja skáldrit, sem
fram á þennan dag eru að auka hróður hans ekki ein-
ungis um öll Norðurlönd, heldur víðsvegar um Evi'ópu og
jafnvel víðar.
Frá því hefir verið skýrt hér heima, að nýlega sé ein af
bókum Kristmanns komin út á kínversku hjá stærsta bóka-
forlagi i Asíu. Og ekki nóg með það, heldur sé þessi bók,
Brúðarkjóllinn, gefin út í safni ,,klassiskra“ rita.
Það hefir verið furðu hljótt um þessa frétt hér á landi;
menn hafa líklega ekki tekið eftir henni fyrir stríðsfrétt-
um frá Spáni o. fl., en vissulega hefði hún átt að vekja
meiri fögnuð hér en hún virðist hafa gert. Það kemur hér
fram sem oftar, að „enginn er spámaður í sínu föðurlandi“.
Það er ekkert skrum, þótt sagt sé, að Kristmann Guð-
mundsson sé a. m. k. annar víðþekktasti íslenzki rithöf-
undurinn. Koma ekki aðrir til greina, sem þekktari séu,
en Nonni (Jón Sveinsson). Og megum vér vera stoltir af
að eiga slíka fulltrúa meðal erlendra þjóða.
Að lokum mætti geta þess til gamans, að vér höfum séð
í bókahillu hér í bænum bók eftir Kr. G. á 10 tungumálum.
Það eru ekki margir, sem hafa unnið ,,kóngsríkið“ á
jafnskömmum tíma og íslendingurinn Kristmann Guð-
mundsson.
FERÐAFÉLAG ÍSLANDS
er félag allra landsmanna.
Arbók Ferðafélags Islands
er meira virði en hún kostar.
Fæst aðeins hjá Bókaverzl. Sigfúsar Eymundssonar.
Isafoldarprentsmiðjii h.f.